Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ilişkin Sosyoekonomik Seviye (SES) verilerini ilk kez ilçe bazında paylaştı. 26 milyondan fazla hanenin gelir, eğitim ve meslek bilgileri üzerinden oluşturulan çalışmada, Van’ın merkez ve kırsal ilçeleri arasındaki ekonomik fark dikkat çekti. Verilere göre, İpekyolu, Edremit ve Tuşba sosyoekonomik açıdan Van’ın en güçlü ilçeleri olurken, Gürpınar, Saray ve Çaldıran en düşük gelir grubunda yer aldı.
TÜRKİYE GENELİNDE TABLO
TÜİK verilerine göre Türkiye’deki hanelerin yalnızca yüzde 1,1’i en üst, yüzde 11’i üst, yüzde 16,4’ü üst altı, yüzde 19,7’si üst orta, yüzde 16,5’i alt orta, yüzde 18,6’sı alt ve yüzde 16,7’si en alt sosyoekonomik seviyede bulunuyor.
VAN’IN EN ZENGİN İLÇESİ: İPEKYOLU
Van’da İpekyolu ilçesi, sosyoekonomik düzeyde zirvede yer aldı. İlçede hanelerin yüzde 11,8’i en üst seviyede (A+ ve A), yüzde 18,9’u üst altı, yüzde 36,6’sı orta, yüzde 20,9’u alt ve yüzde 11,8’i en alt seviyede yer alıyor. İpekyolu’nu Edremit (yüzde 8,2) ve Tuşba (yüzde 7,5) ilçeleri izledi. Bu üç merkez ilçe, Van’ın sosyoekonomik açıdan en güçlü yerleşim alanları olarak öne çıktı.
KIRSAL İLÇELERDE TABLO TERSİNE DÖNÜYOR
Kent merkezinin aksine kırsal ilçelerde tablo daha karanlık. Gürpınar (yüzde 2,9) ve Saray (yüzde 3,5), en üst sosyoekonomik seviyede en düşük oranlara sahip ilçeler oldu. Gürpınar’da hanelerin yüzde 31,9’u alt, yüzde 18,5’i en alt seviyede; Saray’da ise bu oranlar yüzde 37,1 ve yüzde 18,8 olarak kaydedildi.
ORTA VE ALT GRUPTA YOĞUNLUK
Van genelinde hanelerin büyük bölümü orta ve alt sosyoekonomik seviyede yer alıyor. Çatak’ta hanelerin yüzde 43,8’i, Gevaş’ta yüzde 42,9’u, Muradiye’de yüzde 35,2’si orta grupta bulunuyor. Alt grupta ise Çaldıran (yüzde 39,2), Saray (yüzde 37,1) ve Özalp (yüzde 35,7) öne çıkıyor.
VAN’IN SOSYOEKONOMİK HARİTASI
Yeni açıklanan SES verileri, Van’daki merkez ve kırsal arasındaki uçurumu bir kez daha gözler önüne serdi. Merkezde yaşam standardı, eğitim seviyesi ve gelir düzeyi yükselirken; kırsal ilçelerde ekonomik zorluklar, düşük gelir ve eğitim seviyesi belirleyici oldu. Bu tablo, Van’da kalkınmanın merkez çevresinde yoğunlaştığını, kırsalda ise sosyal ve ekonomik gelişmişliğin sınırlı kaldığını ortaya koydu.
GENEL DEĞERLENDİRME
TÜİK’in SES verileri, Van’ın sosyoekonomik eşitsizliğini rakamlara döktü. Kentte refahın merkezde toplandığı, kırsalda ise gelir, eğitim ve yaşam standartlarının düşük olduğu açıkça görülüyor. Bu tablo, Van’ın geleceğine dair bölgesel kalkınma politikalarının önemini bir kez daha gündeme taşıdı.