ŞEHRİVAN ÖZEL: HAMİT KARAKUŞ- Van’da son dönemde yapılan değişim ve dönüşümle birlikte birçok sokakta dönüşüm yapılarak kentte kazandırılırken yakın tarihte ‘Tarihi Peynirciler Çarşısı’nın modernize edilerek hem vatandaşı hem de esnafı mutlu etmişti. Dönüşümle birlikte kente yeni bir görünüm kazandırılan çarşı, esnaf tarafından memnuniyetle karşılanmıştı. ‘Tarihi Peynirciler Çarşı’nın yenilenmesinin ardından halk pazarı esnafının da talebi var; 1999 yılından itibaren kenti göbeğinde kurulan 7’den 70’e kentteki birçok vatandaşın alışverişini yaptığı halk pazarı günümüzde derme çatma görüntüsü ve kentin dokusundan uzak görünümüyle pazar esnafını olumsuz yönde etkiliyor. Son dönemde kentte artan alışveriş merkezleri ile mücadele eden ve ekonomik dalgalanmadan dolayı olumsuz yönde etkilenen pazar esnafı, pazarın kötü görüntüsü yaz aylarında aşırı ısınmasından ve kış aylarından aşırı soğumasından dolayı esnafı zor durumda bırakıyor. Bu anlamda pazar esnafı, kötü görümünde olan pazarın yenilenmesini ve kente yakışır bir pazar görünümü kazandırılmasını talep ediyor. Özellikle de yerli turistlerin bölgeye akın edip yerel ürünler ve hediyelik eşyaya büyük ilgi gösterdiği süreçte tarihi bir yapıyla yeniden inşa edilecek bu pazarın Van’ın marka mekânlarından birisi olacağı belirtiliyor. Son dönemlerde yapılan restorasyonlar, dönüşümler ve tarihi restorasyonlar ile cazibe merkezi haline gelen ticaret merkezleri kentlere kazandırmaya devam ediyor. Özellikle Doğu ve Güneydoğu’da eski tüm çarşılar restorsonlar ve düzenlemeler ile tarihi çarşı ünvanıyla anılırken turizmdeki hareketliliğin büyük bölümü bu çarşılarda yaşanıyor. Van’da da 20 yılı aşkın süre önce inşa edilen ‘Halk Pazarı’, Rus Pazarı gibi önemli çarşılar esnafı son dönemde yapılan değişim ve dönüşümden faydalanmak için sıra bekliyor. Peynirciler Çarşısı’nın restore edilerek peynir pazarlamasından önemli bir Pazar olmasından sonra Van’daki esnaflar da bu tarzda bir değişim dönüşümün bu halk pazarları için uygulanması çağrısı yaptı. Uzun yıllardır esnaflık yapan Tuşba Halk Pazarı Kooperatif Başkanı Abdulselam Kaya, işlerinin yüzde 50 civarında düştüğünü ifade ederek ekonomik kriz ile birlikte ve yapının işlevsizliği, kötü görüntüsünün esnafı olumsuz etkilediğini dile getirdi. Kaya, yapının yenilenmesi gerektiği vurgusu yaparken, yapılacak yenilemede ortak bir çalışma ile kentte değer katacağının da altını çizdi. Halk pazarı esnafı ise, ekonomik krizin işlerini olumsuz etkilediğini anımsatarak, zamanla yapının yaşattığı olumsuzluklarla müşteri kaybettiklerini ve zor bir süreçten geçtiklerini belirtti. Halk pazarı esnafı, pazarın modernize edilmesi gerektiğinin elzem olduğunu belirtirken, yapılacak yenilemede gerekli mercilerin bu konuda yardım beklediklerini ifade etti. “YETKİLİLERDEN TALEP EDİYORUZ” Uzun yıllardır esnaflık yaptığını ifade eden Tuşba Halk Pazarı Kooperatif Başkanı Abdulselam Kaya, halk pazarının görüntü ve yapı anlamında kötü bir durumda olduğunu ve geçici olarak 5 yıllığına idareten yaptıklarını belirtti. Kaya, “Geçici olarak yaptığımız yapıda 20 yılı devirdik. 20 yıl içerisinde yapımız yıprandı ve son dönemde kötü bir görünüme kavuştu. Daha önce işlerimiz iyiydi. Son dönemde yaşanan ekonomik kriz ve yapımızın kötü görüntüsünden dolayı işlerimiz de yüzde 50 civarında düşüş yaşandı. Esnafımız şu an iş olmamasından dolayı ödemelerini zamanında yapamıyor. Pazarımızın ‘Peynirciler Çarşısı’ gibi modernize edilmesini istiyoruz. Yetkililerden bunu talep ediyoruz.” diye belirtti. “PAZARLARA ÖNCÜLÜK YAPMAK İSTİYORUZ” Halk pazarının modernize edilmesiyle müşteri çekebileceklerini kent ekonomisine katkı sağlayacaklarını dile getiren Kaya, “Halk pazarımızın kötü görünümünden dolayı zamanla müşteri kaybı yaşıyoruz. Kaybettiğimiz müşteri bizden çok kurumsal firmaları tercih etmeye başladı. Pazarın modernize edilerek kentte kazandırılmasından yanayız. Bu anlamda pazarın yenilenmesinde diğer pazarlara öncülük yapmak istiyoruz. Yönetim olarak Belediye’ye pazarın yenilenmesi konusunda dilekçe verdik. Kısa süre önce vali beyinde pazarın yenilenmesiyle ilgili teklifi olmuştu ama o günkü şartlardan dolayı olmadı. Ama şu an şehrin göbeğinde olan pazarımızın hurda görüntüsü hem bizler açısından hem de şehrin görüntüsü açısından kötü bir izlenim bırakıyor.” dedi. “MÜLK SAHİPLERİ DE YENİLENMESİNİ İSTİYOR” Kaya, yetkililerin pazarın kentin dokusuna uygun bir yapıyla modernize edilerek kente kazandırılmasını ifade ederek sözlerini şöyle sürdürdü: “Esnafımızın burayı yenilemesi için maddi anlamda gücü yok, yenileme konusunda teşvik desteği veya hibe desteği ile ortaklaşa bir yenileme yapılabilir. Tarihi Peynirciler Çarşısı’nda olduğu gibi yenileme çalışması yapılabilir. Pazarımızda yüzde 40’ı dükkân sahibi kendi iş yerini işletirken, yüzde 60’ı kiracı olarak işletiyor. Mülk sahipleri de buranın yenilenmesi istiyor. Son dönemde yaşanan ekonomik krizden dolayı mülk sahipleri buranın yenileme gücünü kendilerinde bulamıyorlar.” diye belirtti. KAYA: PAZAR, ‘PATLAMAYA HAZIR BOMBA’ GİBİ Pazar’da son dönemde eskiyen yapıdan dolayı yoğun kar yağışı esnasında yapının çökme tehlikesi olduğunu ifade eden Kaya, “Yapı zamanla çürüdü, eskimesiyle kış ayların da yoğun kar yağışı ile çökme tehlikesi var. Daha önce iki yangın felaketi yaşandı. Yapı itibariyle yangın çıkması durumunda ‘patlamaya hazır bomba’ konumunda bulunuyor. Allah korusun bir yangın felaketin çıkması durumunda önlenmesi mümkün değil, bu açıdan kış aylarında yaşanacak problemler ve diğer problemlerin yaşanmaması adına yapının mutlaka yenilenmesi gerekiyor. Esnafımız da yapının değişmesi ve yenilenmesi yönünde ama şu an ekonomik bir çıkmazdayız. Girişimlerimiz var ama yetkililerin bu anlamda bu yapıya esnafımızı mağdur etmeden ortak noktada buluşarak yapının yenilenmesini talep ediyoruz. Pazarların konumu yeri bakımından halk tarafından tanınan yıllardır bu kentte yer edinmiş olan pazarın yenilenmesi şehrin görünümüne ve ekonomisine katkı sağlayacaktır. Bu pazarda 2 bin kişi burada istihdam ediliyor. Buranın modernize edilmesi kent esnafının yararınadır.” diyerek sözlerini noktaladı. DEMİR: HALK ESKİSİ GİBİ İLGİ GÖSTERMİYOR 20 yıla aşkın halk pazarında esnaflık yapan Ekrem Demir adlı esnaf, kurumsal firmaların ve Alışveriş Merkezleri’nin olmadığı dönemde işlerinin iyi olduğunu ve zamanla halk pazarına rağbetin düştüğünü ifade etti. Demir, “Halk pazarımızın çalışmamasının tek nedeni olarak bu söylemek doğru değildir. Pazarımızın gelişen kentte çarpık görüntüsü ve zamanla çürümesi, kötü görüntüsü rağbetin azalmasına neden oldu. Özellikle pazarımızın kış aylarında fazla soğuk olması, yaz aylarında aşırı ısınması insanların burada alışveriş yapmasına engel olmaktadır. Biz burada her ay zararına çalışmak zorunda kalıyoruz. Halk buraya eskisi gibi ilgi göstermiyor. Buranın eski günlerdeki gibi insanların ilgi göstermesi için değişim ve dönüşüm yapılması lazım.” dedi. “BİRİLERİNİN ABİLİK VE ÖNCÜLÜK YAPMASI LAZIM” ‘Tarihi Peynirciler Çarşısı’nın modernize edilerek kentte kazandırıldığına değinen Demir, “Peynirciler çarşısı modernize edilerek kentin dokusuna uygun bir çalışmayla kentte kazandırıldı. Bizim halk pazarımızın da belediye ya da farklı kurumların girişimiyle modernize edilmesi halkın ilgisini arttıracaktır. Halk şu an ilgi göstermemesinin birçok nedeni var; iklim şartlarından olumsuz etkilenen bir yapı olması, yapının görünüm olarak şehir merkezine kötü bir izlenim bırakması, vatandaşın rahat bir şekilde alışveriş yapamaması gibi birçok neden var. Halk pazarımız dışardan yıkık ve harabe görüntüsü içerisinde aynı görüntünün olması insanların ilgisini maalesef çekmiyor. Acilen buradaki esnafın sesinin duyulması gerekiyor. Buradaki yapının işbirliği içerisinde birilerinin abilik, öncülük ederek modernize edilmesi ve kentte kazandırılması lazım.” diye ifade etti. “PAZARIN MODERNİZE EDİLMESİ GEREKİYOR” Yapının modernize edilmemesi halinde esnafın sürekli müşteri kaybetmesiyle birçok esnafın kepenk kapatmak zorunda kalacağının altını çizen Demir, “Burada yaşanan sıkıntılarla birlikte birçok esnaf zamanla kepenk kapatmak zorunda kalacaktır. Bu da birçok ailenin geçim sıkıntısı yaşaması anlamına gelmektedir. Burada 70-80 esnaf evine ekmek götürüyor. Ailelerini de hesaba katarsak birçok insan zamanla mağdur olacaktır. Şahsım olarak bu saatten sonra başka bir iş yapamam, yetkililerimize sesleniyorum, rica ediyoruz. Buradaki esnaf ile ortak işbirliği çerçevesinde buradaki soruna çözüm üretilmesi, yapının modernize edilmesi gerekiyor.” şeklinde konuştu. “HALK PAZARININ MODERNİZE EDİLMESİ BİZLERİ MUTLU EDECEKTİR” Yıllardır esnaflık yaptığını ve birçok problem yaşadığını ifade eden Hidayet Baytar adlı esnaf, “Yıllardır burada esnaflık yapıyorum. Halk pazarımızda birçok sorunla karşılaştık ama son zamanlarda yapımızın eskimesi ve insanların rağbet göstermemesi halk pazarı esnafını zor durumda bırakıyor. Burada ilimizde örnekleri olan yapıların modernize edilerek kentte kazandırılması gibi buradaki yapının da yenilenmesini talep ediyoruz. Yapının yenilenmesi eski günlerdeki gibi insanların rağbet göstermesine vesile olacaktır. Güzel bir yapı yapılarak insanların rahat bir şekilde alışveriş yapması hem vatandaş açısından hem de biz esnaflar açısından iyi olacaktır. Kış aylarında kimse gelmek istemiyor çok soğuk diye, yaz aylarında ise aşırı sıcak diye kimse gelmek istemiyor. Bunun dışında yapımızın dışardan kötü görüntüsü ise, insanların burada alışveriş yapmasına büyük bir engel teşkil etmektedir. Bu konuda gerekli mercilerin işbirliği içerisinde müdahale edilerek modernize edilmesi bizleri mutlu edecektir.” diye ifade etti. “DİYARBAKIR’DA ÖRNEĞİ VAR, VAN’DA DA YAPILMASINI İSTİYORUZ” Zamanla işlerinin düşüş yaşanmasının nedenini yapının kötü olmasından kaynaklandığını ifade eden Übeyt Gencer adlı esnaf, “Buradaki esnafın durumu hiç iyi değil, yapının eski olması insanların burada alışveriş yapmasına engel oluyor. İran sınır kapımız var, turist gelen bir ilde yaşıyoruz. Turistlerin diğer illerde eski pazarlara rağbet gösterirken, bizim ilimizde yapının kötü olmasından dolayı yabancı ve yerli turist içeri girmek istemiyor. Halk pazarının modern kente yakışır bir şekilde modernize edilmesi lazım. Diyarbakır’da da aynı şekilde halk pazarı vardı orada yenileme çalışması yapılarak kentte kazandırıldı. Buradaki esnafa sahip çıkılmasını ve yapının kentte kazandırılmasını talep ediyoruz.” dedi. “İNSANLAR ALIŞVERİŞ YAPMAK İSTEMİYOR” 1999 yılında halk pazarının kurulduğu anımsatan ve ilk kurucuları arasında yer aldığını belirten Osman Demir adlı esnaf, halk pazarı esnafının işlerinin zaman içerisinde düşmesinin nedenine değinerek, şöyle konuştu: “İşlerimizin düşmesinin nedeni; ilk olarak son dönemde yaşanan ekonomik kriz, diğer bir nedeni ise, yapımızın zaman içerisinde eskimesi ve bununla birlikte birçok problemin yaşanmasından kaynaklanmaktadır. Kentte her şey zamanla değişirken bizim yapımız zamanla aynı kaldı, maddi nedenlerden dolayı bizler yenileyemedik. Buranın yenilenmesi hem yöre halkının hem de dışardan gelen yerli, yabancı turist açısından önemli bir katkı sunacaktır. İnsanlarımız dışardaki kötü görüntüsünden, içerdeki olumsuz nedenlerden dolayı alışveriş yapmak istemiyor. Kentin görüntüsüne uygun olmayan bu yapının belediye eliyle ya da farklı kurumlarla birlikte işbirliği içerisinde yenilenmesini talep ediyoruz.” dedi. “PAZARIN YENİLENMESİ İŞLERİMİZ AÇACAKTIR” Halk pazarı esnafının ekonomik krizden etkilendiğini ve yapının kötü görüntüsünden dolayı müşteri kaybettiklerini dile getiren Mehmet Gencer adlı esnaf, “İşlerimiz daha önce işlekti, iş yapabiliyorduk ama şu an iş yapamıyoruz. Beşyol Meydan’ında en gözde yerinde bulunan pazarımız, iş yapamaz hale geldi. Pazarımız görüntü itibariyle insanın alışveriş yapmak istemediği bir görüntü de olmasından dolayı müşteri çekemiyoruz. İlimizde daha önce örneği olan Peynirciler Çarşısı gibi modernize edilerek yapılması bizleri mutlu edecektir. Esnafın elini kuvvetlendirecek ve işlerimizi açacaktır.” şeklinde konuştu.