ŞEHRİVAN ÖZEL: ORHAN AŞAN - Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) bilim insanları bölgede yaptıkları 2 yıllık çalışmanın sonucunda dünyada ilk olan bir sonuca ulaştı. YYÜ Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bölümü Başkanı Doç. Dr. Cumhur Dülger, yaptığı araştırmalarda hayvandan insana bulaşan 'Kist Hidatik Hastalığının Çöylak hastalığının alt yapısı olduğunu, bunu da dünyada ilk kez kendisinin ortaya koyduğunu belirtti. Doğu Anadolu bölgesinde sıkça görülen Çölyak hastalığıyla ilgili çalışma yürüten Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bölümü Başkanı Doç. Dr. Cumhur Dülger, çalışmanın sonunda çarpıcı sonuçlara ulaştı. Doç. Dr. Dülger koyunlardan insana geçen Kist Hidatik hastalığının Çöylak hastalığının alt yapısı ve çevresel etken olduğunu tespit ederken, bu çalışmanın dünyada bir ilk olduğunu belirtti. DÜNYADA İLK ÇALIŞMAGluten hastalığının buğday yoluna karşı ince bağırsak mukozasının alerjik bir reaksiyonu olduğunu söyleyen Doç. Dr. Cumhur Dülger, şöyle konuştu: “Bu alerjik reaksiyon sonucu ince bağırsak mukozası harap olmakta, demir eksikliği anemisi, kemik erimesi, kısırlık, erken bunama gibi pek çok eşlik eden hastalıkları ortaya çıkarmaktadır. Gluten hastalığının dünyadaki sıklığı genel olarak binde 5 ve yüzde 1 olarak değişmektedir. Orta Doğuda ve coğrafyamızda örneğin yüzde 8 olarak bahsedilmektedir. Fakat bu konuda toplumumuzda yeteri miktarda çalışma yapılmamıştır. Aynı zamanda Çölyak hastalığının genetik kökleri de bilinmektedir. Çevresel faktörlerin mi daha baskın olduğu, genetik faktörlerin mi daha fazla baskın olduğu konusunda dünyada halen pek çok merkezde özellikle Hollanda'da çalışma grupları mevcuttur. Bizler Doğu Anadolu ve Mezopotamya bölgemizdeki Çölyak hastalığı sıklığını araştırmak hem de Çölyak hastalığının çevresel etkenlerinin ortaya çıkarılmasını sağlamak için geniş ölçekli 2 yıl süren bir çalışma yürüttük. Bu çalışmamızın sonucunda Doğu Anadolu ve Mezopotamya bölgesindeki Çöylak sıklığının Türkiye ortalamasının 2 kat üstünde olduğunu yani yüzde 2 düzeyinde olduğunu bulduk. Aynı zamanda çevresel etken olarak da Kist Hidatik hastalığının yani koyunlardan insanlara geçen karaciğer Kist Hidatik hastalığında Çölyak hastalığı sıklığının normal topluma göre 5 kat daha fazla olduğunu bulduk. Bu yönüyle bu dünyadaki ilk bulgudur. Hem Çölyak hastalığı, hem de Kist Hidatik hastalığı özellikle sosyo ekonomik düzeyi düşük toplum katmanlarında görülmektedir. Kist Hidatik hastalığı temelde çiftçilerimizin hastalığı olduğu için yine çiftçilerimizde bu 5 kat fazla olan Çölyak hastalığı sıklığı çiftçilerimizin sosyo ekonomik durumuyla ilgili bize ışık tutmaktadır. 700 HASTA VE 2 YIL SÜREN ÇALIŞMAOrtalama 700 hasta üzerinde yapılan bir çalışma olduğunu anlatan Doç. Dr. Dülger, “Kist Hidatik hastalığının Çöylak hastalığının alt yapısı ve çevresel etken olduğunu dünyada ilk defa bulmuş bulunuyoruz. Ortalama 700 hasta üzerinde yapılan bir çalışmadır. 2 yıl boyunca devletimizin hiç bir imkanını kullanmadan kendi arkadaşlarımızla yaptığımız bir çalışmadır. Bu yönüyle Çölyak hastalığının anlaşılması konusunda dünya tıp tarihinde bir ışık açacaktır. Memleketimiz için de bilimsel anlamda bir itibar kaynağı olacaktır. dedi. EKMEK TÜKETİMİ AZALTILMALIÇölyak hastalığının önlenmesi için ekmek tüketiminin azaltılması gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Cumhur Dülger, şöyle konuştu “Ekmek kullanılacaksa bile çok mayalı özellikle kepek ekmeğinin kullanılması esastır. Bir toplum ne kadar ekmek tüketirse o kadar fazla genleri genetik değişime uğrar. Çölyak hastalığına yakalanması da o kadar fazladır. Önlenemeyen bir kitlemiz de mevcut. Bunun için de toplum taramaları çok önemli. Özellikle Çölyak testleriyle 15-25 genç hasta grubunun taranması çok önemlidir. Kemir eksikliği anemisi, kemik erimesi, kısırlık, erken bunama gibi hastalık şikayetiyle gelen özellikle bayan hastalarda ilk işlem Çöylak testi olmalıdır.