Van Gölü ve Van sınırları içerisindeki göller, barajlar çekilmeye devam ederken kötü haberler ardı ardına geliyor. Son 1 yılda kuraklığın üst seviyede seyrettiği Van ve bölgede olağanüstü büyük değişimler yaşanıyor. Birçok küçük gölün kuruduğu, Van Gölü’nün bazı yerlerde 1 kilometreye kadar çekilip 3 metre derinlik kaybettiği süreçte balık ölümleri gibi görülmemiş olaylar yaşanıyor. Henüz bu olumsuzlukların şoku atlatılmadan bu kez de kuşlar Van Gölü’nü terkeder oldu. Her yıl Türkiye’de varlığını sürdüren binlerce kuş türüne ev sahipliği yapan Van Gölü havzasında kuraklık nedeniyle kuş türlerinin büyük bir bölümü başka bölgelere göç etmeye başladı. Van’ın karşılaşabileceği en büyük tehlikelerden birisi olan kuraklık aralıksız sürerken Hürriyet Gazetesi de Van’ın kuraklık ile mücadelesini ve Van Gölü’nün yüz yüze kaldığı korkunç durumu dosya olarak ele aldı. Yağışların yüzde 39 oranında düştüğü süreçte Van’ı bekleyen bir diğer hususunda yıllık 30 bin ton balığın avlandığı Van Gölü’nde, bu sektörden geçinen 15 bin insanın da yakın gelecekte işsiz kalacağı sorunu olarak belirtildi. Öte yandan uzun vadede Van’daki bu yağış düşüklüğünün daha da artacağına yer verildi. Kuraklık nedeniyle zor zamanlardan geçen Van’ın ve bölgenin yaşadığı büyük travma konuşulmaya devam ederken kuraklığın şimdiye kadar görülmemiş etkiler bıraktığı Van Gölü konuşulmaya devam ediyor. Son 1 yılda göllerin ve barajların kuruduğu, göldeki çekilmenin görülmemiş düzeye geldiği kötü gidişat devam ederken Hürriyet Gazetesi de Van’ın içinde bulunduğu bu durumu masaya yatırdı. İşin uzmanları ile yaşanan olumsuzlukları ele alan haberde sulak alanların bir bir yitirildiğine vurgu yapıldı. Bölgedeki 300’e yakın irili ufaklı gölden 60’ının kuruduğu belirtilirken barajlardaki su seviyesinin ise ciddi derecede azaldığı belirtildi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Akkuş ve İstanbul Teknik Üniversitesi Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Meteoroloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Dr. Deniz Demirhan, yaşanan büyük tehlike tüm boyutları ile masaya yatırıldı. 2 KİLOMETREYE ULAŞAN ÇEKİLME DAHA DA ARTABİLİR! Yer yer 1-2 kilometre çekilmenin olduğu Van Gölü için daha büyük bir tehlike senaryosuna dikkat çeken Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Mustafa Akkuş böyle devam ederse çekilmenin daha da artacağına işaret etti. Akkuş, “Van Gölü her yıl bir 1,5 metre alçalıp yükselme gösterir. Fakat şu andaki alçalma gördüklerimizin çok üstünde” dedi. Van Gölü’nün Erciş Körfezi ve Çarpanak ile Tatvan arasında kalan bölüm olarak ikiye ayrıldığını da söyleyen Dr. Mustafa Akkuş ayrıca Van Gölü ve çevresinde oluşan kuraklığı ise meteorolojik, hidrolojik, tarımsal ve sosyoekonomik kuraklık olarak dört aşamaya ayırdı. YAĞIŞLAR YÜZDE 39 AZALDI! Van’ın mevsimsel değişimine de dikkat çeken Akkuş, yaz-kış kavramının da değiştini söyleyerek Van’daki yağışların yüzde 39 oranında düştüğünü söyledi. Akkuş ayrıca: “Burası kapalı bir göl olduğu için dışarıya herhangi bir su akıntısı yok. Dışarıdan da Van Gölü’ne herhangi bir su akıntısı yok. Gölün su girdisi, kışın yağan kar yağışlarının yazın erimesi ve sonbahar ilkbahar yağmurlarıyla gerçekleşiyor. Yani kışın yağan karlar yaz aylarında eriyor akarsular yoluyla göle karışıyor. Gölden suyun uzaklaşması ise buharlaşma neticesinde oluyor. Yaz aylarında su buharlaşıyor ve göle giren su uzaklaşıyor. Aslında Van Gölü’nün su bütçesi basit bir denklem…” Akkuş, “Van, artık kışı çok geç yazı da çok erken karşılıyor” derken bu sıkıntıları ise şöyle değerlendirdi: “Geçmiş yıllara baktığımız zaman ekim ayında Van Gölü havzasına kar yağışı düşmeye başlarken artık kar görmek için ocak ayının 15’ini bekliyoruz. Geçmiş yıllarda yine nisan ve mayıs ayı daha nispeten soğuk geçerken artık nisan ayı geldiği zaman Van Gölü havzasında yaz gelmişçesine 20-21 dereceleri görüyoruz. Durum böyle olunca Van Gölü’ndeki buharlaşma sezonu daha fazla oluyor. Dışarıdan da herhangi bir su girdisi olmadığı ve diğer göllere göre kapalı bir göl konumunda olduğu için Van Gölü çekilmeye başlıyor.” YAĞIŞLAR DAHA DA AZALACAK! Yaşanan bu durumu Meteoroloji Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Dr. Deniz Demirhan da yorumlarken Van Gölü havzasındaki su düşüklüğünü şöyle ifade etti: “Van havzası, uzun bir dönemdir yağışlarda ciddi azalmayla dikkat çekiyor. 1964-2017 döneminde sadece Van merkezde yağışlarda yüzde 1,25 oranında artış gözlenirken, Erciş, Gevaş, Muradiye, Özalp, Ahlat, Tatvan bölgelerinin tamamında yağışlarda azalma olmuş. 1 Ekim 2020-31 Ağustos 2021 dönemine bakacak olursak da Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde, ortalamalara göre yüzde 39 oranında azalma olduğu dikkat çekiyor. 2041-2070 yılları arasında kış dönemdeki yağışların bu bölgede yüzde 20 oranında azalması bekleniyor. Ayrıca bu yıl Kasım ayında ise Van Gölü’nün güney ve güneybatısında yağışların ortalamaların altında olması bekleniyor.” BÖYLE GİDERSE BALIKLAR BİTECEK, 15 BİN İNSAN İŞSİZ KALACAK! Van Gölü’nün Türkiye’nin en büyük iç su balık stokunu içerdiğini söyleyen Dr. Mustafa Akkuş, “Her yıl ülkemizden avcılık yoluyla iç sulardan 30 bin tonluk ürün elde ediliyor. Bunun üçte birini tek başına inci kefali karşılıyor. Her yıl yaklaşık 10 bin ton balık Türkiye’ye dağıtılıyor. Burada 15 bini aşkın insan geçimini balıktan sağlıyor” diyerek ve kuraklığın artması durumunda bölge insanını ciddi ekonomik sorunların beklediğinin dikkat çekti. Akkuş ayrıca: “Kuraklıkla birlikte su miktarı azaldığında etrafımızda bir anda binlerce işsiz çiftçi göreceğiz. Şöyle de bir sorun ortaya çıkacak, bir tarafta yaz aylarında üremek için suya ihtiyaç duyan balıklar, diğer tarafta ise ürününü yetiştirmek için suya ihtiyaç duyan çiftçiler. Hal böyle olunca çok ciddi bir yönetim ve çatışma meydana gelecek. Balıkların sesi çıkmıyor fakat çiftçilerin sesi çıkıyor. Ama balıktan da geçinen 15 bini aşkın bölgede insan var. Hatta inanılmaz da bir cirosu var. Dolayısıyla bu süreç böyle devam ederse önümüzde bizi tahmin etmesi çok güç sorunlar bekliyor.” ŞİMDİ DE KUŞLAR GİDİYOR! Susuzluk, balık ölümleri, kuraklık ile birlikte gelen son haber de kuşlar oldu. Her yıl binlerce kuş türüne ev sahipliği yapan Van Gölü havzasında kuraklık nedeniyle kuş türlerinin büyük bir bölümü başka bölgelere göç etti. Van Gölü kıyısındaki Çelebibağı, Gölağzı ve Kasımbağı mahallelerinde bulunan sazlık alanların kuruması, gölün yaklaşık 2 kilometre çekilmesiyle ‘kuş cenneti’ olarak adlandırılan bölgedeki kuşların büyük bir bölümü göç etti. Van Gölü havzasında 25 yıldır doğa fotoğrafçılığı yapan Ferzende Coşar, ilk kez böyle bir durumla karşılaştığını belirterek şunları söyledi: “Van Gölü havzasında, göl sularının yaklaşık 2 kilometre çekildiğini görüyoruz. Durum böyle olunca başta flamingolar olmak üzere, 232 kuş türünün bulunduğu havzada birçok kuş türü alanı terk etmiş durumda. Her yıl buraya fotoğraf çekmeye geliyorum. Bu yıl üzülerek ifade etmek isterim ki, bu kuşlardan eser yok. Küresel ısınmadan kaynaklı kuraklık baş gösterdi. Artık fotoğraf çekerken istediğimiz görselleri alamıyoruz. Kuraklığın en çok kuşları etkilediğini görüyoruz. Burada flamingolar, dik kuyruklu kuşlar ve diğer türler konaklıyordu. Şu an bu kuşlardan sadece flamingolar var ama onlar da suyun azalmasıyla gölün yaklaşık 3 kilometre uzağında konaklıyor.” (ŞEHRİVAN-DHA-HÜRRİYET)