Van Fırıncılar ve Lokantacılar Odası Başkanı Osman Tuncil, ekmeğe 15 kuruş tutarında bir zam yapıldığını ve bugünden itibaren ekmeğin 75 kuruştan satılacağını söyledi. Sabah saatlerinde ekmek almaya giden vatandaşların karşılaştıkları zamla ilgili açıklamalarda bulunan Başkan Osman Tuncil, 2 yıl boyunca fedakârlık yaparak ekmeğe zam yapmadıklarını belirtti. Un fiyatlarının yükselişi ve nakliyesi ile birlikte büyük bir meblağa tekabül ettiğini anlatan Tuncil, "Bir takım giderlerin zamlanmasıyla birlikte böyle bir uygulamaya gidilmiştir. Bunların başında ise un torbasının 45 TL iken nakliyesi ile birlikte 55 TL'ye çıkmasıdır. Maya parası, elektrik, su ve işçilik gibi giderler de büyük rol oynamaktadır. Bugüne kadar Türkiye’nin en ucuz ekmeğini biz sattık. Ama artık bu zammı yapmak zorundaydık. Çünkü bizi de belli bir yerden sonra aşıyor. 15 kuruş gibi bir zam yaptık. Bugünden itibaren ilimizin her yerinden ekmek 75 kuruştan satılacaktır" dedi. Öte yandan Van’daki sanayiciler, un üreticileri, esnaflar ve vatandaşlar ise zammı farklı şekillerde yorumladı. Üreticiler maliyetin yüksek olduğundan yakınırken, vatandaş alım gücünün zorlaştığını ifade etti. İşte ekmek zammı ile ilgili o görüşler: Sinan Hakan/Organize Sanayi Bölgesi (OSB) Yönetim Kurulu Başkanı: Ben bir un üreticisi değilim. Sektörle pek bir aşinalığım yok. Ama unla alakalı bir durumsa hoş görülür. Ama yüzde 25’lik bir zam bir tüketici olarak bana fazla geldi. Türkiye’de hububatta ciddi bir yükseliş var. Bundan kaynaklıysa buna da bir şey diyemem. Çünkü sektör de biraz karışık şu sıralar. Tabi bunu gerektirecek bir durumda var mı o konuda da şüpheliyim şahsen. Bence zam oranı biraz fazla. Feridun Irak/Van Ticaret Borsası (VATBO) Yönetim Kurulu Başkanı: Temel beslenme ürünlerinden biri olan ekmek ülkemizde hanelerin olmazsa olmazıdır. Özellikle çok nüfuslu ve dar gelirli ailelerde ekmeğin sofralardaki yeri daha da önem kazanmaktadır. Bundan dolayıdır ki ekmek fiyatları asgaride tutulmalıdır. Bunun için gerekiyorsa sübvanse uygulanmalıdır. Bugün yapılan fiyat değişikliği de tabi ki ihtiyaçtan kaynaklıdır. Çünkü sürece baktığımız zaman un fiyatlarının yanı sıra elektrik fiyatının, akaryakıt fiyatının yükseliyor olması ister istemez ekmek fiyatlarına da yansımaktadır. Tabi ki bu sektörle ilgili olan değerli üyelerin olabildiğince az fiyat artırma yoluna gitmeleridir. Ben iş dünyasının üretimi serbest piyasa kuralları içerisinde yapmasından yanayım. Kamu kesiminin üretime girmesine sıcak bakmamakla birlikte, beslenmenin temelini oluşturan ürünlerde ihtiyaç duyulduğunda da piyasayı regüle etmek için halk ekmeği gibi yöntemlere de başvurulabilir. Ama esas olan serbest piyasaya ekonomisi kuralları içinde vatandaşa ve halka en iyi şekilde haksız rekabet yaratmadan en ucuza ürünü sunmaktır. Mirza Nadiroğlu/Van Ticaret ve Sanayi Odası (VATSO) Başkanı: Bu zam oranın tamamen keyfi nedenlerden dolayı yapılmadığını düşünüyorum. Elbette ki başta Vanlı üretici olmak üzere çevre illerdeki durum da göz önüne alınarak böyle bir artış yapılmıştır. Çünkü bu anlamda diğer illerdeki kriterler de etkili olan etmenler arasında. Sonuçta buğday ve un fiyatlarındaki ürünlerin sadece Van değil bölgedeki diğer tüm illerdeki durumu da bunda etkili olmuştur. Elbette bu artışlar ve farklılaşmalar göz önünde bulundurulacak ama bu noktada vatandaşın da mağdur edilmemesi gerekiyor. Sonuçta ekmek temel bir besin maddesi ve vatandaşın her gün mutlaka alması gereken bir besin. Bu yüzden ben yetkili isimlerinde bu hassasiyeti göz önünde bulundurduğunu ve bu artışı dengeleri gözeterek yaptığını düşünüyorum. Yunus İnan/Mir-Un Sanayi Yönetim Kurulu Başkanı: Un fiyatlarında son haftalarda bir yükselme oldu. Zaten bu yılki un fiyatları geçen senelere göre oldukça fazlaydı. Ama şu aşamada bir gevşeme var. Bu da sürekli olan bir durum değil sürekli bu tür dalgalanmalar oluyor. Ama ekmek fiyatı un fiyatına endeksli de değil, yani her un fiyatı yükselişinde ve düşüşünde ekmek fiyatları değişmiyor. Yılda ya da iki yılda bir değişiyor. Şöyle de bir durum var un fiyatlarının şu anda yüksek olmasının sebebi de yeterince buğday bulunmaması değil, TMO’nun stokladığı buğdayı piyasaya sunmamış olmasıdır. Geçtiğimiz günlerde de Türkiye Fırıncılar Federasyonu bu konu ile ilgili olarak bir açıklama yapmış, un fiyatlarındaki bu yükselişin TMO’nun elindeki buğdayı piyasaya sunması ile düşüşlerin yaşanacağını belirtmişti. TMO eğer buğdayı yeterince sağlarsa önümüzdeki günlerde buğday, dolayısıyla un fiyatları da düşecek ve tekrar olağan seviyede sabitlenecek. Ama bu düşüş ekmek fiyatlarında bir düşüş yaratır mı bilmiyorum. Biz un üreticisi olarak böyle bir düşüş gerçekleşirse un fiyatlarında bir düşüş uygulayabiliriz. Ama yüzde 25’lik yani 15 Kuruşluk bir artış da sanki biraz yüksek bir rakam gibi görünüyor. Cemal Şen/CHP Van İl Başkanı: Bu sabah ekmeğe yapılan bir zam var. Ekmek halk için zaruri bir ihtiyaçtır. Vatandaşlar etten veya diğer yiyeceklerden tasarruf yapabilir ancak ekmek olmazsa olmazdır. Ekmekten vazgeçmek mümkün değil. Ekmeğe yapılan zammın aşırı bir zam olduğunu düşünüyorum. Van’da aileler kalabalık, buda bir aileye ayda 200 TL’lik bir külfet getirecektir. Yetkililerin yapılan bu zammı bir daha gözden geçirerek yeni bir düzenleme getirmesi lazım. Can Ozan Tuncer/Akademisyen: 15 Ocak sabahı karşılaştığımız ekmek zammı orta ve alt gelir grubundaki vatandaşımızın bütçesini sarsacak büyüklükte. Hane halkı ortalama büyüklüğünün yaklaşık olarak 7 kişi olduğu Van'da, halkımızın sudan sonraki ana besini olarak değerlendirebileceğimizekmeğe yapılan zammın oranının yüzde 25 olarak belirlenmesinin yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor. Asgari ücret koşullarında 5 kişilik bir ailenin iyimser bir rakamla aylık ortalama olarak 150 ekmek tükettiğini düşünürsek aylık gelirin yüzde 15'lik kısmı sadece ekmek içinharcanacaktır. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre 2012 yılında tüketici fiyatları endeksinin (TÜFE) yüzde 6,16, üretici fiyatları endeksinin (ÜFE) ise yüzde 2,45 artmasına karşın ekmek zammının yüzde 25 düzeyinde gerçekleşmesi vatandaşın tandır ekmeği üretimi gibi geleneksel yollara başvurmasına ve merdiven altı ekmek üretimine yol açabilir.Vatandaşın alım gücünü ve yörenin ekonomik şartlarını göz önünde bulundurunca ekmek fiyatlarının geldiği nokta Van'da artık halk ekmek fabrikasına ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir. Cahit Camuşçu/Lokantacı Esnafı: Bu yıl da idare edilseydi iyi olurdu. Una denildiği gibi fazla bir zam geldiğini düşünmüyorum. Bu zammın temelini un fiyatları oluşturuyor ama dediğim gibi ben zam oranını fazla buluyorum. Çünkü vatandaşın alım ve ekonomik gücü zaten ortada. Şimdi un fiyatları ve diğer girdi fiyatları gibi nedenlerden dolayı un fiyatları yükseldi diye ben menü fiyatlarımda bir artışa gidemiyorum. Zaten mevcut fiyatlar bile vatandaşın bütçesinin çok üstünde. Dolayısıyla bu durumdan yine bizim gibi lokantacı esnafı çok zarar görüyor. Zam oranı en azından çok daha az bir seviyede tutulabilirdi bence. Mustafa Kılıç/Fırıncı: Biz de 75 kuruştan ekmek satışlarını yapıyoruz. Bunu yapmaya da mecburuz. Maliyet çok yüksek oldu biz de mecburen fiyatları yükseltmek zorunda kaldık. Biz de biraz kendi kazancımızı düşünmek zorundayız. Vatandaşlar elbette sıkıntı yapıyor ve artışa tepki gösteriyor ama biz de sonuçta birçok harcama yapıyoruz. Maliyetler yükseldi. Hal böyle olunca bizim daha fazla dayanıp zam yapmama gibi bir şey yapmamız söz konusu değil. Un fiyatları yükseldi, depremden bu yana gelen elektrik faturaları zaten ortada, su fiyatları ha keza. Tüketilen bu kadar şeye zam yapılırken bizim de artış yapmadan, beklememiz olmazdı. Salih Aslan/Vatandaş: Depremden bu yana vatandaşın yediği, içtiği ve tükettiği her şeye üst üste zamlar yapıldı. Neyi nasıl alacağımızı artık biz de şaşırdık. Ekmeğe yüzde 25 gibi bir zam yapılması oldukça yüksek bir rakamadır. Alım gücümüz zaten ortada. Biz bölge insanı olarak çok nüfuslu bir aile yapısına sahibiz ve takdir edersiniz ki ekmek en çok tükettiğimiz besin maddeleri arasında yer alıyor. Elektrik ve su zamları yetmezmiş gibi ekmek zammı da bizim alım gücümüzü iyice zorlayacak. Ben bu zammı oldukça fazla ve vatandaşa zarar verecek bir zam olarak görüyorum. Bence biraz daha insaflı davranılmalıydı. Büyükşehirlerde halk ekmeği imkânı var en azından vatandaşlar bir şekilde ondan faydalanabiliyor ama burada böyle bir durum da yok. Bari belediye ekmeği gibi uygulamalarla maddi durumu düşük olan vatandaşlarımıza ucuz ekmek satılsa. Biz bu yükün altından kalkamayız.Ömer Aytaç AYKAÇ/Şehrivan Özel