ŞEHRİVAN ÖZEL: ÖMER FARUK TOKTAŞ/ERDAL ERBAŞ- Türkiye genelinde yaşanan ekonomik sıkıntılar Van’da da esnafa büyük yükler yaratıyor. Hem vatandaş hem esnaf yaşanan sıkıntılardan dolayı zor günlerden geçerken, kayıplarla birlikte borçlanmalar da artıyor. Van’daki esnaflar gelirlerin düştüğünü, borçları ödeyemez hale geldiğini belirtirken, kentteki sirkülasyonun önemli kısmını ise İranlı turistler oluşturuyor. Son birkaç yıldır kent piyasasında İranlı turistlerin yarattığı ekonomik canlılık dışında büyük durgunluk yaşanırken esnaf da turistler dışında Van’daki vatandaşların da alım noktasında bütçeyi iyice kıstığının altını çizdi. Esnafın mevcut sıkıntılardan kurtulmak için arayış içinde olan esnaf işlerin yüzde 60-70 oranında düştüğü söyledi. Esnaflar, “Vatandaşın alım gücü yok, sıkıntılı bir dönemden geçiyoruz. Borçlarımızı ödemeyecek durumdayız, kredi başvuru yapmak zorunda kaldık. Normal de çek üzeri çalışıyoruz, eskiden yaptığımız ödemeleri şu an kredi üzerinden yapmak zorunda kaldık.” Derken, Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necdet Takva da İran’ın iyi bir hareketlilik yaşattığını fakat piyasada sadece İran’a bağımlı kalmamak gerektiğinin altını çizdi. SADECE İRANLILAR ALIYOR, VANLI’NIN ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ Yaşanan ekonomik sıkıntılar vatandaşın alım gücünü iyice düşürürken buna rağmen İranlı turistler Van’da ekonomiye can katmaya devam etti. Ülke genelinde yaşanan ekonomik sıkıntılara rağmen İranlılar sayesinde bahar ve yaz aylarında Van’da turistler ekonomiye can verdi. Özellikle konaklama, alışveriş, eğlence sektöründe İranlı etkisi fazlasıyla hissedilirken, Van’da kafe-restoran zincirleri ise kentin sakinlerinin en büyük katkı sağladığı mekanlar oldu. Bunun dışındaki sektörler ekonomik olarak zor günler geçirirken Şehrivan’a konuşan vatandaşlar Vanlılar’ın harcama konusunda bütçeyi iyice kıstığını yineledi. ESNAF: OLAN SATIŞI DA YABANCIYA YAPIYORUZ, YERLİ VATANDAŞIN ALIM GÜCÜ KALMADI! Vatandaşın alım gücünün düştüğünü ve kentin yerlilerinden bir gelir elde edemediklerini belirten esnaflardan Sülhattin Fidan isimli esnaf “Esnaf olarak eskiye nazaran ticari ve ekonomik anlamda daha kötü bir durumdayız. Eskiden aldığımız ürünün fiyatı 2 katına çıkmış durumda bundan dolayı iş de yapamaz olduk. Belki satış yaparsak yabancı turistlere yapıyoruz onun dışında biz yerlilerimizden bir gelir elde edemiyoruz. Ödemelerimizi yapamıyoruz. 10 liraya mal olan malzeme şu an 30 liraya almak zorunda kalıyorum. Bu da müşterinin tepkisine neden oluyor. Bu artışın bizden kaynaklandığını düşünüyorlar. Esnaf olarak mağduruz. Satışlar eskiye nazaran yüzde 50 oranında düştü. Vatandaşın alım gücü yok, sıkıntılı bir dönemden geçiyoruz. Borçlarımızı ödemeyecek durumdayız, kredi başvuru yapmak zorunda kaldık. Normal de çek üzeri çalışıyoruz, eskiden yaptığımız ödemeleri şu an kredi üzerinden yapmak zorunda kaldık.” Diye konuştu. ESNAF “KREDİLERİMİZİ ÖDEYEMİYORUZ” DİYOR Sıkıntılı bir süreçten geçtiklerini ve kredilerini ödemekte güçlük çektiklerini belirten esnaflardan Halit Erkeker, “Esnaf olarak eskiye nazaran ticari ve ekonomik anlamda daha kötü bir durumdayız. Eskiden aldığımız ürünün fiyatı 2 katına çıkmış durumda bundan dolayı işte yapamaz olduk. Ödemelerimizi yapamıyoruz. 10 liraya mal olan malzemeyi şu an 30 liraya almak zorunda kalıyorum. Bu da müşterinin tepkisine neden oluyor. Bu artışın bizden kaynaklandığını düşünüyorlar. Zaten gelen yabancı insanlar büyük mağazaları tercih ediyor. Esnaf olarak mağduruz. Satışlar eskiye nazaran yüzde 50 oranında düştü. Vatandaşın alım gücü yok, sıkıntılı bir dönemden geçiyoruz. Borçlarımızı ödemeyecek durumdayız, kredi başvuru yapmak zorunda kaldık. Normal de çek üzeri çalışıyoruz, eskiden yaptığımız ödemeleri şu an kredi üzerinden yapmak zorunda kaldık.” Dedi. “SATIŞLAR YÜZDE 60-70 ORANINDA DÜŞTÜ” Esnafların yüzde 90’ının borç içerisinde olduğunu belirten esnaflardan Refik Işık “Bütün sektörlerde hemen hemen fiyatların bir anda yükselmesinden şikâyetçi olduğunu söyleyebiliriz. Ayakkabı satıcısı olarak ürün ne alabiliyoruz ne de satabiliyoruz. Vatandaş şu an gırtlağa kadar borç içerisinde, ürün almakta zorlandığını söyleyebiliriz. Küçük bir esnaf olarak hayat şartları gün geçtikçe daha da zorlaşıyor. Piyasa da borçlu olmayan esnaf olmadığını düşünüyorum. Yaşanan kriz ile birlikte insanlar mecburen borçlanmak zorunda kaldı, esnafların yüzde 90’ı borç harç içerisinde olduğu söyleyebiliriz. Diğer kalan 10’luk kesim zenginlerden oluşuyor. Satışlarımız yüzde 60-70’a kadar düştü. İnsanlarda alım gücü yok, bir ürünü 50 liradan satıp 10 lira kazanç elde ederken, o ürünü şu an 50 liraya toptan fiyata alamıyoruz. Aynı ürünü 50 liradan aldığımız zaman bu kez 65 liraya satamıyoruz. Şu anki esnaf borçla borcu kapatmak zorunda kalıyor.” Diye ekledi. VAN TSO BAŞKANI TAKVA: “SADECE İRAN YETMEZ, DİĞER PAZARLAR DA LAZIM!” Esnaf yaşanan sıkıntılardan dolayı dert yanarken Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necdet Takva da konuyla ilgili görüşlerini Şehrivan aracılığı ile dile getirdi. Esnafın İranlılar sonrası pazardaki işlerin durgunlaşması üzerine konuşan Takva, İranlılar’ın Van’a büyük katkı sunduğunun altını çizerken, buna rağmen İranlı turistler ile sınırlı kalmamak gerektiğini söyledi. Takva: “Son yıllarda özellikle biz turizm alanında kendimizi ayakta tutmaya çalışıyoruz. Biz sektör itibariyle İran pazarından göreceli de olsa bir başarı elde ettik. İran pazarına müdahale etmek, insanları burada misafir etme konusunda belli bir aşamaya geldik ama bu çeşitlendirmemiz de lazım. Sadece İran pazarı üzerinden sürdürülebilir bir turizm faaliyeti yürütmek mümkün değil. Bunun için komşumuz olan Irak, Ermenistan, Azerbaycan gibi ülkelerin insanlarını da şehrimizde misafir etmek gibi bir çabanın tarafı olmalıyız. Bu konuda biz elimizden geleni yapıyoruz ama dediğim gibi sadece burada tek bir kurumun ya da birkaç kurumun bu sürece müdahil olması yeterli değil, topyekûn bir akılla hareket etmemiz lazım.” Şeklinde konuştu.