ŞEHRİVAN HABER: MEHMET ALİ EKİNCİ-ORHAN SAĞLAM TANDIRLAR MASAYA YATIRILDI Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi geçtiğimiz haftalarda bölgenin onlarca yıllık yarası olan tandır ölümlerini konuştu. Kentin en büyük sorunlarından birisi olan tandır ölümlerinin ve buna bağlı sağlık sorunlarının ele alındığı ‘Yanık Sempozyumu’ düzenleyerek bir ilki gerçekleştiren Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin programında tandırlardan kaynaklı yanık vakaları başta olmak üzere birçok konu detayları ile ele alındı. Yanık Sempozyumu Tandır Yanıkları Çalıştayı Raporunda, Van ili genelinde 100 binden fazla yer tandırının olduğu açıklanırken, 84 bine yakının ise aktif olarak kullanıldığını belirtildi. Raporun devamında kentteki tandır yanıkları cinsiyete göre incelenirken, tüm ilçelerde kadınların daha fazla yanıklara maruz kaldığının da altı çizildi. Yanık Sempozyumu çerçevesinde kentteki ulusal ve yerel medya mensuplarıyla bir araya gelen Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Sebahattin Çelik, bölge ve Van içerisinde meydana gelen tandır yanıkları, hastalıkları vb. konularda bilgi vererek, alınması gereken önlemleri sıraladı. VAN’IN KANAYAN YARASI KONUŞULDU Van ve bölge illerde tandırlar çok sık kullanılırken, dumanına bağlı olarak da kanser ve KOAH gibi iç hatalıklara sebebiyet veriyor. Araştırmalara göre tandırlarda kullanılan odunların, tezeklere göre on kat daha tehlikeli olduğu tespit edilirken, Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde düzenlenen yanık sempozyumunda birçok konuda insanların bilinçlendirilmesine ilişkin önemli bilgilendirmeler yapıldı. 2007 yılında kurulan ve 2011 yılında Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi bünyesine taşınan yanık merkezi, Doğu Anadolu Bölgesinin yanı sıra Güneydoğu Anadolu Bölgesinin bir kısmına hitap ederken yine bünyesindeki Yanık Sempozyumu tandır yanıklarının tüm yönleriyle konuşulması konusunda önemli bir çalışma olarak kayıtlara geçti. SAHA ÇALIŞMASI İÇİN VE SEMPOZYUM İÇİN VALİLİKTEN RESMİ İZİNLER ALINDI Yanık Sempozyumunun ardından sempozyum sonuç bildirgesini paylaşmak üzere gazeteciler ile bir araya gelen Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç.Dr. Sebahattin Çelik, bu sempozyum yasal izinler alınarak yapıldığına dikkat çekerek şunları söyledi: “Bilimsel çalışmanın gerektirdiği her şey bu çalışmada var. Bu bilimsel çalışmanın öyküsü 5 yıl öncesine dayanıyor. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi’nde öğretim üyesiyken şunu farkettim, yemek borusu kanseri kadınlarda daha fazladır. Yani dünyanın tersine bir durum var. Dünyada yemek borusu kanseri erkeklerde daha fazla iken bizim coğrafyamızda kadınlarda daha fazladır. Bunu araştırdığımızda buna neden olan temel faktör ‘tandır dumanı’ oldu. Çünkü erkelerin çalışmadığı bir ortamda kadınlar çalışıyor.” VAKALAR SEMPOZYUMUN BAŞLATILMASINA SEBEP OLDU “Kadınlarda yemek borusu kanserini arttırıyor mu diye bir çalışma da yaptık ve yayınlandı da temel neden tandır dumanı. Tandır sebep-sonuç ilişkisi yok ama kadın olmak tandırda çalışıyor olmak yemek borusu kanserini arttırıyor. Bu gerçeklikten yola çıkarak biz bir çalışma yapalım istedik daha önce fon bulamıyorduk. Ancak başhekimliğe atanana kadar. Atandıktan sonra bazı şeyler daha rahat oluyor. Biz de hemen çalışmalarımıza hemen başladık.” TANDIRLAR KOAH VE KALP DAMAR HASTALIKLARINDA ÖNEMLİ BİR SEBEP! Sempozyumla ilgili çalışmayı yapmalarının amacına da değinen Doç. Dr Sebahattin Çelik, “Tandır kültürünü kendi içerisinde değerlendirmek istedik bunun gerekliliği var mı? 21’inci yüzyılda halen kullanılıyor mu? İnsanlar bunda yanarak can veriyorsa bu gerçekten toplumsal bir gereklilik mi, alışkanlık mı yoksa tamamen damak tadı için yakılan bir şey mi onu araştırmak istedik. Van Eğitim ve Araştırma Hastanesi yanık ünitesine başvuran hastaların istatistikleri buna bağlı olarak tandır yanıklarına bağlı istatistik verilerin değerlendirilmesini yapmak. Bunun yanı sıra bizim yaşadığımız coğrafyada kadınlarda koah ve kalp damar hastalıkları ciddi anlamda beklenenden daha fazla, özellikle koah hastalığı çok fazla görülmektedir. 50 yaşındaki kadınlarımızda ciddi anlamda koah hastalığına rastlanmaktadır. Bunları araştırmak için bu sempozyumu yapmak istedik.’’ İfadelerini kullandı. “HASTANEMİZDEKİ YANIK BİRİMİNİN 10 YILLIK VERİLERİNİ ANALİZ ETTİK” Sempozyumun 3 ayağı olduğuna dikkat çeken Doç. Dr. Sebahattin Çelik, ‘‘Birincisi hastane verilerimiz. Sağlık Bakanlığı’nın onayıyla 2007 de Van’da yanık birimi Beşyol’daki eski Devlet Hastanesi’nde kuruldu. Hastanemizdeki yanık biriminin 10 yıllık verilerini analiz ettik. İkinci Saha çalışması sempozyumun en önemli ayağı, ekibimiz 6 ay boyunca mahalle ve köyleri dolaştı. 691 muhtarımıza ulaşmaya çalıştık. Son olarak kimyasal analiz, tandırlardan çıkan dumanın içindeki molekülleri inceledik ve değerlendirdik.’’ Dedi. "ODUN VE TEZEK KARŞILAŞTIRMASINDA TEZEK DAHA MAKUL" Kırsal kesimde tandırda daha çok tezek, kentte ise odunun tercih edildiğini tespit ettiklerini anlatan Doç. Dr. Sebahattin Çelik, en çok tezek kullanan ilçelerin başında Özalp’ın geldiğini söyledi. Tandır dumanı ile yemek borusu kanseri, KOAH, akciğer gibi hastalıkların ortaya çıktığını belirten Çelik, yapılan analizlerde kanserojen açısından tezeğin odundan daha az zarar verdiğini tespit ettiklerini kaydetti. Sahada yaptıkları araştırma sırasında tandır geleneği konusunda kafalarında negatif bir düşünce olmadığını belirten Dr. Çelik, “Amacımız tandırı ortadan kaldırmak için böyle bir çalışma yapmak değil, böyle bir sorunun yaşandığını göstermek ve duyurmak istedik. Çare üretmek için bu araştırmayı yaptık, çalışmayla bunu amaçladık. Örnek tandırlar yapılabilir. Yine bu çalışmayla tezeğin odundan daha zararsız olduğu ortaya konuldu. Bizim bu çalışmayla bir diğer amacımız insanlar yanmasın, hasta olmasın” ifadelerini kullandı. TANDIR VAKALARIYLA MÜCADELE İÇİN ÖNERİLER DE SUNULDU Tandır dumanının içerisinde özellikle odun tandırlarında ağır hidrokarbonlar denilen kanserojen moleküllerin bulunduğuna dikkat çeken Çelik, “Bir kadın kapalı ortamda günlük ortalama 4 saat çalışmaktadır. Haftada iki gün çalıştığını düşünseniz 50 yaşına kadar yaklaşık 20 bin saat bu dumana, bu tandıra maruz kalmaktadır. Ayrıca tandır kaynaklı yüzde 6,7 yanık gözlemlenmektedir. Tandır yanıkları hastaları, diğer yanıklara göre 2-3 kat daha fazla yatmaktadır. Sonuç olarak biz bu tandırların ıslah edilmesi ve iyileştirmesi gerektiğini ortaya koyduk. Bunun için de politika yapıcılarına veri hazırladık. Burada şunu önerdik; Ucuz halk ekmeği üretilebilir ve tandıra olan ihtiyaç azaltılabilir. İkincisi, eğer tandır olacaksa, tandır seviyesi biraz yukarıya kaldırılabilir. Bu iki farklı dokunuşla tandır yanıkları ve tandır duman hastalığını minimalize edebileceğimizi önerdik. En önemli amacımız toplumda bir farkındalık oluşturmaktır. Bu sempozyumla bunu başardığımıza inanıyoruz" diye konuştu.