Ticaret odalarının yaptığı yerel ekonomik kriz açıklamasından sonra gazeteniz Şehrivan olarak sokağa çıktık ve esnafın nabzını tuttuk. İnşaat sektöründen lokantasına, mobilyacısından fırıncılarına kadar her kesimden görüştüğümüz Van esnafının derdi genellikle aynı: Kriz var, para yok!
Depremden sonraki dönemde ertelenen vergi borçlarının ertelenme sürelerinin sona ermiş olması ise halkı daha da tedirginleştiriyor. KOSGEB teşvik kredileri konusunda da görüşlerini sunan Van Esnafı kredilerin daha uzun vadeli olması gerektiğini belirtti. KOSGEB kredileri ile kredinin alındığı dönemdeki borçlarını ödediklerini belirten Esnaf vergi borçlarının ertelenmesinden pek de memnun görünmüyor. Vergi borçlarının ertelenmeden önceki dönemde ödenmesinin bir yolunun olabileceğini belirten Esnaf yerel ekonomik kriz içerisinde ödemenin daha da zor olacağını dile getirdi.
‘VAY ESNAFIN HALİNE!’
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan Emin Mobilya Yetkilisi Emin Ünal “Ben öncelikle böyle bir çalışma yaptığınızdan dolayı Şehrivan Gazetesi’ni kutluyorum. Esnafın ekonomi konusundaki şikâyetlerini ve sıkıntılarını halka iletmek elbette ki hem vatandaşlar hem de esnaf açısından faydalı olacaktır. Yerel ekonomik kriz konusunda da söylemek istiyorum ki ticarette bir para döngüsü kalmadı. Para akıp akıp kurumlara ve bankalara gidiyor. İç ticarette para dönmeyince de dolayısıyla kimse faydalanamıyor. Yerel ekonomik kriz esnafa böyle yansıyor. KOSGEB kredisi almıştık depremden sonraki dönemde. Fakat bu kredi kesinlikle esnafın işini görmedi. Aldığımız para zaten kısıtlı bir miktar olmuştu. Bu para ile de ancak vergi borçlarını kapattık. Sonuçta devletin bir kurumu cebimize para koydu diğeri aldı. Geçtiğimiz dönemlerde vergi borçları bir süreliğine ertelenmişti. Bu ertelemenin süresi de sona erdi. Sorarım size para döngüsünün olmadığı bir ticaret içerisinde vergilerimizi nasıl ödeyelim? Zaten yerel bir ekonomik kriz var. Bir de üstüne vergi borçları gelince ‘Vay esnafın haline!” ifadelerini kullandı.
‘ESKİ ESNAFLARA DA TEŞVİK LAZIM’
Yerel ekonomik krizin apaçık ortada olduğunu belirten ve KOSGEB kredileri için istenen şartlardan yakınan Vanpak Temizlik Yetkilisi İbrahim Alan “Apaçık ortada yaşanan yerel kriz var. Van ekonomisi bu yerel krizi giderebilecek güçte iken para ilginç bir şekilde farklı yönlere kayıyor. Bankalar yetmedi bir de üstüne Van ekonomisi dışa gitmeye başladı. Zaten bankalar deseniz kazançlarını geri yatırmıyor halka. Van’da uzun süreden beri iş yapan bir banka tek şube ile işlerini yürütüyor. Bu şekilde olunca da banklar kazançlarını muhtemelen genel merkezlerine gönderiyor. Yani iç ticaretimizde dönen parayı ısrarla dışa gönderiyorlar. KOSGEB’e kredi desteği için başvurdum. Fakat ilginç şartlar istendi. Yeni girişimcilere destek verdiklerini, uzun süreden beri iş yapan esnaflara kredi vermediklerini söylediler. Peki, hiç düşünmüyor mu kimse? Eski esnaflarda iş yapmak istiyor. Kredi desteği lazım bunlara, vergi borçları da ertelendi yumurta kapıya dayandığı anda ertelenme süresi sona erdi. Ekonomik kriz boyu aştı, vergi borçlarının ertelenme süresi bitti, şimdi öde ödeyebilirsen vergi borçlarını.” dedi.
‘KOSGEB AZ DA OLSA YARADI’
Yaptığımız haberden duyduğu memnuniyeti dile getiren Arvas Mühendislik Yetkilisi Ferdi Arvas “Her gün farklı zamlar geliyor gündeme vatandaş zamlarla uyanınca da ticaret durgunlaşıyor. Yetkililerin teşvik konusunda halkı hareketlendirmesi gerekiyor. Borçların affı gündeme gelirse esnaf zaten bayram eder. KOSGEB’den bir kredi desteği aldık. İşimize yaradı inkâr edemeyiz. Fakat yeterliliği konusuna gelince gerçekten çok düşük kalıyor. Vergi borçları bir süreliğine ertelenmişti. Ertelenme süresi bitti bitmesine de şimdi esnafta vergileri ödeyecek güç kalmadı.” Diyerek ekledi.
BU KRİZ FIRINCIYI YIPRATTI
Yerel ekonomik krizin fırıncı esnafını daha da yıprattığını belirten Trabzon Ekmek Fabrikası Yetkilisi Esat Çölçınar “Yerel ekonomik kriz özellikle biz fırıncı esnafını bitirdi. Kaç yıllık esnafım bu şekilde gelişen bir durgunluk görmedim. Biz işçi çalıştıran, halka iş alanı oluşturan esnaflarız. Bu işçilerin sigorta primlerinden maaşına kadar birçok masraf var. Bunun yanında bir de ekonomik kriz ile uğraşmak tahmin edersiniz ki pek de zor olmayacaktır. Dar boğazdayız. KOSGEB’e kredi için başvurdum. Bizden istenilen şartlara baktık. Sonra cevap olarak dediğimiz tek şey ‘Biz size para verelim de siz bu işi bırakın’ oldu. KOSGEB’in kredi şartları gerçekten çok zor. Kredi verilmesi hususunda değişiklikler ve düzenlemeler yapılmalı. Krediyi sadece yeni girişimcilere vermek yerine, bilinen esnaflara da destek çıksalar hem vatandaş hem de biz memnun oluruz. Geçtiğimiz günlerde vergi borçlarının ertelenme süresi bitti. Ekonomik kriz ile başa çıkmaya çalışan esnaf bir de vergi borçlarından dert yakınacak. Ertelenmeseydi esnaf her halikürda ödemenin bir yolunu bulurdu. Erteleme olduktan sonra borçlar biriktikçe birikti.” ifadelerini kullandı.
‘TEŞVİK YOK, PİYASA DÖNMÜYOR’
Bu şekilde bir kriz yaşanacağını daha önceden hiç düşünmediklerini belirten Spotçu Ticaret Yetkilisi Aytaç Demir “Zam üstüne zam geldi. İç ticaret de teşvik oluşturulmadı. Bunlar üst üste gelince de yerel bir ekonomik kriz yaşanıyor. İhracat konusunda Van kadar gelişmemiş iller ileri sırada yer alırken Van geride kalıyor. Bence bunun olmaması lazım Van daha iyi yerlere layık. Ben ekonomik kriz yaşanacağını inanın ki 1 yıl öncesinden tahmin etmezdim. KOSGEB konusunda ise bir bilgim yok. Esnafa teşvik kredileri veren bir kurum olduğunu duymuştum fakat hiç bağlantı kurmadım. Vergi borçları ertelendi o dönem için iyi oldu ama şimdi de üst üste birikmiş oldu. Bu da kötü bir şeydir. Bu duruma kısa sürede bir çözüm bulunması gerekir.” Dedi.
‘PİYASADA PARA DÖNMÜYOR’
Çözüm üretmek için defalarca düşündüğünü fakat hiçbir şekilde sonuca varamadığını belirten Mevlana Kebap Yetkilisi Cahit Camuşcu “İç ticarette piyasada para döngüsü olmadığı için yerel bir ekonomik kriz yaşanıyor. Fakat Van ekonomisi bu krizi giderebilecek güçtedir. Bizler esnaf olarak elimizden geldiğince piyasayı hareketli tutmaya çalışıyoruz. Fakat bu sorun sadece esnaflarla çözülecek bir iş değil. Bu konuda yetkililerin de üzerine düşeni yapması gerekir. Bazen oturup düşünüyoruz acaba ne gibi bir çözüm bulunabilir? Fakat hiçbir sonuca varamıyoruz. Bir iki yıl öncesine kadar ekonominin tavan yaptığı Van piyasası şu anda donmuş durumda. Vergi borçlarımı ben ertelenmesine rağmen zamanında ödedim. Buda şimdiki ekonomik krizde beni az da olsa rahatlattı. Düşünüyorum da vergi borçlarının ertelenmesine aldanıp şimdiye kadar bekleseydim bu ekonomik kriz içerisinde ne yapardım işin o tarafı da meçhul tabi ki.” İfadelerini kullandı.
‘SATIŞLAR BİLE MALİYETİNE’
Van’ın bilindik kırtasiyelerinden biri olmasına rağmen maliyetine satışlar yaptığını belirten Urartu Kırtasiye Yetkilisi “Van’ın çokça tercih edilen bir kırtasiyesini işletiyorum ekonomik kriz nerdeyse iflas ettirecek bizi. Aldığımız malı alış fiyatına satarsak tabi ki hiçbir kar elde edemeyiz. Gelen zamlar da ekonomik kriz yaşanmasına sebep oluyor. Esnafın hali ne olacak bilinmez ama yetkililer belki bir çözüm bulabilir. KOSGEB’in sesini duyurması gerekmektedir. Çoğu esnafın KOSGEB’den haberi bile yok. Bu durumdayken yerel ekonomik kriz bence kimseyi şaşırtmamalı. Şimdi bir müşteri gelse onun aldıklarında pazarlık payı olmasına izin veremem zaten malı alış fiyatına satıyoruz. Elimizde kalacağına satalım da zararımızı çıkaralım düşüncesindeyim. Vergi borçları ertelendi ertelenmesine de şimdi esnafta bunu ödeyecek güç kalmadı. Esnafın sesini duyurduğunuz için siz duyarlı basın mensuplarına gerçekten şükranlarımı sunuyorum.” diyerek ekledi.
‘VERGİ BORCU DEMEYİN BANA!’
Normalde bir ayda elden çıkarabileceği ürünleri üç aydır dükkânda beklettiğini belirten Özkaya Elektrik Yetkilisi Fuat Kaya “Ben inşaat malzemesinden elektrik tesisatı malzemelerine kadar birçok ürün satıyorum. Elde ettiğim kara gelince söylemek gerekir ki şu anda maliyetine satışlar yapıyoruz. Yerel ekonomik kriz esnafı yedi bitirdi. Halimiz içler acısı. Etrafa bakıyorum normalde bir ayda elden çıkarabileceğim ürünler elimde patladı. KOSGEB’den geçtiğimiz dönemlerde bir kredi aldım. Aldığım kredi gerçekten işe yaradı şimdi inkâr etsek bize yakışmaz. Fakat kredi yeterli değildi. Zaten o zaman da aldığımız kredi ancak vergi borçlarımızı ödememize yardımcı oldu. KOSGEB’in yapması gereken uzun vadeli ve yararlı kredi vermektir. Vergi borçları dediklerinde de içime bir sıkıntı çöküyor nasıl ödeyeceğim bilmiyorum. Ertelenmesi bence daha kötü oldu. O dönem olsaydı ödemenin bir yolunu bulma ihtimalimiz vardı en azından. Şimdi bir de ekonomik kriz boy gösterdi. İşimiz çıkmaza girdi.” ifadelerini kullandı.
‘KRİZ YOK, DURGUNLUK VAR’
Haberimizde görüşler aldığımız esnaflardan farklı olarak Cevher Bal Yetkilisi Halil Tandoğan yetkililerin sorunu ortaya atmak yerine çözümler üretmesi gerektiğini ve Van halkının ticareti bilen kişiler olduğu için bu krizin önlemini önceden aldığını belirtti. Tandoğan yaptığı açıklamalarda “Öncelikle belirtmek istiyorum ki çalışmanız biz esnafları memnun etti. Bu yüzden Şehrivan’a teşekkürlerimizi sunuyoruz. Aslında şu anda yapılan sorunu dile getirip sırt çevirmektir. Madem bir ekonomik kriz var neden bunun yaygarası yapılıyor da çözüm yolları aranmıyor? Yetkililer halka ekonomik krizden haber vereceğine bir çözüm yolu arasa ve uygulamaya koysa inanın bu durumlar ortadan kalkar. Zaten Van için öyle büyük bir yerel kriz yok. Van esnafı, Van halkı ticareti bilen kişilerdir. Ben inanıyorum ki bunun da önlemini çok önceden almıştırlar. Ekonomik kriz Van’ı bizler istediğimiz takdirde etkilemez. Teğet geçer misali yerel ekonomik kriz yok olur. KOSGEB’den bir fuar desteği almıştık. Esnafa da bu şekilde katkılar sunmuştu. Vatandaşlarımız bu katkıları alırken değerlendirmesini iyi yapmalıdır. Değerlendirme doğru olduğu takdirde çözüm zor olmayacaktır. Van halkı olarak yeni söylemlere, yeni projelere ihtiyacımız vardır. Bu gibi Van için ufak sorunları unutup Van’ı kalkındıracak projelere hareketlenmeliyiz. Tekrardan söylemek istiyorum ki yerel ekonomik kriz yoktur. Sadece ufak bir durgunluk yaşanıyor olabilir.” diyerek sözlerini noktaladı.
Önder ALTINAL-Ömer TOKTAŞ / Şehrivan
