Çatışmalı süreçle uzun yıllardır yakalanan barış ve huzur ortamı derin yara alan Van’da ekonomik ve sosyal hayatta da sıkıntılar diz boyu… Gırtlağa kadar borçlanan, esnafın iş yapamadığı, sanayicinin üretemediği, sermayenin de kaçmak için bahane aradığı kentte işsizlik kent insanını büyük çaresizliğe itiyor. On binlerce insanın işsiz gezdiği kentte, yazın gurbette inşaat işçiliği yapıp kışın işsiz kalan gençler tedbirsiz ölümlere de kurban gitmek istemiyoruz… İŞSİZLİK VAN’IN BOYNUNU BÜKÜYOR!Son yıllarda ekonomisi iyice zede alan 2011 depremi sonrasında başlayan süreçten sonra da zor günler geçiren Van’da işsizlik hala kentin en büyük sıkıntılarından biri olarak sürüyor. Kentin çocukları onlarca sıkıntıyla beraber bir de işsizlik sıkıntısı yaşarken, onbinlerce genç her yıl çalışmak için Türkiye’nin batısındaki inşaatların yolunu tutuyor. Yaşanan her iş kazasında Van nüfusuna kayıtlı işçilerin ölüm haberinin gelirken bu acı kader gencecik insanların büyük bir karamsarlığa itiyor. Çalışmak için batıya giderken ailesini geride bırakan gençler ölüme gitmek istemediklerini belirtirken, işsizlik oranıyla beraber bu sıkıntıları yaşayan gençlerin ve işsizlerin sayısı artarken işsizlik rakamları da bir o kadar yükseliyor. Van’da işsizlik oranı Türkiye’ye ile paralel olarak hızla artarken, iş bulmak için sokaklarda bekleyen vatandaşlar artık dertlerine bir çare istiyor… VAN HEM İŞSİZ HEM GÜÇSÜZ…Tüm Türkiye’de olduğu gibi Van’da da işsizlik oranı her yıl olduğu gibi bu yılda artış gösterdi. İşsizlik geçen yıla göre 0,5 puan yükselerek yüzde 9,3 oldu. Van’da ise 2014 verilerine göre işsizlik oranı yüzde 13,5 oldu. İşsizlik, açıklanan son rakamlara göre bu yılda artış gösterdi. Türkiye’deki işsizlik oranı her geçen seneye göre biraz daha artıyor. Türkiye genelinin yanı sıra Van’da da işsizlik oranı her geçem gün artmaya devam ediyor. 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2015 yılı Mayıs döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 238 bin kişi artarak 2 milyon 789 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,5 puanlık artış ile %9,3 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 0,7 puanlık artış ile %11,4 olarak tahmin edildi. 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 1,2 puanlık artış ile %17 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 0,6 puanlık artış ile %9,5 olarak gerçekleşti. Peki, tüm bu oranlara göre Van’da işsizlik ne durumda? Gazete olarak hem işsizlik oranlarının değerlerini hem de işsiz vatandaşın ve esnafın işsizlik ile ilgili bakış açısını sizler için derledik… BAYTU: PERİŞANIZ!İşsizlik oranının artmasıyla birlikte Van’da iş bulma umuduyla yaz, kış durmadan işsizler sokağında iş bekleyen vatandaşların bekleyişi yıllardır sürüyor. Yıllardan bu yana sokaktaki bekleyişlerini sürdüren işçilerin durumu içler acısı. Ailelerine bakamadıkları için vicdan azabı çektikleri yetmezmiş gibi birde orada bekledikleri için bir kesim esnaf tarafından da azarlanıyorlar. Her şeye rağmen metanetlerini yitirmedikleri gözlendi. Şehrivan’a konuşan işçilerden Hasan Baytu, 10 yıldır burada iş bekleyişi içinde olduğunu dile getirdi. Her konuşmasında sigara yakan Baytu, “Buradaki insanların hepsi perişan durumdalar. Ayda 10 defa iş gelir buraya. Yüz kişiden en fazla 5 kişi alınıyor. Günlük işler oluyor genellikle. Yevmiyeler genellikle 50-60 lira arasında değişiyor.” Şeklinde konuştu. BOZULAN SÜREÇ İŞ BULMA UMUDUNU YİTİRİYOR!Yıllardır kalıcı bir çözüm bulmak için birçok kapı çaldıklarını dile getiren Baytu, “Tüm çabalarımız sonuçsuz kaldı. Yetkililer gerçekten sıkıntılarımıza ses verip çare bulmuyor.” Dedi. Bir diğer işçi Eyüp Dayan’da aynı sıkıntılardan dert yanarak, “Yıllardır buradayım ama iş bulamıyorum. Son 20 gündür zaten hiç iş gelmedi buraya.” Diye belirtti. 7 Haziran Genel Seçimlerin ardından 2,5 yıldan bu yana devam eden ateşkesin bir anda sona ermesi ve kanlı sürecin yeniden başlamasıyla işsizliğin daha da arttığına dikkat çeken Dayan, “Çözüm sürecinde sonuç alınmazsa iş bulma umudumuz daha da azalacak. Ama eğer sonuç alınırsa var olan sıkıntılar da son bulur. Sanıyorlar ki siyasi partiler bu sıkıntıdan habersizler. Ama hepsinin de haberi var ama çözüm bulamıyorlar.” İfadelerini kullandı. KESKİNTÜRK: GURBETE GİDİYORUM!1991’den bu yana iş bulmak için çabalayan ama her hangi bir sonuca ulaşamayan bir diğer işçi Vahdettin Keskintürk, “4 çocuğum var. Doğru düzgün bir gelirimde yok zaten. Ara ara gurbete çıkıyorum. Çünkü ailemi geçindirmekte sıkıntı yaşıyorum. Biz herkes gibi şanslı değiliz ki hemen iş bulabilelim. Herkesin bir yerlerde dayısı varken bizim kimsemiz yok bizi işe alsın. Biz gerçekten sahipsiz bir kentin sahipsiz insanlarıyız.” Dedi. Keskintürk, müzakere sürecinin sekteye uğramasıyla başlayan savaş döneminin en çok bölgede yaşayan halkı olumsuz etkilediğine işaret ederek, “Zaten burada kıl kanaat geçiniyoruz. Ayda bir zar zor iş geliyor ama bu savaş sürecinde kim iş yapmaya cesaret eder. Bazı Vanlı iş adamları Antalya gibi gelişmiş şehirlerde 5 yıldızlı oteller yapıyor. Halbuki onu burada yapsa buradaki işsizliği birazcık da olsa azaltabilir. Başka memlekete yatırım yapmakta neyin nesidir.” Diyerek tepki gösterdi. DIŞARIDAN İŞÇİ Mİ GETİRİLİYOR!İsmini vermek istemeyen bir işçide sıkıntının giderilmesi için yerel yönetimlerin çalışma yapması gerektiğine dikkat çekerek, “Ama bizim belediye başkanlarımız bunu yapmak bir tarafa kalsın gidip dışarıdan işçi getiriyorlar. Anlayamadığım memlekette bu kadar çok işsiz varken dışarıdan işçi getirmekte neyin nesi.” Diyerek tepki gösterdi. KAYA: GENÇLER İÇİN İŞ ALANLARI OLUŞTURULMALIGazete olarak görüştüğümüz Yer Altı Çarşı esnaflarından Musa Kaya işsizlik ile ilgili şu ifadeleri kullandı: “Van ve Türkiye’de işsizlik her geçen gün artmaya devam ediyor. Bizlerde bunu çevremizde ve yakınlarımızda çok iyi bir şekilde görebiliyoruz. Benim birçok akrabam ve dostum işsiz bir şekilde dolanıyorlar. Kendi yanıma alıp çalıştırmak isterim ama benim dükkanım bile ancak kendini kurtara biliyor. Sadece benim tanıdığım insanlar değil dışarda boş gezen ve işsiz olan çok fazla sayıda insan var ve bunların yüzde 80-90’nı da gençlerdir. Bunun önemli için iş alanları yaratılmalı. Mesela bu memlekete birkaç tane bölgeye hatta ülkeye hitap edecek fabrikaların yapılması gerekiyor. Bu fabrikalarda özelliklede çok ihtiyacı olan ve genç olan kardeşlerimizi istihdam edilmedi. Öncelik gençlere verilmelidir. Çünkü genç kardeşlerimiz henüz olgunlaşmadıkları için işsiz oldukları zaman, çok iyi düşünmedikleri için kötü yollara doğru eğile biliyorlar. Hal bu ki düzenli bir işleri olursa bu gençlerimiz sabah saatlerinde işlerine giderler ve akşamda evlerine ekmek paralarıyla dönerler. Bu yüzden gençler için iş olanakları sağlanmalı. İşsizlik ancak bu şekilde önlenebilir. Aslında sadece işsizlik değil tüm olumsuzluklar bu şekilde önlenebilir.” GÜVENÇ: ÖNCELİKLİ VANLILAR İŞE ALINMALIİşsizlik sorunu ile ilgili görüştüğümüz Rus pazarı esnaflarından Yasin Ersin Güvenç, “Bu memleketin en büyük sorunlarından bir tanesi siyaset bir diğer ise sizin de belirttiğiniz gibi işsizlik sorunudur. İşsizlik özellikle son yıllarda aldı başını gitti tabiri caizse. Bunun en büyük sebeplerinden bir tanesi kentte yatırımın ve iş olanaklarının olmayışıdır. Bu sorun için öncelikli olarak iş alanları oluşturulmalı. Ha Van’daki iş olanakları ve yerleri yetmiyor mu derseniz. Aslında çok olmasa da bana göre bu olanaklar yeterli durumda. Ancak kentin en büyük sıkıntılarından bir tanesi olan Vanlıların buradaki iş olanaklarından faydalanamıyor olmasıdır. Bu yüzden burada işe alınanların öncelikli olarak Vanlı olması gerekiyor. Yoksa dışardan gelen insanlar burada işe girerse tabi ki Van’da işsizlik oranı yüksek olur. Bu yüzden öncelik Vanlılara verilmelidir. İş olanakları olarak Van’da birkaç tane fabrika tarzı iş alanları oluşturulursa ve dediğim gibi burada istihdam edilenler Vanlı olursa Van’daki işsizlik oranı ciddi anlamda düşer.” Dedi. MAYIS DÖNEMİ İŞSİZLİĞİ YÜZDE 9,3’E ULAŞTIMayıs dönemi işsizlik rakamları açıklandı. Mayıs döneminde işsizlik yüzde 9,3 oldu. Önceki yılın aynı döneminde işsizlik yüzde 8,8’di. 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı 2015 yılı Mayıs döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 238 bin kişi artarak 2 milyon 789 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,5 puanlık artış ile %9,3 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde; tarım dışı işsizlik oranı 0,7 puanlık artış ile %11,4 olarak tahmin edildi. 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı 1,2 puanlık artış ile %17 olurken,15-64 yaş grubunda bu oran 0,6 puanlık artış ile %9,5 olarak gerçekleşti. EN ÇOK İSTİHDAM TARIMDAİstihdam edilenlerin sayısı 2015 yılı Mayıs döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre 534 bin kişi artarak 27 milyon 72 bin kişi, istihdam oranı ise 0,2 puanlık artış ile %46,9 oldu. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 46 bin kişi azalırken, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı ise 580 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %21,3’ü tarım, %20’si sanayi, %7,2’si inşaat, %51,5’i ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında hizmet sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 1 puan artarken, tarım sektörünün payı 0,6 puan, sanayi ve inşaat sektörünün payı 0,2 puan azaldı. KAYIT DIŞI ÇALIŞAN ORANI YÜZDE 34İşgücü 2015 yılı Mayıs döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 772 bin kişi artarak 29 milyon 861 bin kişi, işgücüne katılma oranı ise 0,5 puan artarak %51,7 olarak gerçekleşti. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı değişim göstermeyerek %71,8, kadınlarda ise 1,1 puanlık artışla %32,1 olarak gerçekleşti. Bunun dışında kayıt dışı çalışanların oranı %34 olarak gerçekleşti. Mayıs 2015 döneminde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna bağlı olmadan çalışanların oranı, bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,7 puan azalarak %34 olarak gerçekleşti. ŞEHRİVAN ÖZEL - MERAL YILDIZ