ŞEHRİVAN ÖZEL: ÖNDER ALTINAL - 2010’larda her yıl ortalama 30 bin civarında nüfus artışının yaşandığı, verdiği göç oranı oldukça düşük seviyelerde kalan ve nüfus artış hızı yüksek olan Van tam anlamıyla duraklama dönemine girdi. 2011 yılındaki depremden sonra göç başladı, nüfus artışı durdu. Verdiği göç aldığı göçün neredeyse iki katına çıkan Van’da son açıklanan rakamlar kent adına nüfus ve göç tablosunun hiç de iç açıcı bir seviyede olmadığını işaret ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) “Sayılarla Türkiye” başlığı altında 2016 yılının nüfus ve göç, eğitim, sağlık, doğum, ölüm, evlenme ve boşanma, işgücü, tüketim, fiyat endeksleri, finansal yatırım araçları, sanayi, milli gelir, dış ticaret, yapı izin, konut satış, ulaştırma, enerji, çevre, tarım, hayvancılık ve turizm verilerini açıkladı... TÜİK Van Bölge Müdürü Özer Coşğun, açıklanan bu verileri TRB2 Bölgesi’ne (Van, Muş, Bitlis ve Hakkâri) uyarlardı. Özellikle nüfus ve göç ile eğitim rakamları anlamında Van’da ciddi değişimlerin yaşandığı gözden kaçmazken Van’ın az da olsa artan nüfusuna rağmen yıllık nüfus artışı oranlarında ciddi düşüş gözlendi. Bir diğer çarpıcı rakam ise göç konusunda gözlendi. Depremden bu yana nüfusunun ciddi bir bölümü göç eden Van’ın 2015-2016 yıllarında verdiği göç oranı yüzde 50 oranına kadar dayandı! 3 İL BİR VAN ETMEDİVan’da nüfus artışı her geçen yıl artıyor. Bu rakam çok büyük olmasa da her yıl artan nüfus Van’ı son olarak 1 milyon 100 binin üzerine çıkardı. 2010 yılında 1 milyon 35 bin civarında olan nüfus, 2013 yılında 1 milyon 70 bine ve son olarak 2016 yılında ise 1 milyon 100’in üzerine çıktı. Fakat büyüme hızının düşmesiyle birlikte artış oranı 2012’den sonraki yıllarda kademeli olarak düşmeye başladı. Aynı bölgede bulunan muş ilinde nüfus 2016 yılında 2013 yılına göre düşüş yaşadı ve 2010 yılı nüfusu olan 407 binlere geriledi. Hakkâri’de Muş gibi nüfusta azalma yaşayarak 2010 yılında 251 bin, 2013 yılında 273 bin ve son olarak 2016 yılında ise 268 binlere geriledi. Bitlis ise Van gibi nüfus artışı gösterdi. 2010 yılında nüfusu 329 bin olan Bitlis, 2013 yılında 337 bin 2016 yılında ise 341 binin üzerine çıktı. Nüfus oranında en dikkat çekici rakam ise 3 ilin toplam nüfusunun Van nüfusu kadar etmemesi oldu. VAN’DA DURUM İYİ DEĞİLVan nüfus yoğunluğu açısında her ne kadar 3 ilin nüfusunda daha kalabalık olsa da yıllık nüfus artış oranında ciddi bir düşüş var. 2013-2014 yılında nüfus artış hızı 14,3 olan Van, 2014-2015 yılında 9,9 ve son olarak 2015-2016 yılında ise bu oran 3,5’e kadar düştü. Bu da Van’ın nüfusun artık daha yavaş artacağını gösteriyor. Nüfus artış hızında en düşük oran ise Hakkâri’ye ait. Hakkâri’de 2013-2014 yılında 11,8 olan nüfus hızı oranı, 2014-2015 yılında ise 9,0 ve son olarak 2016 yılında ise -40,1’e kadar düştü. Muş hiç artıya geçmedi. 2013-2014 yılında -3,2, 2014-2015 yılında -6,1 ve 2015-2016 yılında ise bu oran yine eksilerde -5,5 olarak hesaplandı. Bitlis 2014-2015 yılına, 2013-2014 yılına göre yükselerek 2,6’dan 7,2’ye çıktı. 2016’da ise bu oran yeniden 3’ün atına düşerek 2,3 olarak belirlendi. TÜRKİYE ORTALAMASININ ÜZERİNDEYİZ AMA BÖLGEDE DURUM FARKLINüfus yoğunluğu (Kilometrekareye düşen kişi sayısı) rakamlarının da yer aldığı istatistikte Van’da kilometre başına 2016 yılında 57 kişi, 2013 yılında 55 kişi ve 2010’da ise 54 kişi düştü. TRB 2 bölgesinde yer alan diğer iller olan Muş’ta kilometre başına 2010 yılında 50, 2013’te 51 ve 2016 yılında yine 50 kişi düşerken, Bitlis’te 2010 yılında 47, 2013 yılında 48 ve 2016 yılınsa ise yine 1 farkla 49 kişi düştü. Son olarak Hakkâri’de ise 2010 yılında kilometre başına 35, 2013 yılında 38 ve 2016 yılında ise 37 kişi düştü. Ortalama hane halkı büyüklüğünde ise TRB2 bölgesinde yer alan iller Türkiye ortalamasının üzerine çıktı. Van ortalama hane halkında 5,32, Muş 5,38, Bitlis 4,99 ve Hakkâri 5,87 olurken, Türkiye ortalaması ise 3,48 olarak belirlendi. VAN’IN GÖÇ ORANINDA BÜYÜK FARKVan için önemli istatistiklerden bir tanesi de göç verileri oldu. Sürekli beyin ve sermaye göçünün verdiği konuşulan Van için aldığı göç ile verdiği göç arasındaki farkta dikkat çekti. 2015-2015 yılların illerin aldığı ve verdiği göç verilerine göre Van bin kişi üzerinden 28,9 oranında göç alırken, 49 oranında ise göç vermiş. Aldığı göç ile meşhur olan Van son yıllarda ise verdiği göç ile ön plana çıkıyor. Göçün arttığı, nüfus artış oranının da azaldığı Van’da nüfusunda azalacağı ön görülüyor. TRB2 Bölgesi’ndeki diğer illerde ise fark bu kadar yüksek olmadı. 2015-2016 yılları arasında Muş 11,3 oranında göç alırken, 21,7 oranında göç verdi. Bitlis 12,6 göç alırken, 18,1 oranında ise göç verdi. Ve Hakkâri. Hakkâri 5,9 oranında göç alırken, 16,1 oranında ise göç verdi. NÜFUS DEĞİŞİMİNDE TRB2 BÖLGESİ!Nüfus yoğunluğu, artışı, kilometreye düşen sayı ve göç oranlarının yanı sıra verilerde bir önceki yıla göre nüfus değişimi de yer aldı. 2011 yılında Van’da yaşanan depremlerin ardından Van’dan göç eden insanlar 2012 yılında bir patlama yaşayarak Van’a geri geldi. Bunun da etkisiyle Van 2012 yılında 29 bin 443 nüfusu artarken, 2013 yılında 18 bin 138, 2014 yılında 15 bin 429, 2015 yılında 10 bin 588 olarak gözlemlendi. Son olarak yaşanan büyük düşüşte ise 2016 yılında Van’da nüfus 3 bin 793 olarak arttı. Muş 2012 yılında -bin 446, 2013 yılında -707, 2014 yılında -bin 337, 2015 yılında -2 bin 488 ve son olarak 2016 yılında -2 bin 227 olarak nüfusu değişti. Bu da Muş’un her yıl nüfusunun azaldığını gösteriyor. Bitlis’te artış var ama rakamlar çok küçük. 2012 yılında 629, 2013 yılında -97, 2014 yılında 867, 2015 yılında 2 bin 426 ve son olarak 2016 yılında ise 776 oranında değişti. Hakkari’de ise nüfus bir artıyor, bir azalıyor. 2012 yılında 7 bin 817 olan artış, 2013 yılında -6 bin 941 olarak azaldı. 2014 yılında 3 bin 246, 2015 yılında 2 bin 488 oldu. 2016 yılına ise büyük bir rekor yaşandı. Son olarak 2013’te 6 bin üzerinde nüfus kaybeden Hakkari 2016 yılında ise -10 bin 962 oranında nüfus kaybetti. EĞİTİM SEVİYESİNE GÖRE VAN’IN GÖÇ DURUMU!Bir diğer önemli veri ise illerin eğitim durumlarına göre aldığı göç oldu. 6 ve üzeri yaş grubunun oluşturduğu rakamlara göre eğitim durumuna göre alınan göçler ise şöyle: Van’da okuma yazma bilmeyen göç alınan sayısı 682, okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyenlerin sayısı ise 3 bin 170. İlkokul mezunu sayısı 3 bin 418, ilköğretim mezunu 2 bin 634. Ortaokul veya dengi meslek ortaokulu bin 586, lise ve dengi meslek okulu 6 bin 720. Yüksekokul veya fakülte mezunu 7 bin 238 oldu. Yüksek lisans (5 veya 6 yıllık fakülteler dahil) 252, doktora 41 ve bilinmeyen ise 113 olarak belirlendi. Yani en çok yüksekokulu mezunu göç alan kent yine lise ve yüksekokul denginde göç veriyor. Kentin en çok göç verdiği kesim arasında okuma yazma bilen ama mezuniyeti olmayan grubun da yüksekliği dikkat çekiyor. LİSE MEZUNLARIMIZ GÖZ EDİYORVan’da okuma yazma bilmeyen göç verilen sayısı alınandan daha fazla olarak bin 365 olarak gerçekleşti. Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyenlerin alınan göç sayısı 3 bin 170 iken verilen göç sayısında ise patlama var. verilen göçte bu sayı 7 bin 402 olarak gerçekleşti. İlkokul mezunu sayısı 7 bin 13, ilköğretim mezunu 5 bin 982, ortaokul veya dengi meslek ortaokulu 2 bin 864, lise ve dengi meslek okulu 9 bin 225, Yüksekokul veya fakülte mezunu 8 bin 171oldu. Yüksek lisans (5 veya 6 yıllık fakülteler dahil) 426, doktora 79 ve bilinmeyen ise 194 olarak belirlendi. VAN HEM OKUR HEM YAZAR!Okuryazar verilerinin de yer aldığı verilerde 2015 yılında Türkiye geneli okuryazarlık oranı yüzde 95,4 olurken, 2016 yılında ise bu oran yüzde 95,8’e yükseldi. Peki, Van ve bölge illeri ne durumda? Van’ın 2015 yılı verilerine göre okuryazarı yüzde 92,46 oranındayken, 2016 yılında ise bu oran 0,06 düşerek yüzde 92,4 oldu. Muş’un okuryazarlık oranı 2015 yılında yüzde 90,77’yken, 2016 yılında ise yüzde 90,8 oldu. Bitlis okuryazarlığı 2015’te 92,49, 2016 yılında da 92,8 olarak kayıtlara geçti. TRB2 Bölgesinin bir diğer ili olan Hakkari’de ise okuryazarlık oranı 2015 yılında 92,28 iken, 2016 yılında bu oran düşerek 91,5 olarak gerçekleşti.