Vanlı esnaf ekmek parası kazanmakta güçlü çekiyor, kazandığı ekmek ise boğazından geçiyor. Deprem ve çatışmalı ortam derken, Vanlılar sadece gününü tamamlayıp sonraki günü düşünmek istemiyor. Gazete olarak yine esnafa gittik, yine en büyük sorunları dinledik. Adını Sovyetler Birliği’nin dağılmasının ardından 90’lı yıllarda Türkiye’ye Sovyet ülkelerdeki vatandaşların getirdiği ucuz malların satıldığı yerlerden alan Rus Pazarı, Van’da uzun yıllardır kentin marka mekanlarından biri oluvermişti. Giyimden hediyelik eşyalara, teknolojik ürünlerden takılara, sınırsız çeşidin yer aldığı pazarlar Van’ın da son yıllarda en çok ziyaret edilen mekanları arasında yer aldı. AVM zincirlerinden önce adeta ilk AVM örneklerini oluşturan Rus Pazarları her ne kadar son 10 yılı aşkın süredir Rus ürünlerinden çok Hint, İran, Irak ve diğer ülkelerden gelen ürünlerin satıldığı mekanlar olsa da Van’da da yerli halkın da alışverişteki tek mekanı olmuştu. Van’a gelen yerli ve yabancı turistlerin de kentten ayrılmadan önce mutlaka uğradığı, bir kaç hediyelik eşya almadan gittiği bu Rus Pazarları, kent ekonomisinin de aslında en net görülebileceği merkezler arasında yer alıyordu. Zira son yıllarda ciddi bir ekonomik ivmenin yakalandığı, bölge halkıyla birlikte turistlerin de akın ettiği Rus Pazarları şu sıralar en kötü günlerini yaşıyor. Önce deprem, sonra ekonomik kriz derken kentin hareketliliği hiç bitmeyen bu mekanlarında deyim yerindeyse şu sıralar in cin top oynuyor. Yaşanan çatışmalarla birlikte tüm turistlerin kaybeden, ekonomik krizden dolayı da kent halkının da gidemez hale geldiği çarşı esnafı Rusya krizinden değil ama bozulan barış ve huzur ortamından dolayı tüm cazibesini de maddi gücünü de yitirdi... RUS PAZARI DA DURDUYSA DURUM VAHİM DEMEKTİR...Şehrivan Gazetesi olarak Vanlıların ve esnafın sorunlarını dinlemeye devam ediyoruz. 2011’den sonra her boyutuyla büyük bir deprem geçiren ve depremden sonra yaşanan sorunların bir türlü bitmediği kentte, üstüne bir de çatışmalı ortam, ölümler ve gözyaşının gelmesi Van’da karaların bağlanmasına neden oldu. Yaşanan b sorunlardan en büyük sıkıntıyı ise Vanlı esnaf çekti. O gün evine ekmek dahi alamayan esnaf, çatışmalı ortamdan dolayı yaşadığı acıda kaderi oldu. İşte o esnaflardan sadece bir bölümü olan Rus, Avrupa ve Halk Pazarı esnafı geçen yılları mumla arıyor. Yaşanan ekonomik dar boğazla bir yandan mücadele etmeye çalışan esnaf diğer yandan ise yaşanan ölümleri ve akan göz yaşı kabullenemiyor. Esnaf tabiri caizse kazandığı ekmekten ne güzellik alıyor ne de o ekmek boğazından geçiyor. İşte Pazar esnafının durumu ve beklentileri... ALTINTAŞ: 12 YILIN EN KÖTÜSÜGazete olarak gelenek haline getirdiğimiz esnaf ziyaretlerimiz devam ediyor. Bu hafta ki esnaf ziyareti, Büyük Halk Pazarı, Büyük Rus Pazarı ve Avrupa Halk Pazarı oldu. Pazar esnafı sorunları gazetemize anlattı bizde sizlerle paylaşıyoruz. Gazete olarak görüştüğümüz Avrupa Pazarı esnafından Fatma Altıntaş 12 yıldır esnaflık yaptığını ve ilk kez bu kadar kötü bir süreç geçirdiğini ifade etti. Altıntaş, “12 yıldır buradayım. 12 yıldır Vanlı bir esnaf olarak ekmek paramı kazanmaya çalışıyorum. Ama 12 yıldır ve bu kadar kötü bir süreç ve ekonomik anlamda bu kadar kötü bir yıl geçirmedim.” Dedi. “İŞLERİMİZ DURMA NOKTASINA GELDİ”Altıntaş yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Bizim pazarımızda işler bitme noktasına geldi. Eskiden hem benim, hem yan komşumun hem de diğer pazar esnafının durumu iyiydi. Ancak son yıllarda yaşanan sorunlarla birlikte işlerimiz durma noktasına geldi. Bayramlarda, düğün sezonlarında belimiz doğrultup biraz para kazanıyoruz ama sezon bitince yine akşama kadar burada oturarak kapıdan giren vatandaşın gözünün içine bakıyoruz. Bir aralar İranlılar çok iyi gelmeye başladı. İranlıların en uğrak yerlerinden bir tanesidir burası. Ancak yaşanan olumsuzluklardan dolayı İranlılar da kesildi. Hal böyleyken bizim de iş yapmamız bitti.” VERGİ BORÇLARI CAN SIKIYORAvrupa Pazarı esnafından Sefer Kaya Van’da var olan vergi borçlarının kendileri için sorun teşkil ettiğini söyledi. Kaya, “İşlerimiz hiç yok. İlimizde yaşanan depremden sonra büyük sıkıntılar yaşamaya başladık ve bu sıkıntılarımız devam ediyor. Ben geceleri yastığa başımı koyduğumda uyuyamıyorum. Vergi borcumuz var ve bu borç her seferinde erteleniyor. Yine bir erteleme söz konusu. Emin olun ki bu kentte 6 ay sonra vergi borçları alınmaya başlanırsa Van’ın yüzde 90’nı bu parayı veremeyecektir.” Dedi. KAYA: İŞ YOK SADECE OKEY OYNUYORUMKaya işleri olmayışından dolayı bilgisayar başında okey oynadığını belirterek şu ifadelere yer verdi: “Gün oluyor akşamda kadar başta biz ve diğer esnaf arkadaşlarımız siftah yapmadan eve gidiyorlar. Akşama kadar burada zaman geçmiyor. Bir bilgisayarım var ve akşama kadar bilgisayarda okey oyunu oynuyorum. Pazarımıza sürekli uğrayan ve burada hiç eksilmeyen yerli ve yabancı turistimizin hepsi kesildi. Ben düğün sezonların da daha çok satış yapan ve ekmek parası kazana birisiyim. Ama şimdi kış, hava soğuk ve dışarda kar var. Bunun da işlerimize etkisi çok fazla.” “KAZANDIĞIMIZ EKMEK BOĞAZIMIZDA GEÇMİYOR” Yaşana çatışmalı ortamın son bulması gerektiğini ifade eden Kaya, kazandıkları ekmeğin boğazlarından geçmediğini söyledi. Kaya, “Sokağa çıkma yasakları ve yaşanan çatışmalı ortamda dolayı batıdan bize mal gönderilmiyor. Ben belli bir şirketle çalışıyorum. Şirketle konuştum ve dükkanımı yenileyeceğim ama para sorunum var. Batı şirketleri bize mal göndermiyorlar. Yaşanan olumsuzluklardan dolayı bizimle görüşmek dahi istemiyorlar. Batıdaki insanlarımız Van’a hiç gelmez oldu. Yaşanan bu yasakların bir an önce kalkması gerektiğine inanıyorum. Gerçekten ekmek parası bulmakta sorun yaşıyoruz ama bazen ekmek parasını bırakın bize ne olacak diye kazandığımız ekmeği yiyemiyoruz. Yaşanan ölümler, sokağa çıkma yasakları ve çatışmalı ortam son bulmalı. Böyle devam ederse Van’da ve tüm bölgede çatışmalar yoğunlaşır ve yasaklar daha çok artar.” Şeklinde konuştu. KAYA: SAVAŞ BİTSİN HER ŞEY GÜZEL OLUREn büyük beklentilerinin çatışmalı ortamın bitmesi olduğunu söyleyen Kaya şu ifadelere yer verdi: “İnsanlar bu ülkede konuşamaz ve tartışamaz hale geldi. Bu yüzden insanlarımız üzerinde çok büyük korkular var. Hatta bazı insanlar çok büyük dertleri olmasına rağmen sizlere anlatamıyorlar. Acaba ben bunu dersem ne olur? Bunu söyleyebilir miyim? Gibi. Ülkede insanlar artık sadece canlarını düşünür hale geldi. Buda esnaftın para kazanmamasına neden oluyor. Sizin anlayacağınız bizin sıkıntılarımız çok büyük. En büyük temennimiz savaşın bitmesi, ölümlerin bitmesi ve insanların ekmek parası kazanarak istihdam sağlaması ve güven içerisinde yaşamasıdır. Tüm bunların ardından parada gelir, turistte gelir, ekonomi de canlanır.” MAMUK: İNSANLAR KORKUYORBüyük Halk Pazarı esnafında 16 yaşındaki Furkan Mamuk babasının dükkanına bakan esnaflardan bir tanesi. Gazetemize konuşan Mamuk’ta sorunun çok iyi farkında. Mamuk, “Küçüklüğümden beridir burada babamın yanındayım. Ben küçükken burada kaybolurdum. O kadar kalabalık olur ve insanlar alış veriş yaparlardı ki babam bırakmazdı 1 dakika oturayım. Ama şimdi akşamda kadar oturmaktan sıkılır oldum. O zamanlar pek anlamaz ve bilmezdim. Ama şimdi çok iyi anlıyorum. İnsanlar gelmedik ve siz bir şeyler satmadıkça işler yoluna gitmiyor. Hep konuşuyorlar ve korkuyorlar. İnsanlar paramızı harcamayalım, işler çok iyi değil o yüzden ne olur ne olmaz diyorlar.” Dedi. TUCİ: İRANLILARIN VAN’A BÜYÜK KATKISI VARBüyük Rus Pazarı esnafından Muhammed Tuci’de esnafın yaşadığı sorunları geniş bir şekilde gazetemize anlattı. Tuci ilk olarak yabancı turistlerin esnafa büyük katkı sunduğunu belirtti. Tuci ilk olarak şu sözlere yer verdi: “Yaz aylarında Van ekonomisi daha iyi ancak kış ayı başladı mı işler durmaya başlıyor. İranlıların Van’a ve esnafa katkısı çok büyük. Benim uğraş alanım ve esnaflığı çok etkilemiyor. Ancak Van’daki giyim mağazaları, yemek, içme yerleri büyük ölçüde etkileniyor ve kazanç elde ediyor. Daha doğru ediyordu. Çünkü son 4-5 aydır Van’da İran potansiyelinde büyük bir düşüş var. İranlıların Van’a çok büyük bir katkısı var ve bu devam etmeli.” ÇATIŞMALI ORTAM ALIŞ-VERİŞİ DURDURDUÇatışmalı ortamın alış-verişi çok kötü etkilediğini belirten Tuci şöyle devam etti: “Yaşanan çatışmalı ortam ve olumsuzluklar vatandaşın alış-veriş yapmasında büyük bir yere sahip. Bölge olarak çok iyi bir durumda değiliz bu yüzden insanlar alış-veriş yapmak istemiyorlar. Hatta bazı çevrelerim bana buradan gitsek mi artık diye soruyorlar. Çoğu akrabam batıda kendimize yer alalım ne olur ne olmaz. Olurda bir gün bir şey olursa hiç olmazsa başka yerde bir yerimiz olur diyorlar. Bölgedeki olumsuzluklar insanları bu şekilde kötü etkiliyor. Hal böyleyken insanların alış-veriş yapmalarını pek bekleyemezsiniz. Benim bölgenin önemli şehirlerinde arkadaşlarım var. Sürekli buraya gelirlerdi. Ama şimdiler gelmek istemiyorlar. Batıdaki arkadaşlarım orada kalma gel buraya diyorlar. Ne olursa olsun burası benim memleketim ve ben burada ekmeğimi kazanıyorum. Dilerim bu sorun ve olumsuzluklarda biter.” “ESNAFLIK NEREYE KADAR ONU BİLMİYORUM”Sağlık mezunu olduğunu ancak boşta kaldığı için esnaf olduğunu ifade eden Tuci işinden memnun olduğunu ancak nereye kadar devam edebileceğini bilmediğini söyledi. Tuci, “Ben Dicle Üniversitesi sağlık mezunuyum. Yıllarca atama ve iş için bekledim ancak ülkedeki şartlar belli. Zaman zaman okuduğunuz alan ve meslek çok alım yapar, zaman zaman ise hiç olmaz. Bende boş kalmaktansa esnaflık yapmaya başladım. Çok fazla bir kazancım yok. İnsanları mutlu etmeyi seviyorum. Bu yüzden yerimden memnunum. Ama bu kadar kötü bir gidişat ve ekonomik darboğazla esnaflık nereye kadar onu bilmiyorum. İnşallah işler düzelir ve kent olarak daha rahat bir nefes alırız. Esnaflık yapmak çok zor. İnşallah her şey daha güzel olur.” Şeklinde konuştu.ŞEHRİVAN GÜNCEL: ÖNDER ALTINAL / ÖZEL HABER