Van Gölü kirliliğinin gündemden düşmediği, mevcut kirlenme hızıyla gölün sadece 25 yıllık ömrü kaldığı gibi açıklamaların ardından başlayan Van Gölü seferberliği sürüyor. Van Gölü ile ilgili kirlilik söylemleri başlar başlamaz konuya meclis gündemine alan, ardından Van Gölü Farkındalık Günleri’nin startını veren, kentteki çevreci kurum, kuruluş, STK ve derneklerle buluşan Büyükşehir Belediyesi, gerçekleştirilen çalıştayın sonuç bildirgesini açıkladı. Bir çok dinamiğin katıldığı ve Van Gölü’nün kurtuluş reçetesi ile ilgili görüş bildirdiği Van Gölü Çalıştayı’nın 21 maddelik sonuç bildirgesini açıklayan Büyükşehir’in raporunda arıtma tesisi ve göl çevresindeki yerleşimlerin rolü en önemli noktalardan birisi olarak dikkat çekti. Yine Van Gölü’nün UNESCO dünya miras listesine alınması ve Van Gölü Koruma Kanunu ile korunması gibi birçok öneriden oluşan sonuç bildirgesi gölün korunması anlamında önemli öneriler ile kamuoyuna sunuldu. Startı geçtiğimiz hafta Van Büyükşehir Belediyesi tarafından verilen Van Gölü Farkındalık Günleri kapsamında gerçekleştirilen Van Gölü Günleri Çalıştayı’nın sonuç bildirgesi açıklandı. Bir çok dinamiğin katıldığı ve Van Gölü’nün her yönüyle konuşulduğu toplantının sonuç bildirgesinde 21 maddelik öneri kamuoyu ile paylaşıldı. Hayati öneme sahip atık su tesislerinin aktif kullanılması, İleri Biyolojik Arıtma Tesisinin bir an önce faaliyete geçirilmesi, “Van Gölü Havzası Koruma Kanunu’nun” yasallaşması ve Van Gölü'nün UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması için ilgili kurum ve kuruluşların ortak çalışma yürütmesi gerektiğinin belirtildiği sonuç bildirgesinde, Van Gölü Havzası Koruma Eylem Planı’nın uygulanmasına, ilgili kurum ve paydaşlarla eşgüdümlü çalışılıp, kısa, orta ve uzun vadeli Acil Eylem Planı oluşturulması gerektiğine vurgu yapıldı. ACİL EYLEM PLANI ŞART! Van Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından ilan edilen “Van Gölü Havzası Farkındalık Günleri” çerçevesinde düzenlenen Van Gölü Günleri Çalıştayı’nın sonuç bildirgesi açıklandı. 18 Haziran’da paydaşlar eşliğinde, kentteki katı atık ve arıtma tesisleri ile Van Gölü’ndeki kirliliğin tespiti için düzenlenen teknik gezi ardından 19 Haziran’da yapılan çalıştaya, çok sayıda kurum ve kuruluş temsilcisi katıldı. Bildirgede, atık su tesislerinin aktif kullanılması, İleri Biyolojik Arıtma Tesisi’nin bir an önce faaliyete geçirilmesi, “Van Gölü Havzası Koruma Kanunu’nun” yasallaşması ve Van Gölü'nün UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması için ilgili kurum ve kuruluşların ortak çalışma yürütmesi gerektiğine dikkat çekildi. Van Gölü Havzası Koruma Eylem Planı’nın uygulanması için gerekli çalışmanın yapılması gerektiğinin belirtildiği bildirgede, ilgili kurum ve paydaşlarla eşgüdümlü çalışarak, kısa, orta ve uzun vadeli Acil Eylem Planı oluşturulmasının önemine vurgu yapıldı. 21 maddelik sonuç bildirgesi şöyle: KURTULUŞ İÇİN ARITMA TESİSİ ŞART! 1 - Van Gölü’nü kirleten etmenlerden biri olan İskele Atık Su Arıtma Tesisi ekonomik ömrünü doldurduğu, kapasitesi yetersiz olduğu, günlük gelen yaklaşık 240.000 m3/gün atık suyun sadece 85.000 m3/gün kısmını arıtmakta olduğu tespit edilmiş olup, ilgili kurumlarla ortaklaşıp acilen İskele Atık Su Arıtma Tesisinin rehabilite çalışmalarının devam ettirilip aktif kullanılması sağlanmalı, Van Gölü ve Van Gölü’ne kıyısı bulunan kentlerin ve kentlilerin sağlığı için hayati önem arz eden ve proje aşamasında olan İleri Biyolojik Arıtma Tesisinin bir an önce faaliyete geçmesi gerektiği ve projenin hayata geçirilebilmesi için İller Bankası tarafından kredinin kamu yararına kesintisiz düzenlenmesi gerekliliği açıktır. İLLER BANKASI EN ÖNEMLİ DESTEKÇİ OLMALI 2 - Mevcut kapasitenin etkin kullanımı, planlı yapılaşma, plan ilke ve kararlarından taviz vermeme, kayıt altına alınmış tesisler, deneysel çalışmalarla desteklenmiş projeler, uzmanlaşma, halkın çevre sağlığı konusunda eğitimi, etkin tarifelendirme sistemi, mevcut yerel, özel sektör kapasitesinin verimliliğinin ve sektöre katkısının artırılması, teknoloji seçimlerinin proje alanı özellikleri de dikkate alınarak yapılması ve daha birçok konu hem kendi başlarına birer hedef hem de sektör sorunlarını aşmada diğer aşamaları bütünleyici bir etken konumundadır. 3 – İller Bankası’nın Van Gölü Havzası’nda bulunan atık su arıtma tesisleri için ilgili belediyelere finans desteği sunması önem arz etmektedir. KORUMA KANUNU OLMADAN OLMAZ! 4 - Taşkınların önlenebilmesi amacıyla, yağmur suyunda öncelik derelerin ıslahına verilmeli, drenaj havzalarının doğal deşarjında planlarla yapılaşma önerilmemeli, özellikle buralarda kaçak yapılaşmaya da müsaade edilmemelidir. 5 - Tüm çevrelerin, Van Gölü Kapalı Havzası’nın korunması için; “Van Gölü Havzası Koruma Kanunu’nun” Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde görüşülüp yasallaşması için hassasiyetle çalışması, çeşitli kampanyalar ile güçlü bir kamuoyu desteği sağlanması ve hâlihazırda verilen bir kanun teklifi varsa gündeme alınması ve yasalaşması için çalışma yürütmesi gerekmektedir. UNESCO DÜNYA MİRASINA ALINSIN 6 - Van Gölü korunmasına yönelik olarak hazırlanan “Van Gölü Havzası Koruma Eylem Planı” uygulanmalı, eksiklikler var ise ilgili kurumlarla ve paydaşlarla eşgüdümlü çalışarak revize edilmeli gerekirse kısa, orta ve uzun vadeli Acil Eylem Planı oluşturulmalıdır. 7 - Eşsiz güzelliği, masmavi görüntüsü, sodalı suyu ve sahilleri ile kenti ziyaret eden turistlerin hayran kaldığı Van Gölü'nün, UNESCO Dünya Mirası listesine alınması için ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından duyarlılık gösterilip çalışma yürütülmesi gerekmektedir. 8 - Dere ıslah çalışmalarının bir bütünlük içerisinde zamanında yapılmaması köprü bağlantılarında çeşitli kirleticiler birikerek taşkınlara neden olduğu, yüzen katı atıkları engelleyen bariyerin işlevsiz kalmasına ve doğrudan göle akmasına neden olduğu görülmekte olup, yetkili kurumlar tarafından en etkin ve hızlı şekilde çalışma yürütülerek, dere ıslah çalışmalarının yapılmalıdır. VAN GÖLÜ BALIĞI GÖÇÜNE ÖZEL VURGU 9 - Derelerin temizliğinde Van Balığının (İnci Kefali) göç zamanı olan 15 Nisan-15 Temmuz tarihleri dikkate alınmalı, bu tarihlerin arasında yapılacak dere temizliği suyun bulanıklaşmasına ve Van Balığının göçünün sekteye uğramasına neden olması nedeniyle, yapılacak çalışmaların hassasiyet ile çalışmaların yürütülmesi sağlanmalıdır. 10 - Evsel katı atık bertaraf konusunda; Entegre Katı Bertaraf Projesine paralel olarak vahşi depolama alanlarının ıslahı çalışmaları devam ettirilmeli, Organize Sanayi Bölgesi, Hurdacılar Sitesi vb. alanlarda oluşan atıkların ilçe belediyelerinin saha denetimleri arttırılmalıdır. 11 - Kaynağında azami ölçüde ayrıştırma yapılması sayesinde geri dönüşüm, geri kazanım ve enerji üretimi tesislerine temiz atık garantisi verilerek hammaddeye dönüştürülecek olan atıkların depolama alanlarına gönderilmeden döngüsel ekonomiye kazandırılması teşvik edilmelidir. DENETİM ŞART! 12 - İlimizde oluşan hafriyat, inşaat ve yıkıntı atıklarının kontrolsüz olarak çevreye atılması sulak alanlar ve Van Gölü’nde ekolojik tahribatlara neden olmaktadır. Kazı ve ruhsat aşamalarında Kamu kurum ve kuruluşlarınca gerekli denetimler yapılarak çevreyi kirletici ve tahribatlara neden olacak iş ve işlemlerin önüne geçilmelidir. 13 - Belediyeler ambalaj atıkları toplama sisteminin kurulması için denetim/kontrol mekanizması olarak ruhsat, proje ve iskân aşamalarını değerlendirilebilir. Kentsel dönüşüm çalışmalarında, ruhsat ve iskân işlemlerinde imar planı notlarına atık toplama alanları kurulması hususunda madde konulması sağlanmalı, böylelikle vatandaşın teşvik edilmesi gerekmektedir.14 - Kent merkezinde bulunan hayvan besi yerlerinin ciddi çevre ve sağlık problemlerini beraberinde getirdiği, hayvan besi yerlerinin atıklarının derelere boşaltıp bu atıkların doğrudan Van Gölüne ulaşması sorunlarının kaynağında önlenmesi için sekteye uğratılmadan bu projenin hayata geçirilmesini önemsiyoruz. Bu projenin tüm paydaşlar ile yakın takipçisi olacağız. EVSEL ATIKLARLA MÜCADELE BAŞLATILMALI 15 - 1 litre atık yağın 1 milyon litre suyu kirletmesi, güneş ışığının suyun derinliklerine nüfuz etmesini engellemesi ile ekosistemde ciddi sorunlara neden olacağı gerçeği ortadayken; toplanması, taşınması ve bertaraf yönetimi ile tüm limanlara sızdırmaz sintine atık yağı biriktirme alanlarının oluşturulması sağlanmalıdır. 16 - Van Gölü doğa ve kültürel rotalarının belirlenmesi, Van Gölü ekosistemi içerisinde bulunan tarihi yerlerin dokusuna uygun restore edilerek, alt yapı, tatlı su ve ulaşım imkânı ile halka kazandırılması, eşsiz koyları ve doğası ile gizli kalmış alanların ( İn, Ahin vb.) çeşitli düzenlemeler neticesinde deniz ulaşımı ile etkin kullanması sağlanmalıdır. 17 - Eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri çoğunlukla yetkinliği olmayan kişilerce yürütülen bir uygulama olduğundan sürdürülebilirliği kontrol edilememektedir. Bu konuda Milli Eğitim Bakanlığı’nın aktif rol üstlenmesi, eğiticilerin hedef kitlelere yönelik standart bir plan ile sürekli eğitim verilmesi sağlanmalıdır. TOPLUM FARKINDALIĞIN FARKINDA OLMALI 18 - Van Gölü özelinde; kısa, uzun metraj filmler, belgesel film ve çizgi film çalışmaları ile kamuoyu bilinçlendirilmeli, kentin çeşitli yerlerinde bulunan billboard, reklam tanıtım ekranları ile kamu ve özel kara/deniz ulaşım araçlarının etkin kullanılarak halka ulaşılması sağlanmalıdır. 19 - Kamu Kurumları, Sivil Toplum Kuruluşlar, Gönüllüler ve tüm paydaşların Van Gölü ile ilgili çalışmalara katılımları ve etkin görev almaları sağlanmalıdır. 20 - Van Gölü ekosistemi bir bütün olarak ele alındığında sadece Tatvan, Erciş, Ahlat veya diğer ilçelerde alınan önlemler tek başına maalesef uzun vadede bir çözüm getirmeyecektir. Göle ulaşan tüm kirleticilerin bütüncül bir eylem planı kapsamında kaynağında önlenmesi için yasalar çerçevesinde “Van Gölü Belediyeler Birliğinin” kurulması sağlanmalıdır. 21 - Yukarıda belirtilen tespitler ve değerlendirmeler ışığında; Van Gölü’nün kirlenmesini önlemek, doğayı ve çevreyi korumak, çalışmaları sürdürmek için tüm paydaşlara ulaşılması ve sürecin içerisine dâhil edilmesi için “Van Gölü Havzası Koruma Platformu” oluşturularak ve genişletilerek etkin bir diyalog ile tüm kesimlere ulaşılmasını önemsiyoruz. TAKİPÇİSİ OLACAĞIZ Çalıştayın sonuç bildirgesinde son olarak, “Bu çalıştayın tüm Paydaşları; Van Gölü için hayati olan İleri Biyolojik Arıtma Tesisinin kredi imkânlarının sürekliliği ile hayata geçirilmesini hedeflemekte, sürdürülebilir çevre, ulaşılabilir temiz sahil alanları ile yaşanabilir bir kentin çevre adına atacağı politikaları desteklemekte ve takipçisi olacağını bildirmektedir.” Sözlerine yer verildi.