ŞEHRİVAN ÖZEL: HAMİT KARAKUŞ/ÖMER FARUK TOKTAŞ- Türkiye’de yaşanan ekonomik daralmadan sonra yılın ilk 10 ayında iş yeri açılışı ve kapanış istatistikleri yayımlandı. Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu raporuna göre geçtiğimiz yıla kıyasta Türkiye’de kapanan iş yeri sayısı arttı. Van ise Türkiye genelinde 567 iş yerinin kapandığı il olarak ilk sırada yer aldı. Bu da kentin önemli ekonomik sıkıntılarla mücadele ettiğini bir kez daha ortaya koydu. Türkiye’de son yıllarda yaşanan ekonomik dalgalanmadan etkilenerek zor bir süreçten geçen esnaf, iş yerlerini kapatmak zorunda kaldı. Yaşanan süreç ile iş yerlerini kapatan esnafın yanı sıra iş yeri sayısı da verilen teşviklerle her geçen gün artarken, yılın ilk 10 ayında iş yeri açılışı ve kapanışları ile ilgili Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken’den açıklama geldi. Ekim sonu itibariyle esnaf ve sanatkâr sayısının 1 milyon 785 bin 586 olduğunu söyleyen Palandöken, Sicil Gazetesi’nde yayımlanan ilanlara göre, yılın ilk 10 ayında 192 bin 999 iş yeri açıldığını ve 91 bin 40 iş yerinin ise kapandığını belirtti. Açıklamada en çok iş yerinin kapandığı ilin Van olması dikkat çekerken, rakamlar Van’ın önemli bir tehlike ile yüz yüze olduğunu söyledi. Konuyla ilgili görüş bildiren Van esnafı ve Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (VANESOB) Başkanı İsa Berge değerlendirmelerini Şehrivan ile paylaştı. Vanlı esnaflar ise iş yerlerinin kapanması konusunda artık kirayı bile ödeyememe gibi sıkıntılardan söz ederken, Berge ise ekonomik dalgalanmalarının her yönüyle esnafı etkilediğini söyledi. Aynı zamanda Van’da kapanan iş yeri kadar açılan yeni iş yeri olduğuna da değinen Berge, buna rağmen sıkıntıda olan Van esnafı için sık sık yaptığı destek talebini yineledi. TÜRKİYE’DE İŞ YERİ KAPATMA SAYISI ARTTI! Geçtiğimiz günlerde yılın ilk 10 ayında iş yeri açılışı ve kapanışları hakkında bilgi veren Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, “Sicil Gazetesi’nde yayımlanan ilanlara göre, yılın ilk 10 ayında 192 bin 999 iş yeri açılırken 91 bin 40 iş yeri kapandı. Bu dönemde 67 bin 267 iş yeri de vergi kayıtları sona erdiği için resen terkin edildi. Ancak ilgilileri müracaat etmediği için terkin ilanları Sicil Gazetesi’nde yayımlanmadı. Böylece yılın ilk 10 ayında esnaf ve sanatkârlara ait iş yeri sayısı 34 bin 692 arttı” demişti. Yılın ilk 10 aylık döneminde geçen yılın aynı dönemine göre iş yeri kapanışlarının yüzde 4,3 arttığına dikkati çeken Palandöken, “2018’in ilk 10 ayında 194 bin 2 olan iş yeri açılışları bu yılın aynı döneminde bin 3 azalarak 192 bin 999 oldu. İş yeri açılışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,5 azaldı. 2018’in ilk 10 ayında 87 bin 258 olan iş yeri kapanışları ise 3 bin 782 artarak 91 bin 40 oldu. İş yeri kapanışları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4,3 arttı” şeklinde konuştu. VAN, TÜRKİYE’DE İLK SIRADA! Esnaf ve sanatkârlara ait iş yeri artışının en çok İstanbul’da iş yeri kapanışlarınsa en çok Van’da gerçekleştiğini kaydeden Palandöken, “Yılın ilk 10 ayında iş yeri açan esnaf ve sanatkârlardan iş yeri kapatan esnaf ve sanatkârların sayısı çıkarıldığında en fazla artış İstanbul’da görüldü. İstanbul’da iş yeri sayısı 9 bin 620 arttı. İstanbul’un ardından iş yeri sayısı Antalya’da 3 bin 559, İzmir’de 2 bin 655, Bursa’da 2 bin 652 ve Ankara’da 2 bin 318 arttı. Öte yandan 10 aylık dönemde iş yeri sayısında en fazla düşüş görülen iller ise 567 ile Van, 373 ile Hatay, 301 ile Aksaray, 286 ile Giresun ve 264 ile Rize oldu” dedi. VAN ESNAFI NEDEN KEPENK İNDİRİYOR? Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan vatandaşlardan Faysal Ekinci “İnsanlar biriktirdikleri sermayeler ile günün birinde kendileri için bir iş kapısı oluşturma kararı alıp ardından bu kararı hayata geçirmek için yatırımlarını hayata geçiriyorlar. Yatırım yaptıkları alan ve bunu işletme şekilleri ile de ya yapmış oldukları yatırım onları başarıya ulaştırıyor ya da umduklarını alamayıp çıkmış oldukları yoldan geri dönmek zorunda kalıyorlar. Üstelik sermayeleri de ellerinden gitmiş oluyor. İş yeri kapanışlarının sebepleri arasında bence ilk sırada bu yer alıyor. Bunun dışında daha özel sebepleri de olabilir diye düşünüyorum.” şeklinde konuştu. EN BÜYÜK SEBEPLERDEN BİRİ: YÜKSEK KİRALAR! İş yeri kapanışlarının bir diğer sebepleri arasında da esnafın omuzlarına binen ödemeleri ve yükümlülüklerinin geldiğini belirten esnaflardan Ruhat Kaşer “10 metrekare bir dükkân için esnaflardan istenen kiralar dudak uçuklatıyor. Özellikle bu yerlerin başında Cumhuriyet Caddesi geliyor. Cumhuriyet Caddesi’nde dediğim şekilde olan 10 metrekarelik bir iş yerinin kirası bugün 10 Bin Liranın üzerine çıkmış durumda. Bu kiralar neye göre belirleniyor zamlar neye göre yapılıyor. İmkânı olan esnaflar bunu sorgulamayınca orada tutunmak zorunda kalan esnaflar da ses çıkaramıyor. Belli bir süre zarfı içerisinde bu esnaflar ya sadece kiralarını döndürebiliyorlar. Ya da ay sonunu ekside kapatıyorlar. Bununla birlikte vergisi, kredi borcu, toptan alınan ürünlere gelen zamlar derken esnaf bir yerden sonra dükkânını kapatmak zorunda kalabiliyor.” İfadelerini kullandı. “KİMSE DÜKKÂN TUTUP HER AY SADECE KİRA ÖDEMEK İSTEMEZ” Vatandaşlarda oluşan alım gücü konusundaki kısıtlılığın da esnafların iş yapmamasına neden olduğunu belirten esnaflardan Halit Bilir “Son dönemlerde piyasadaki her şeyde oluşan pahalılık haliyle esnafın da bir deyişle sinek avlamasına neden oluyor. Kimse gidip bir dükkân tutup satış yapmadan her ay sadece kira ödemek istemez. Bu durumda kalan esnaflar da haliyle iş yerlerini kapatarak farklı sektörlere yöneliyorlar. Tabi bunların yanında yeni açılan iş yerleri ve kurulan iş alanları da var. Umarım bunların sonu dediğim şekilde sıkıntılar yaşayan esnafların ki gibi olmaz.” Diye ekledi. ÖDEME YAPAMAZ HALE GELDİLER… Vatandaşlardan Sülhattin Fidan ise esnafların ödemelerini yapma noktasında sıkıntı yaşadıklarını ve aldıkları malların ödemelerini satış yapamadıkları için toptancılara sürekli borçlu kalmak zorunda kaldıklarını belirterek, “Esnafların iş yerlerinde satışa sunmak için aldıkları ürünler için belli dönemlerde ödeme yapmaları gerekiyor. Bu ödemeleri yapabilmek için de düzenli bir kazanç elde etmeleri gerekiyor. Fakat esnaflar için durum bu şekilde değil. Bir ay iyi bir satış yapan esnaf diğer ay hiç satış yapmadan ay sonuna gelebiliyor. Bunlarla birlikte toptancılara ve yapmaları gereken ödemelerine ara veremiyorlar. Zaman geçtikçe daha da borçlanmak yerine bu yüzden bazı esnaflar iş yerlerini kapatmak zorunda kalabiliyor” dedi. VEN ESOB BAŞKANI BERGE KAPATMALARI YORUMLADI Yılın ilk 10 ayında Van’da 536 işyeri kapatılırken, 1.490 yeni işyerinin açıldığını belirten Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (VANESOB) Başkanı İsa Berge, esnafa faizsiz can suyu kredisi verilmesi gerektiğinin altını tekrar çizerek şu ifadeleri kullandı: “Ekonomik dalgalanmalarının her yönüyle esnafı etkiledi. Diğer şehirlere nazaran ilimiz genel anlamda daha iyi bir durumda ilerliyor. Elimizdeki son verilere göre yılın ilk 10 ayında Van’da 536 esnaf işyerini kapatırken, 1.490 esnaf ise yeni işyeri açtı. İşyeri açan esnaf sayısının kapatan esnaf sayısının yaklaşık 3 katı daha fazla olduğunu görüyoruz” dedi. İŞTE VAN’DAKİ KAPANMALARIN SEBEBİ… İşyerlerinin kapanma gerekçelerini sıralayan Berge, “Esnafımız vergi yükü altında eziliyor. Aylık yaklaşık 800 TL’yi bulan SGK primi stopaj ile birlikte bu rakam yaklaşık 1.000 TL’yi buluyor, personel maaşı, kira, elektrik, su ve doğalgaz gibi mali sorunlar esnafımızın belini büküyor. Bu nedenlerle özellikle ilçelerdeki ve kırsal alanlardaki bazı esnafımız kapatmak zorunda kalıyor” ifadelerini kullandı. İranlılara rağmen bazı işyerlerinin kapanmasını yorumlayan VANESOB Başkanı Berge, şöyle konuştu: “Şüphesiz İranlıların Van’ımıza başta barınma ve yiyecek içecek sektörü olmak üzere birçok sektöre büyük bir katkısı var. Ancak tüm sektörleri de besleyen bir konumda değil. Dolayısıyla farklı sektörlerdeki bazı esnafımız işyerini kapatıyor. Ayrıca İranlıların Van merkez dışında kalan esnaf ile herhangi bir ticari irtibatı olmuyor” şeklinde konuştu.