2014 yılında gerçekleşen ölümlerin nedenlerine göre dağılımı incelendiğinde; Türkiye genelinde ilk üç ölüm nedeni olarak, yüzde 40,4’ünü dolaşım sistemi hastalıkları, yüzde 20,7’sini iyi ve kötü huylu tümörler (kanserler) ve yüzde 10,7’sini solunum sistemi hastalıkları oluşturmaktadır. Van ilinde ise ilk üç ölüm nedeni sırayla yüzde 34,7 ile dolaşım sistemi hastalıkları, yüzde 22,7 ile iyi ve kötü huylu tümörler ve yüzde 9,4 ile solunum sistemi hastalıklarıdır. Bu verilere göre, Van ilinde kanserden ölüm oranının Türkiye ortalamasının 2 puan üzerinde olduğu göze çarpmaktadır. Ölüme en çok sebebiyet veren kanser türlerine bakıldığında, Türkiye’de kötü huylu tümörlerden ölenlerin yüzde 31,1’ini solunum sistemi kanserleri (gırtlak ve soluk borusu, bronş, akciğerin kötü huylu tümörü), yüzde 9,0 mide kanseri, yüzde 8,4 lenfaid ve hematopoetik kanserler şeklinde liste uzayıp gitmektedir. Dolayısıyla, Türkiye genelinde en sık ölüme neden olan kanser türü olarak solunum sistemi kanserleri öne çıkmaktadır. Solunum sistemi kanserlerinin en büyük sebebini sigara v.b. tütün ve tütün ürünleri kullanımı oluşturmaktadır. Buradan, sigarayı bırakmanın ve sigaraya karşı verilen mücadelenin ne kadar önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Van ilinde en yüksek ölüm oranına sahip kanser türü ise yüzde 28,7 gibi çok yüksek bir oranla mide kanseridir. Bunu yüzde 18,4 ile solunum sistemi kanserleri takip etmektedir. Daha çarpıcı bir ifadeyle, Van toplam kanser türleri içerisinde mide kanserinden ölümde yüzde 28,2’lik oranla Türkiye’de ilk sırada yer almaktadır. Mide kanserinin sebep olan risk faktörlerinin başında, tütsülenmiş, tuzlanmış, turşuya basılmış veya aşırı tuzlu yiyeceklerden zengin yiyeceklerle beslenme alışkanlığı gelmektedir. Ayrıca, sigara kullanımı da mide kanseri riskini artıran etmenler arasında yerini almıştır. Van ilinde yüksek tuz oranına sahip otlu peynir, küp peyniri gibi peynir çeşitleri ile tuzlu inci kefali tüketiminin yaygın olduğu düşünüldüğünde, bu aşırı tuzlu diyetin Van’da mide kanseri vakalarının artmasına yol açtığını düşündürmektedir. Sonuç olarak, sigara kullanımı gibi kötü alışkanlıklar ile sağlıksız beslenme alışkanlıklarının kanser vakalarına sebebiyet vermede ne derece etkili olduğu çarpıcı bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Ayrıca, Van’a özel olarak yüksek mide kanseri vakalarının önüne geçilmesi amacıyla, bir an önce aşırı tuz tüketim alışkanlığına son verilmesi; taze meyve-sebze gibi antioksidan vitaminler içeren gıdalar, A ve C vitamini içeren gıdalar ile sarımsak ve yeşil çay tüketiminin özendirilmesi gerekmektedir. Cari sağlık harcamalarının 2012 yılında 70 milyar 288 milyon TL’den 2013 yılında 79 milyar 702 milyon TL’ye yükseldiği; toplam sağlık harcamalarının GSYH’ye oranının ise 2012’de yüzde 5,2’den 2013’te yüzde 5,4’e çıktığı ve sağlık harcamalarının yüzde 78,5’inin genel devlet bütçesinden karşılandığı Ülkemizde, kötü alışkanlıklarla mücadeleye ve toplumu sağlıklı beslenme konusunda bilinçlendirmeye yönelik politikalara ağırlık verilmesi büyük önem arz etmektedir. Özer COŞĞUNTÜİK Van Bölge Müdürü KAYNAKLAR:TÜİK – 2014 Ölüm Nedeni İstatistikleri ve 2013 Sağlık harcamaları İstatistikleri(http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18855http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16161)Türkiye halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı (http://kanser.gov.tr)Türkiye Kanserle Savaş Vakfı (http://www.kanservakfi.com) Not: Bu makalede ifade edilen görüşler tamamen yazara ait olup, Türkiye İstatistik Kurumunu bağlamamaktadır.