İlk olarak Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa süre içerisinde önce Çin'e daha sonra da dünyaya yayılan koronavirüsten etkilenen insan sayısı 1 milyon 280 bini geçti. Türkiye'de görülen vaka sayısı 27 bin, hayatını kaybedenlerin sayısı ise 574 olarak açıklandı. Uzmanlar bu dönemde bağışıklık sisteminin desteklenmesi gerektiğine vurgu yapıyor. Peki, koronavirüse karşı bağışıklık sistemini nasıl destekleyeceğiz? Street1227 Ajans Başkanı Oğuzhan Saruhan, BariatrikLAB Obezite ve Metabolik Cerrahi Uzman Diyetisyen Nida Yıldız'a koronavirüs salgını döneminde beslenme konusunda nelere dikkat edilmesi gerektiğini sordu. SAĞLIKLI PİŞİRME YÖNTEMLERİ TERCİH EDİLMELİ Bu dönemde alışveriş yaparken ve yemek hazırlarken nelere dikkat edilmelidir? Koronavirüsün yiyecekler yoluyla bulaştığına dair henüz bir kanıt bulunmasa da yiyecekleri hazırlamadan önce ellerin iyice yıkanması, mutfakta kullanılan malzemelerin, tezgahların iyi temizlenmesi gerekmektedir. Çiğ ve pişmiş besinler birbirinden ayrılmalıdır. Gıda israfının önüne geçmek için taze, kısa raf ömrüne sahip yiyecekler daha önce tercih edilmelidir. Et ve et ürünleri hazırlanırken iç sıcaklığına ulaşmasına yani iyi pişirilmesine dikkat edilmelidir. Obezite cerrahisi sonrası her zaman önerdiğimiz sağlıklı pişirme yöntemleri olan ızgara, fırın, haşlama yöntemleri tercih edilmeli, kızartma ve kavurma yöntemlerinden uzak durulmalıdır. MARKETTEN ALINANLAR 72 SAAT BEKLETİLMELİ BBC News'da yayımlanan bir habere göre; market alışverişinin bu dönemde mümkün olduğunca daha az sıklıkta yapılması, alışveriş öncesi ve sonrası ellerin 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkanması veya alkol bazlı el dezenfektanlarının kullanılması, alışveriş sırasında sosyal mesafenin en az 2 metre olması, alışveriş sepeti, ambalajlı ürünler vb. yüzeylerde kontaminasyon riski olabileceğinden dokunduktan sonra yüze dokunulmaması, yapılabiliyorsa temassız ödeme yöntemlerinin kullanılması önerileri bulunmaktadır. Market alışverişinden sonra alınan ürünlerin kullanmadan önce 72 saat bekletilmesi, plastik ve cam paketlerin iyice temizlenmesi, herkes tarafından dokunulabilecek ambalajsız ürünlerin akan su altında iyice yıkanması ve kurutulması önerilmektedir. Online market alışverişi yapan kişilerin ise kurye ile sosyal mesafenin korunması için kapıya, zil çalınması ve kapıdan geri çekilmesi konusunda not bırakılabileceği önerilmektedir. Dışarıdan yemek siparişi veriliyorsa çiğ, soğuk yemekler yerine yeni pişmiş, sıcak yemeklerin tercih edilmesi, uygun yiyeceklerin birkaç dakika mikrodalga fırında ısıtılmasının daha güvenli olabileceği önerileri yer almaktadır. Bağışıklık sistemini desteklemek için hangi besinleri tüketmeliyiz? Sağlıklı ve dengeli beslenmenin bağışıklık sistemi üzerinde olumlu etkisi vardır ancak koronavirüse yakalanmayı engelleyecek kanıtlanmış tek başına bir besin veya besin takviyesi bulunmamaktadır. Öncelikle kişisel hijyen kurallarına dikkat edilmelidir. Bağışıklık sisteminin normal şekilde çalışması için dengeli beslenmek önemlidir. Tüketilecek besinlerin protein, lif, vitamin, mineral ve antioksidan içeriğinin yüksek olması obezite cerrahisi sonrası dengeli beslenme yönünden büyük önem taşımaktadır. Bunlara ek olarak fiziksel aktivite ve düzenli uykunun da önemli olduğu unutulmamalıdır. Obezite cerrahisi geçirmiş kişiler bu döneminde evde nasıl beslenmelidir? Obezite cerrahisi sonrası yeterli protein alımı, sıvı alımı, vitamin-mineral kullanımı beslenmede kritik noktalarımızdır. Bu süreçte vitamin ve mineral takviyeleri hekim kontrolünde düzenli olarak kullanılmalıdır. Obezite cerrahisi sonrası beslenme önerileri ameliyat sonrası zamana, ameliyat yöntemine göre değişse de genel olarak önerileri şu şekilde sıralayabiliriz: VİRÜSE KARŞI PROTEİN BÜYÜK ÖNEM KAZANIYOR - Obezite cerrahisi sonrası yeterli protein alımı çok önemlidir. Ameliyat yöntemine göre değişmekle birlikte günde ortalama en az 60 g protein alınmalıdır. Bu noktada yumurta, peynir, et, tavuk, balık kaliteli protein kaynakları arasında yer almaktadır. - Kahvaltıda yumurta tüketimi protein alımını ve tokluk hissini destekleyecektir. - Bağışıklık sistemi üzerinde etkili olan selenyum ve omega 3 kaynağı balık, haftada en az 2 kez tüketilmelidir. - Et yemeklerini hazırlarken özellikle bu dönemde iyi pişmiş olmasına dikkat edilmelidir. - Yeterli proteini sağlamak için ara öğün olarak süt, yoğurt, ayran, kefir tercih edilebilir. - Kurubaklagiller, hem bitkisel protein kaynaklarıdır hem de uzun raf ömrüne sahiptir. Tolerasyon durumuna göre bu süreçte etli olarak da tüketebilirsiniz. MEYVE VE SEBZE TÜKETİMİ ARTIRILMALI - Meyve ve sebzeler vitamin, mineral, antioksidan, lif kaynaklarımız arasında yer almaktadır. - Meyve ve sebzeleri tercih ederken mevsiminde olmasına dikkat edilmelidir. Şu an mevsimi olan portakal, mandalina, greyfurt, elma gibi meyveler tüketilebilir. Turunçgiller bağışıklık sistemini destekleyici C vitamini kaynakları arasında yer almaktadır fakat ameliyat sonrası erken dönemde tolerasyon durumuna göre tüketilmelidir. - Mevsimi olan karnabahar, lahana, kabak, brokoli, biber, turp, pancar gibi sebzeler bu dönemde tüketilebilir. - Farklı renklerde meyve ve sebze tüketmek bu dönemde vitamin, mineral ve antioksidan alımı için önemlidir. Bağışıklık sisteminin desteklenmesinde etkili olan antioksidan içeriği yüksek besinlerin başında böğürtlen, ceviz, çilek, enginar, ahududu, yaban mersini, karanfil gibi besinler gelmektedir bu dönemde antioksidan içeriği yüksek olanları tercih edebilirsiniz. - Raf ömrü daha uzun olanları tercih etmek isterseniz de kuru sebze ve meyvelerde bu dönemde tüketilebilir. Kuru meyveleri tüketirken şeker ilavesiz olmasına ve porsiyon kontrolüne dikkat edilmelidir. - Obezite cerrahisi sonrası yeterli proteini alabilmek için meyve ve sebze tüketirken meyveleri yoğurtla, sebze yemeklerini etli olarak tercih ederseniz protein değeri arttırmış olursunuz. SIVI ALIMINA ÖNEM VERİN - Obezite cerrahisi sonrası günde en az 6-8 bardak su tüketilmedir. - Çay ve kahve tüketimi sınırlandırılmalıdır. Kafein tüketimi arttığı zaman, sıvı kaybı görülebilir ve uyku düzeni olumsuz yönde etkileyebilir. Bitki çayı olarak kuşburnu, ıhlamur bu dönemde tercih edilebilir. - Ayrıca ameliyat sonrası katı-sıvı ayrımına dikkat edilmelidir. KORONAVİRÜSE KARŞI BUNLARDAN UZAK DURUN - Endişe ve stres sebebiyle bu dönemde karbonhidrat tüketme eğilimi artabilir. Kilo verimini olumsuz etkilemesi ve mide kapasitesi sınırlığı olduğundan yeterli protein alımını sağlamak için karbonhidrat tüketimine dikkat edilmelidir. Ameliyat sonrası uygun dönemde karbonhidrat tüketirken sağlıklı olan lif içeriği yüksek olan yulaf, tam tahıllar gibi karbonhidratlar tercih edilmeli, rafine edilmiş karbonhidratlardan uzak durulmalıdır. - Bağışıklık sistemini desteklenmesi için çok fazla bal tercih edilmeye başlandı. Emilim kusuru olan ameliyatlar (gastrik bypass gibi) sonrasında bal, pekmez, reçel gibi basit şekerler dumping sendromuna neden olabileceğinden tercih edilmemelidir. - Şekerli, çikolatalı atıştırmalıklar yerine meyveler tercih edilebilir. - Obezite cerrahisi sonrası önerilmeyen gazlı ve şekerli içeceklerden bu dönemde de uzak durulmalıdır. - Meyve suları yerine meyvenin kendisini tercih edilebilir. - Alkol tüketiminden uzak durulmalıdır. - Tuz tüketimi günlük 5 gramı yani yaklaşık bir çay kaşığını geçmemelidir.