Edremit ilçesinde depremzedeler için yapılan TOKİ konutlarının kanalizasyon suyunun arıtılmadan Van Gölü'ne aktığı uzun zamandır gündemdeydi. Şehrivan olarak arıtma tesisinde yaptığımız incelemeler sonunda kanalizasyon suyunun göle akmadığı ancak TOKİ’nin yaptırdığı arıtma tesisinin sağlam bir yapı olmadığı VASKİ yetkilileri tarafından aktartıldı. Yaşı için 600 bin yıllık bir ömür biçilen Van Gölü tarihinde görülmemiş bir kirliliği şu sıralar yaşarken atık sular ile kirletilmeye devam ediyor. Uzmanlar, yöneticiler, yerel yönetimler tehlikenin farkında olmasına rağmen adım atılmazken göl dört bir koldan kirletiliyor. Büyük bir kirlilikle mücadele eden göl bazı tedbirlerle kurtarılmaya çalışılıyor. Bu hamlelerden birini de VASKİ Edremit'te yaptı... Bilindiği gibi Edremit ilçesinde 2011’de yaşanan depremlerin ardından yaklaşık 10 bin konut yapılmış ve orada büyük bir yaşam alanı oluşturulmuştu. Bölgedeki nüfus hızla artıp, eski arıtma tesisi de yetersiz kalınca, Toplu Konut İdaresi (TOKİ) ilçeye 2013 yılı başında 100 bin kişilik yeni bir arıtma tesisi yaptı. Ancak arıtma tesisi çalıştırılamadığından atık sular doğrudan Van Gölü'ne akıtılıyordu. Geçtiğimiz günlerde Van Su ve Kanalizasyon idaresi (VASKİ) Genel Başkanlığı, gölün daha fazla kirlenmesine seyirci kalamayıp tesise 12 kişilik ekibini göndererek çalışmalara başladı. Ancak YYÜ Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Mustafa Sarı tesisin çalışmadığını iddia etti. YAŞANANLARIN SORUMLUSU OLARAK TOKİ GÖSTERİLİYOR!TOKİ tarafından inşa edilen arıtma tesisinin yapımı bittiğinde Van Büyükşehir Belediyesi'ne devredilmesi gerekiyordu. Ancak belediye yetkililerinin anlatımına göre, arıtma sistemi belediye işletim sistemlerinden farklı yapıldığından teslim alınmıyor. Yaklaşık iki yıllık süreçte de tesisteki havuzların çamurla dolması, boruların çatlaması ve jeneratör eksikliği gibi nedenler de baş gösterdi. Belediye bu eksiklerin giderilmesini istiyor. TESİSE 17 BİN TL CEZA DA KESİLDİ Tesisin çevreye verdiği zarardan dolayı Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, TOKİ’nin yüklenici firması yüklenici firmaya 17 bin lira ceza kesti. Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tesisi sık sık denetleyeceklerini belirtmişti. Firmanın çevreye verdiği zarardan ötürü ilgili firmaya ilk önce uyarıda bulunduklarını kaydeden Çevre Şehircilik Müdürlüğü, “Tekrarı halinde kapatmaya ve beş katı idari yaptırım uyarısı yaptık. Kısa bir süre sonra yeniden denetimde bulunacağız. İki kurum arasında yapılacak protokolle eksik kusur tamamlanıp bir an önce VASKİ’ye devri sağlanması gerekir. Devir yapıldıktan sonra VASKİ bu sıkıntıları gidererek çevresel sıkıntılara da son verir.” İfadelerine yer vermişti. ‘ARITMAMA TESİSLERİ MÜTEAHHİTLERİ ZENGİNLEŞTİRDİ’YYÜ Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Mustafa Sarı, arıtma tesislerinin Van Gölü’ne yarattığı kirliliğe dair gazetemize açıklamalarda bulundu. Van Gölü’nün ekosisteminin çok hassas olduğuna dikkat çeken Sarı, gölde besin zincirinin kısa olduğunu belirtti. Van Gölü ekosistemi hassas olduğundan bir anda bozulabileceğine dikkat çeken Sarı, “Bu noktayı düşünerek Van Gölü’nün kirliliğini düşünmememiz ve tartışmamız gerekir. Van Gölü’nün çevresinde yaklaşık bir milyon insan yaşıyor. Bu bir milyon insanın doğrudan ya da dolaylı yolla doğrudan Van Gölü’ne gidiyor. Her sucul ekosistemin belli bir arıtma kapasitesi vardır. Ama bu kapasite aşıldığında göl atıklarla baş etmemeye başlar. Bunun önüne geçilmesi için evsel atıkların mutlaka arıtılması gerekir. Bugüne kadar eylem planları yapılmak istendi. 5 bakanın imzaladığı bir eylem planı vardı. Bu planda Van Gölü temizlenecek denildi. Arıtma tesislerine bütçeler ayrıldı. Ve bu bütçelerle arıtma tesisleri yapıldı. Peki, bu arıtma tesisleri çalışıyor mu? Maalesef çalışmıyor. Van Gölü çevresinde biyolojik, kimyasal olarak tam arıtma yapan bir tane bile arıtma tesisi yok. Bunlar arıtmama tesisleri. Bu arıtmama tesisleri müteahhitleri zenginleştirdi. Geçtiğimiz gün Edremit’te gölde acayip kötü koku ve çirkin bir görüntü ile karşı karşıya kaldım. Bunlar Edremit’te yapılan TOKİ konutları için yapılan arıtma tesisinden geliyordu. TOKİ’ler için milyonlarca liralık bir arıtma tesisi yapıldı. Ama bu tesis maalesef çalışmıyor. Atıklar bu arıtma tesislerine girmiyor bile. Bunun ne yazık ki bir sorumlusu yok.” ifadelerini kullandı. İŞLETME BİRLİĞİ ŞART!Yaşanan sıkıntıların önüne belediyelerin geçmesi gerektiğini dile getiren Sarı, sorunların önüne geçilmesi için önerilerde bulundu. Sarı konuşmasını şöyle sürdürdü: “Bugüne kadar onlarca belediye başkanı seçildi bu memlekete ama sadece bir şey değişmedi. O da Van Gölü’nün kirlenmeyeceği düşünceleri. Van Gölü’nün çevresinde bulunan bütün belediyeler için söylüyorum. Bu şartlar altında onlarla yol alınacağına inanmıyorum. Önerim şudur o da işletme birliğinin kurulmasıdır. Van Gölü’nün etrafından olan tüm belediyeler bir araya gelip bir işletme birliği kurulmalı. Belediyelerin iller bankasından aldığı paranın bir kısmı bu işletme birliğine aktarılıp, işletme birliği eksiksiz bir şekilde çalışır hale getirilmelidir. Yoksa inanın bana kurulan tesisler bir süre sonra çalıştırılmadan devre dışı olacak. Onun için işletme birliğinin kurulması şart.” Şeklinde konuştu. ‘DEVİR İŞLEMLERİ İÇİN YAZIŞMALARIMIZ DEVAM EDİYOR’Konuya dair görüştüğümüz Kanalizasyon Dairesi Başkan Vekili Murat Aslan, tesisi devralmadan önce atıklarının arıtılmadan doğrudan Van Gölü'ne aktığını doğrulayarak, "Arıtmanın birkaç bölümünde problem var. Sistem çalışmıyor. Jeneratör ve bazı şeyleri almamışlar. Dinlendirme havuzları dolmuş ve dolayısıyla sisteme zarar vermiş. Eksikliklerini tamamladıktan sonra biz devralacağız. Ama biz VASKİ olarak gölün kirlenmesine daha fazla seyirci kalamadık. Uzun zamandır devir işlemleri için yazışıyoruz. Ama şu anda devralmadığımız halde ekibimizle birlikte burada çalışma yürütüyoruz. Şuanda Edremit’te bulunan arıtma tesisinde atıklar arıtılıp o şekilde göle deşarj ediliyor. Mustafa Hoca geçtiğimiz günlerde kanalizasyon suyunun arıtılmadan göle aktığını belirtmişti. Evet, Pazar günü bir sıkıntı yaşandı ve köpük yükselmesi dediğimiz bir olaydan dolayı gölde bir kirlilik yaşandı. Tesis zaten çok sıkıntılı birçok bölmesinde sık sık sıkıntılar yaşıyoruz. Tesis maalesef harcanan paraya uygun bir şekilde yapılmamış” Şeklinde konuştu. VATANDAŞ ARTIK ŞİKÂYETÇİ DEĞİLEdremit sahilinde esnaflık yapan vatandaşlar 4 ay gibi bir süredir kanalizasyon kokusunu almadıklarını dile getirdi. Kadembas mevkide bulunan birçok esnaf VASKİ’nin arıtma tesisinde çalışmalar yürütmeye başladığından bu yana rahatsızlık duymadıklarını dile getirdi. Eskiye nazaran müşterilerinin daha yoğun olduğunu belirten esnaflar ve koku sıkıntısı yaşamadıklarını söyledi.ŞEHRİVAN ÖZEL – MERAL YILDIZ