ŞEHRİVAN ÖZEL: HAMİT KARAKUŞ / MERAL YILDIZ- Son dönemlerde gündemden düşmeyen enerji zamları konuşulmaya devam vatandaş gelen zamlardan dolayı kara kara düşünmeye devam ediyor. Yıl içerisinde iki kez zam alan doğalgaz sistemli ısınmalar geçmiş yıllardaki cazibesini yitirirken, doğalgaza kıyasla daha ucuz bir yakıt olmaya başlayan kömür buna rağmen eski günlerdeki cazibesini bulamıyor. Kent merkezinde bulunan sobalı ve kaloriferli yapılar kış mevsimin kapıya dayanmasıyla kömür satışıyla ayakta kalmaya çalışan oduncular ve kömürcüler sitesi esnafı, son süreçte yaşanan ekonomik daralmadan dolayı ayakta kalmaya çalışıyor. Özellikle geçtiğimiz yıl doların zirve yapması, yardım kömürleri gibi olumsuzluklar ise hem vatandaşı hem kömürcüyü ciddi manada zora sokmuştu. 1800-1900 lira arasında geçtiğimiz yıl satış yapılırken bu yıl döviz kurunun sabitlenmesinden dolayı fiyatlar 1400-1500 lira kadar düştü. Site esnafı, geçen yıla nazaran fiyatların düşmesine rağmen satış yapamadıklarını, yardım kömürlerini ihtiyaç sahiplerinin dışındaki kişilere verilmesi, kaçak kömür satışlarının olması satışlarını kötü etkilediğini ifade etti. Zor bir süreçten geçtiklerinden dolayı dert yanan site esnafı yaşanan sıkıntılardan dolayı çözüm beklediklerini dile getirdi. Van’da sonbahara geçişle birlikte hava sıcaklıklarında akşam vakitlerinde ani ve sert düşüşler yaşanırken, kömürcüler ve oduncular sitesi esnafı kömür ve odun sezonunu açtı. Kentte kömür fiyatları ise özellikle döviz kurunun yükselmesi nedeniyle geçtiğimiz yıl cep yakarken, bu yıl döviz kurunun sabitlenmesinden dolayı fiyatlar geçen yıla nazaran düşmesine rağmen kent esnafı, satış yapamamaktan dolayı dert yakındı. Kış mevsiminin kapıya dayanmasının ardından kömür ve odun sezonun başlamasıyla birlikte zor bir süreçten geçen site esnafı Van Oduncular ve Kömürcüler Kooperatif Dernek Başkanı Hasan Seyhan, kömür ve odun fiyatları ve süreç içerisinde yaşana sıkıntıları Şehrivan Gazetesi aracılığıyla dile getirdi. SEYHAN: KÖMÜR FİYATLARINI AÇIKLADI Konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Van Oduncular ve Kömürcüler Kooperatif Dernek Başkanı Hasan Seyhan, kömür satışlarını sezonluk olarak yaptıklarını ve yoğun olarak satış yaptıkları ayların Kasım-Aralık ayları arasında olduğunu söyledi. Kömür alımlarını döviz ile gerçekleştirdiklerini ifade eden Seyhan, “Kömür alımlarımızı döviz kuru yani dolar ile gerçekleştiriyoruz. Derneğimizin belirlediği bir fiyat politikası vardır; şuan sitemizde en iyi kömür fiyatı ton bazında peşin fiyatına 1500 liradır. Taksitli olarak ise, 1600 lira olarak fiyat belirledik. Geçtiğimi yıl yaşanan döviz kurundaki dalgalanma, yardım kömürleri, doğalgaz ve korsan satışlardan dolayı işlerimiz düştü. Bundan kaynaklı olarak site esnafı iş yapamadığından dolayı bir rekabet ortamı oluştu, fiyatlar 1400 liraya kadar da düştü. Kaloriferli kömür ise, 1600 lira fiyat belirledik ama burada da fiyatlarda 1500 liraya kadar düşüyor” diye belirtti. SEYHAN: KÖMÜR FİYATLARI DÜŞTÜ AMA SATIŞ YOK 2018 yılına nazaran bu yıl kömür fiyatlarının düştüğünü ifade eden Seyhan, “Geçtiğimiz yıl döviz kurunda yaşanan yükselme fiyatları 1800-2000 liraya kadar yükseltti. Bu yıl döviz kurunda sabit seviyede seyretmesi fiyatları 300-400 lira aşağıya çekti. Burada bulunan site esnafı bu olayı fırsatta veya ranta çevirmedi. Döviz kurunun sabitlenmesiyle fiyatları aşağıya çekildi. Bu yıl kış kapıya dayandı, sezon tam anlamıyla başladı diyemeyiz, esnaf iş yapamıyor. Eskiye oranlarsak normalde kenttin kömür ihtiyacı 300 bin ton kömür iken, bunun yarısı doğalgaz, kalan diğer yarısı ise, yardım kömürü, korsan satıcılar ve site esnafına kaldı. Şu an kentteki kömür satışının yüzde 10’u bizde kaldı. Bundan dolayı site esnafı hem rekabetten dolayı hem de iş olmadığından iflas eşiğine geldi” dedi. “SİTE ESNAFI ZOR BİR SÜREÇTEN GEÇİYOR” Ekonomik anlamda zor bir süreçten geçtiklerini ifade eden Seyhan, döviz kurundan dolayı bütün ürünlerde fiyat yükselip aynı şekilde kaldığını belirtirken, kömür fiyatlarının aynı şekilde kalmadığını düştüğünü vurguladı. Seyhan, “Kömür fiyatları geçtiğimiz yıla nazaran düşmesine rağmen rağbet görmedi. Sezonun başındayız, ileride rağbet görür mü, görmez mi kestirmek zor, ama site esnafı zor bir süreçten geçiyor. Kömür pazarı her geçen gün daralıyor, bununla birlikte ithalatçı firmalar kentteki pazara müdahale ederek fiyat vermeye başladı. Böyle olunca bizimde işlerimizi olumsuz yönde etkiledi” diye ifade etti. SEYHAN: KIŞ GELMEDEN KÖMÜR ALIN Son olarak Seyhan, vatandaşlara kömür alımına ilişkin dikkat edilmesi gerekenlere değinerek şu ifadeleri kullandı: “Kömür ihtiyacı olan vatandaşlar şuna dikkat etmesi gerekiyor. Daha yağmur yağmadan, ıslanmadan kış ihtiyacını karşılaması daha iyi olacaktır. Özellikle kömürü gelip görmeleri yerinde almaları çok önemlidir. Kış gelmeden kömür ve odun ihtiyacını karşılaması hem fiyat açısından hem de kış şartları açısından daha makul olacaktır” dedi. YAKUT: İŞ YAPAN ESNAF YOK Mehmet Seyit Yakut adlı esnaf, Türkiye’de son dönemde yaşanan ekonomik daralmadan dolayı işlerinin de daraldığını söyledi. Yakut, Van’da tüm sektörlerde bir daralma yaşandığını ve en çok kömür sektörünün etkilendiğini ifade ederek şu ifadeleri kullandı: “Kömür sektöründe hem ülke hem de il bazında bir daralma yaşandı. Kömürü dolar bazlı olarak ithalatçılardan temin ediyoruz ama yaptığımız hizmetin karşılığını tam anlamıyla şu an alamıyoruz. Şu an sezonun başlangıcı sitemizde iş yapan esnaf yok, sitemiz boş iş yapamıyoruz. Geçtiğimiz yıl doların yükselmesinden dolayı fiyatlar çok yükseldi. Kömürün fiyatı 1800-2000 lira iken, bu yıl içerisinde doların düşmesi sabit seviyede ilerlemesiyle fiyatlar bu yıl soba kömürü 1400-1450 lira, kalorifer kömürü ise, 1400-1500 lira arasında değişiyor” YAKUT: TAKVA’NIN ISRARLA DİLE GETİRDİĞİ ‘VERGİ TERKİNİ’ ŞART 2018 yılında yükselen kur ile birlikte zarar ettiklerini dile getiren Yakut, “Geçtiğimiz yıl yüksek fiyattan aldığımız kömür çoğu esnafın zarar etmesine neden oldu. Dolasıyla esnaf vergi yüküyle çok borçlandı. Şu an benim 270 bin lira vergi borcum var, taksitlerini ödemekte zorlanıyorum. Sadece bizim açımızdan değil bütün esnaflar borç yükü altında eziliyor. Van Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Necdet Takva’nın ısrarla dile getirdiği vergi terkinin şart olduğunu bizlerde dile getiriyoruz. Diğer bir nokta ise, sosyal yardımlaşma tarafından ihtiyaç sahibi olmayan insanlara kömür yardımı işlerimizin daralmasına neden oldu. Burada yardımlaşma kömürünü verilmesine karşı değiliz, hak edene verilmesinden yanayız” dedi. “KÖMÜR SEKTÖRÜ GÜN GEÇTİKÇE ÖLÜYOR” 2018 yılına göre bu yıl kömür fiyatlarının uygun olduğunu ifade eden Yakut, “2018 yılında dolar kuru bahane edilerek bütün sektörlerde yapılan zamlar hiçbir sektör tarafında geri alınmazken, kömür sektöründe fiyatlar aşağıya çekildi. Kömür sektörü kura bağlı olarak yükselen fiyatlar bu yıl kurun stabil hale gelmesiyle fiyatlar düşmeye başladı. Kömürcülük sektörünün dışından diğer sektörler yapılan zamlar geri çekilmedi. Burada sadece vatandaşa yaptığımız hizmetin emeğin bedelini istiyoruz. Fazladan bir ücret talep etmiyoruz. Ticaretimizde afaki bir kar olayı kesinlikle yoktur. Dolasıyla kömürcüler sitesi 61 esnaf olarak başladı, fakat şu an faal olarak faaliyet gösteren 30 esnaf kalmadı. Esnaflar kepenk kapatmak zorunda kaldı. Kömür sektörü gün geçtikçe ölüyor” diye ifade etti. YAKUT: İLÇE KÖMÜR İHALELERİ TEKRAR İLÇELERDE YAPILSIN Kömür ihalelerine değinen Yakut, “Son dönemde İl Milli Eğitim Müdürlüğü ilçe ihalelerini bir araya toplamasının ardından ihale bedelinin yüksek olmasıyla esnaf bundan mahrum bırakıldı. İhalenin tek çatı altında toplanması ihalenin yüksek olması ithalatçının faydalanmasına neden oldu. Esnaf bundan mahrum bırakıldı. Bu konuda defalarca il milli eğitim müdürlüğüne iletmemize, başvuru yapmamıza rağmen ihalelerin toplu şekilde değil, ilçe bazında ihale yapılmasını esnafın bu ticareti döndürebileceğini söylememize rağmen herhangi bir gelişme yaşanmadı. Yetkilerden şunu istiyoruz; özellikle korsan kömür ve odun satışları, yardım kömürlerini ihtiyaç sahiplerine verilmesi, vergi terkini ve ilçe ihalelerinin tekrar ele alınarak gelecek yıl ilçe bazında yapılmasını talep ediyoruz. Bu anlamda daralan kömür sektörünü rahatlatacaktır” dedi. AKA: VATANDAŞIN ALIM GÜCÜ DÜŞTÜ 2018 yılına nazaran bu yıl kömür fiyatlarının düşük olduğunu dile getiren Cemil Aka adlı esnaf, geçen yılla bu yıl kıyaslandığında vatandaşların alım gücünün düştüğünü ifade ederek şu ifadeleri kullandı: “2018 yılında 10 müşteriden 6-7’si peşin kömür alırken, bu yıl 10 müşteriden 8’i taksitle kömür almaya başladı. Geçtiğimiz yılla göre peşin alımlarda bir düşüş var. Burada ekonomik anlamda zor bir sürecin ve sıcak paranın dönmediğinin göstergesidir. Burada alım gücünün düşmesiyle haliyle işlerimizin de düşmesine neden oldu. Diğer bir sıkıntı ise, yardım kömürlerinin ihtiyaç sahipleri yerine ihtiyacı olmayan kişilere verilmesidir. İhtiyaç sahiplerinin yardım kömürünü düşük fiyattan piyasaya sürmesi işlerimizi haliyle olumsuz etkiliyor” diye belirtti. AKA: YARDIM KÖMÜRÜ İHTAYAÇ SAHİPLERİNE VERİLMİYOR Yardım kömürünün ihtiyaç sahiplerine ulaşmadığını ifade eden Aka, “Yardıma muhtaç aileler kendini ifade edemediğinden dolayı yardımdan yararlanmıyor. İhtiyaç sahiplerinden çok ihtiyacı olmayan evine doğalgaz çekilmesine rağmen hala yardım kömürü alan aileler var. Bundan dolayı yardım kömürleri ucuz fiyattan satılması bizler olumsuz etkiliyor. Yardım kömürü hak edene verilmesi gerekiyor. Hak etmeyen insanlara verilmesi doğru değil, bu anlamda güncelleme yapılması gerekiyor. Site esnafı olarak ciddi manada borçlarımız var. Satış yapamadığımızda ciddi sıkıntılarla karşı karşıya kalıyoruz. Firmalardan dolar üzerinden kömür almamız ciddi risk almamız anlamına geliyor. Bu riski biz taşıyoruz, şu an borçlarımız dolar üzerinde yani risk altındayız. Vatandaşımıza ise TL karşılığında kömür satıyoruz” dedi.