Van, 2011’de yaşadığı büyük depremin izlerini hâlâ taşırken, devletin hızlı refleksiyle yapılan afet konutları binlerce aileye güvenli bir yuva sağladı. Bugün Erciş’ten Tuşba’ya, İpekyolu’ndan Edremit’e kadar birçok ilçede bu konutlar vatandaşlarımızın yaşam alanı haline gelmiş durumda. Ancak bu noktada göz ardı edilen ciddi bir sorun var: Belediyeler bu konutlara hizmet götürüyor ama karşılığında emlak vergisi alamıyor.
Yasa gereği afet konutları hak sahipleri uzun yıllar emlak vergisinden muaf. Bu da şu demek: Çöp toplama, yol bakımı, park düzenlemesi, altyapı hizmetleri belediye tarafından karşılanıyor; fakat belediye kasasına tek kuruş girmiyor. Van gibi gelir kaynakları sınırlı, coğrafi koşulları ağır bir şehirde bu durum belediyelerin belini büküyor.
Bugün Van Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyeleri, hem şehir merkezindeki rutin ihtiyaçları karşılamak hem de deprem sonrası inşa edilen yeni yaşam alanlarına hizmet götürmek zorunda. Ancak gelir olmadan giderin olması, yerel yönetimlerin hizmet gücünü zayıflatıyor. Bu durum uzun vadede hem belediyeleri ekonomik darboğaza sürüklüyor hem de afet konutlarının çevresinde yaşam kalitesini düşürüyor.
Bu noktada çözüm nettir: Hazine ve Maliye Bakanlığı bünyesindeki AFAD fonundan Van’daki belediyelere düzenli ödenek aktarılmalıdır. Çünkü afet konutlarının yapımı nasıl ki bu fondan karşılandıysa, emlak vergisi muafiyetinden doğan kayıp da aynı kaynaktan telafi edilmelidir. Aksi halde “devlet konutu yaptı, belediye hizmeti götürdü ama bedelini sadece belediye ödedi” gibi adaletsiz bir tablo ortaya çıkar.
Van’ın coğrafi yapısı, nüfus artışı ve sosyoekonomik zorlukları düşünüldüğünde bu destek hayati bir önem taşımaktadır. Belediyelerin mali gücü desteklenmezse, Van’daki afet konutlarının bulunduğu yaşam alanları (parklar, oyun grupları) kısa sürede bakımsız hale gelecek, yollar, altyapı ve çevre düzenlemeleri aksayacaktır.
Özetle; afet konutlarının emlak vergisinden muaf tutulması doğru bir karardır, ancak Van belediyelerinin bu yükü tek başına omuzlaması mümkün değildir. Çözüm, AFAD fonundan Van özelinde belediyelere doğrudan kaynak aktarılmasıdır. Bu sadece adil bir yaklaşım değil, aynı zamanda deprem sonrası yeniden inşa edilen yaşam alanlarının sürdürülebilirliği için zorunludur.