ŞEHRİVAN ÖZEL: HAMİT KARAKUŞ- 2019 itibariyle Van’ın 2018 istatistiklerini sektörel bazda açıklamaya başlayan Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2019 başı itibariyle genel raporunu da yayınladı. Sayılarla Türkiye başlığı ile yayımlanan raporda Van, bölge ve ülke illeri Nüfus ve Göç olmak üzere Eğitim, Sağlık, Doğum, Ölüm, Evlenme ve Boşanma, İşgücü, Tüketim, Fiyat Endeksleri, Finansal Yatırım Araçları, Sanayi, Milli Gelir, Dış Ticaret, Yapı İzin, Konut Satış, Ulaştırma, Enerji, Çevre, Tarım, Hayvancılık ve Turizm gibi alanlardaki durumuna göre değerlendirildi. 2016-2017-2018 yıllarına ait birçok rakamın paylaşıldığı raporda Van’ın avantajlı olduğu alanlardan çok hala sonlarda olduğu alanlar dikkat çekti. Eğitimde son dönemlerde iyi bir yere geldiği gözlenen Van’ın özellikle ekonomik anlamda hala sıkıntılı olduğu gelenek devam etti. İhracatta hedefinin çok altında olduğu gözlenen Van, hane halkı büyüklüğünde, göçte, işsizlik gibi alanlarda yine bölgenin başı çeken ili oldu. GYSH gibi alanlarda dipte olduğu gözlenen Van’ın en iyi durumda olduğu alan hayvancılık olarak dikkat çekerken buna rağmen bu sektörde de düşüş olduğu gözlendi. Okuma-yazma oranları, üniversite mezunlarının durumuna rağmen Van birçok sektörde, konumuna rağmen beklentinin altında olmasıyla dikkat çekti. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Van Bölge Müdürü Özer Coşkun, tarafından açıklanan verilere göre; Türkiye ve Bölge illerinin 'Sayılarla Türkiye' açıklanan verilerde Bölge illeri olarak Van, Bitlis, Muş ve Hakkâri ele alındı. 'Sayılarla Türkiye' istatistikleri 21 farklı başlık altında açıklandı. Başta Nüfus ve Göç olmak üzere Eğitim, Sağlık, Doğum, Ölüm, Evlenme ve Boşanma, İşgücü, Tüketim, Fiyat Endeksleri, Finansal Yatırım Araçları, Sanayi, Milli Gelir, Dış Ticaret, Yapı İzin, Konut Satış, Ulaştırma, Enerji, Çevre, Tarım, Hayvancılık ve Turizm ile Türkiye ve Bölge illerin yıllara göre istatistiksel verileri ele alındı. VAN NÜFUS VE GÖÇ İSTATİSTİKLERİ 2018 yılı nüfus verilerine göre; Van’ın nüfusu 1.123.784 olurken, nüfusun, 574.461 erkek ve 549.323 kadından oluştu. Bir önceki yıla göre 16.893 artarken, yüzdelik olarak yüzde 1,53 seviyesinde artış oldu. Yıllık nüfus artış hızında Türkiye ve Van’da yıllara göre nüfus arttı. Yıllık nüfus artış hızında, Türkiye'de 2016-2017 yılında 12,4 iken, 2017-2018 yılında 14,7 oldu. Van'da ise, 2016-2017 yılında 6,1 seviyesinde iken, 2017-2018 yılında 15,1 oranında artış yaşandı. HANEHALKI BÜYÜKLÜĞÜNDE VAN BÖLGE DE 2’İNCİ SIRADA! 2015-2018 yılları arasında Türkiye ve Van'da kilometre düşen insan sayısından artış gözlemlenirken, Türkiye'de 2015 yılında kilometreye düşen sayısı 102 iken, 2018 yılında 107 kişi oldu. Van'da ise, kilometreye düşen insan sayısı 2015 yılında 57 iken, 2018 yılında 58 kişi oldu. 2018 yılı ortalama hanehalkı büyüklüğünde, Türkiye'de 3,4 seviyesinden iken, Van'da ise, 5,1 seviyesinde oldu. Ortalama hanehalkı büyüklüğünde bölge illeri arasında Hakkâri 5,5 seviyesiyle bölge de ilk sırada yer alırken, Van ise 5,1 oranı ile ikinci sırada yer aldı. VAN GÖÇ ALIYOR AMA… Van'a 2016-2017 yılları arasında 32 bin kişi göç ederken, 48 bin kişi Van'dan göç etti. Diğer bölge illerde Muş, 13 bin kişi göç aldı, 22 bin kişi göç etti. Bitlis, 13 bin kişi göç aldı, 19 bin kişi göç etti. Hakkâri’de ise 10 bin kişi hem göç etti, 10 bin kişi ise göç aldı. Bölge illerine baktığımız zaman Van, sürekli göç almasına rağmen diğer illere nazaran sürekli en çok göç veren illerin başında yer alıyor. Van, 2017 yılında eğitim durumuna göre aldığı göç (6 ve daha yukarı yaştaki nüfus) verilerine göre; en yüksek 9 bin 200 kişi ile yüksekokul veya fakülte, en düşük 80 kişi ile en az doktora takip etti. Eğitim durumuna göre verdiği göç verilerine göre ise, Van 2017 yılında 9 bin 827 lise ve dengi meslek okulu, en düşük 97 doktora takip etti. EĞİTİMDE GİDİŞAT İYİ 2016-2017 öğretmen başına düşen öğrenci sayısı verilerine göre; Türkiye ilkokulda öğretmen başına 17, ortaokulda yine 17 ve lisede ise öğretmen başına 13 öğrenci düştü. Van’da ise ilkokulda öğretmen başına 20 öğrenci, ortaokulda öğretmen başına 22 öğrenci ve lise de ise öğretmen başına 17 öğrenci düştü. 2016-2017 Eğitim Öğretim yılında derslik başına düşen öğrenci sayısı da ise, Türkiye genelinde derslik başına ilk ve ortaokulda 24 öğrenci düşerken, lisede ise bu oran derslik başına 23 öğrenci olarak gerçekleşti. Van’da ise derslik başına düşen öğrenci sayısı ilk ve ortaokulda derslik başına 28 öğrenci, lisede ise derslik başına 26 öğrenci düştü. 2016-2017 yılı eğitim öğretim yılı okullaşma verilerine göre, Türkiye’de okullaşma oranında lise okullaşma oranı yüzde 82,5 iken, Van’da ise bu oran yüzde 58,7 oranında yer alıyor. Türkiye genelinde okullaşmada ilkokul yüzde 91,2, ortaokul yüzde 95,7 ve lise ise yüzde 82,5 oranında, Van’da ilkokul yüzde 94,7, ortaokul yüzde 92,5 ve lisede yüzde 58,7 olarak gerçekleşti. OKUMA YAZMA BİLEN KİŞİLERİN ORANI 2017 YILINDA YÜZDE 90,7 OLDU Van ilinde 15+ yaş nüfusta okuma yazma bilen kişilerin oranı 2016 yılında yüzde 89,9 iken, 2017 yılında yüzde 90,7 olmuştur. 6+ yaş nüfusta ise 2016 yılında yüzde 92,4 olan okuma yazma bilen kişi oranı, 2017 yılında yüzde 92,9 oldu. Üniversite öğrencileri verilerinde ise Van, 15+ yaş nüfusta 2016 yılında yüzde 8,7 olan yüksekokul veya fakülte mezuniyeti oranı 2017 yılında 4 bin 92 kişi artarak yüzde 9,2’ye (65 bin 717 kişi) yükseldi. 6+ yaş nüfusta ise, yüzde 6,2’den yüzde 6,6’ya yükseldi. 2017 YILINDA YÜZDE 8,7’YE DÜŞTÜ Van ilinde okuma yazma bilmeyenlerin oranı 15+ yaş nüfusta 2016 yılında yüzde 9,4 iken 2017 yılında yüzde 8,7’ye düşmüştür. 6+ yaş nüfusta ise, okuma yazma bilmeyenlerin oranı yüzde 7,1’den yüzde 6,6’ya düşmüştür. Muş ilinde okuma yazma bilmeyenlerin oranı 15+ yaş nüfusta 2016 yılında yüzde 11,2 iken 2017 yılında yüzde 10,5’e düştü. 6+ yaş nüfusta ise, okuma yazma bilmeyenlerin oranı yüzde 8,4’den yüzde 7,9’a düştü. Bitlis ilinde okuma yazma bilmeyenlerin oranı 15+ yaş nüfusta 2016 yılında yüzde 8,9 iken 2017 yılında yüzde 8,3’e düşmüştür. 6+ yaş nüfusta ise, okuma yazma bilmeyenlerin oranı yüzde 6,8’den yüzde 6,4’e düşmüştür. Hakkâri ilinde okuma yazma bilmeyenlerin oranı 15+ yaş nüfusta 2016 yılında yüzde 9,5 iken 2017 yılında yüzde 8,3’e düşmüştür. 6+ yaş nüfusta ise, okuma yazma bilmeyenlerin oranı yüzde 7,4’ten yüzde 6,5’e düştü. VAN’DA ÜNİVERSİTE MEZUNLARI ARTIYOR Van’da 15+ yaş nüfusta 2016 yılında yüzde 8,7 olan yüksekokul veya fakülte mezuniyeti oranı 2017 yılında 4 bin 92 kişi artarak yüzde 9,2’ye (65 bin 717 kişi) yükseldi. 6+ yaş nüfusta ise, yüzde 6,2’den yüzde 6,6’ya yükseldi. Muş’ta 15+ yaş nüfusta 2016 yılında yüzde 8,3 olan yüksekokul veya fakülte mezuniyeti oranı 2017 yılında yüzde 8,8’e yükseldi. 6+ yaş nüfusta ise, yüzde 6,6’dan yüzde 7’ye yükselmiştir. Bitlis’te 15+ yaş nüfusta 2016 yılında yüzde 10,5 olan yüksekokul veya fakülte mezuniyeti oranı 2017 yılında yüzde 10,6’ya yükseldi. 6+ yaş nüfusta ise, yüzde 8’den yüzde 8,2’ye yükselmiştir. Hakkâri’de 15+ yaş nüfusta 2016 yılında yüzde 10,9 olan yüksekokul veya fakülte mezuniyeti oranı 2017 yılında yüzde 11,1’e yükseldi. 6+ yaş nüfusta ise, yüzde 8,4’ten yüzde 8,7’ye yükseldi. SAĞLIK PERSONELİ İHTİYACI HALA ÇOK YÜKSEK! Van’da son yılların en çok konuşulan konularından birisi sağlık... Kentin nüfusuna oranla doktor ve sağlık personeli sayısındaki ihtiyaç sürüyor. Geçtiğimiz günlerde yapılan atamaya rağmen hala hekim başına düşen hasta sayısı çok yüksek rakamlarda. Türkiye’de sağlık personellerinden hekim başına 2017 yılında 539 kişi, hemşire başına ise 486 kişi düştü Van’da hekim başına 2017 yılında, 717 kişi, hemşire başına ise 580 kişi düştü. 2017 yılında sağlık kurumlarında yatak başına düşen kişi sayısı, Türkiye’de 385 kişi olurken, Van’da 2017 yılında sağlık kurumlarında yatak başına düşen kişi sayısı 433 kişi oldu. VAN EN ÇOK BU HASTALIKTAN ÖLÜYOR! TÜİK verilerine göre, 2017 yılı içerisinde ölüm nedenleri açıklandı. Van’da yüzde 30,2 ile dolaşım sistemi hastalıkları insanlar hayatını kaybederken, sırasıyla 22,6 Tümör, 19,9 diğer hastalıklar, 12,3 solunum sistemleri hastalıkları, 7,2 sinir sistemi ve duyu organları hastalıkları, 4,1 Endokrin hastalıkları ve 3,6 ile dışsal yaralanma ve zehirlenmeler takip etti. BEBEK ÖLÜMLERİNDE DÜŞÜŞ VAR! Kaba doğum hızı (binde) verilerine göre; Türkiye'de 2015'te yüzde 17,0, 2016'da yılında yüzde 16,5, 2017 yılında ise yüzde 16,1 seviyesinde gerçekleşti. Van'da 2015 yılında yüzde 27,3, 2016 yılında yüzde 26,1, 2017 yılında ise yüzde 25,9 seviyesinde gerçekleşti. Bebek ölüm hızında (binde) ise, Türkiye'de 2015 yılında yüzde 10,2, 2016 yılında yüzde 10,0, 2017 yılında ise, yüzde 9,2 seviyesinde gerçekleşti. Van'da 2015 yılında yüzde 16,4, 2016 yılında yüzde 14,3, 2017 yılında yüzde 11,9 seviyesinde gerçekleşti. VAN TÜRKİYE GENELİNE GÖRE DAHA ERKEN EVLENİYOR, DAHA AZ BOŞANIYOR! Kaba evlenme hızı (binde) verilerine göre; Türkiye'de 2011 yılında yüzde 7,99, 2014 yılında yüzde 7,8, 2018 yılında yüzde 7,9 oldu. Van'da 2011 yılında yüzde 8,76, 2014 yılında yüzde 9,6, 2017 yılında yüzde 7,76 gerçekleşti. Bölge illeri içerinden en düşük seviye 2017 yılında yüzde 6,74 oranıyla Hakkâri oldu. 2017 ortalama evlenme yaşı verilerinde, Türkiye'de erkekler ortalama 29 yaşında, kadınlar ise 26 yaşında evleniyor. Van’da ise, erkekler 27 yaşında, kadınlar ise 23 yaşında evleniyor. Diğer bölge illerinde en genç yaşta evlilik kadınlarda 22 yaş ile Muş, erkeklerde ise 22 yaşla Van izliyor. Kaba boşanma hızı (binde) verilerine göre; Türkiye'de 2011 yılında yüzde 1,62, 2014 yılında yüzde 1,70, 2017 yılında 1,60 iken, Van'da 2011 yılında yüzde 0,24, 2014 yılında yüzde 0,31, 2017 yılında yüzde 0,33 seviyesinde yer alıyor. Bölge illeri arasında en az kaba boşanma hızı yaşanan ile ise, 2011 yılında yüzde 0,11, 2014 yılında yüzde 0,11, 2017 yılında 0,20 ile Hakkâri oldu. İŞGÜÇÜ İSTATİSTİKLERİ Türkiye'de 2013 ve 2018 (Ekim) yılları arasında işsizlik oranı, istihdam oranı ve işgücüne katılım oranı verileri göre; Türkiye'de 2013 yılında işsizlik oranı yüzde 9,7, istihdam oranı yüzde 45,9, işgücüne katılım oranı 50,8 seviyesindeyken, 2018 (Ekim) yılında işsizlik oranı yüzde 11,6, istihdam oranı yüzde 47,5, işgücüne katılım oranı 53,7 seviyesinde yer aldı. Türkiye ve bölge illeri (Van, Muş, Bitlis ve Hakkâri) 2017 yılında işgücü verilerine göre; Türkiye’de işsizlik oranı yüzde 10,9, tarım dışı işsizlik yüzde 13, istihdam oranı yüzde 46, işgücüne katılım oranı yüzde 52 seviyesinde yer aldı. Van ve Bölge illerinde ise, işsizlik oranı yüzde 0,9, tarım dışı işsizlik yüzde 14,4, istihdam oranı yüzde 39, işgücüne katılım oranı yüzde 42,4 seviyesinde gerçekleşti. 2017 yılında ekonomik faaliyete göre istihdam edilenler ise, Türkiye'de tarım yüze 19,4, sanayi yüzde 26,5, hizmet yüzde 54,1 oldu. Van ve Bölge illerde ise, tarım yüzde 41,4, sanayi yüzde 24,1, hizmet yüzde 34,5 olarak gerçekleşti. İŞSİZLİK DÜŞÜYOR AMA HALA ÇOK İŞSİZ VAR! Türkiye’de 2011 yılında yüzde 10, 2014 yılında yüzde 10, 2017 yılında ise yüzde 11 seviyesinde oldu. Van ve Bölge illerinde ise 2014 yılında sonra işsizlik oranında düşüş yaşandı. 2011 yılında yüzde 12,3, 2014 yılında yüzde 13,5, 2017 yılında ise, 12,8 oldu. İşgücüne katılma oranında ise, Türkiye'de 2011 yılında yüzde 50, 2014 yılında yüzde 51, 2017 yılında yüzde 53 oldu. Van ve Bölge illerinde ise, 2011 yılında yüzde 47,3, 2014 yılında 48,5, 2017 yılında 47,7 seviyesinde seyretti. VAN EN ÇOK KİRAYA HARCIYOR 2017 yılı hane halkı tüketim harcamasının türlerine göre dağılımı, Türkiye'de yüzde 24,7 ile en çok kira ve konut harcaması yaparken, yüzde 2,2 ile en az sağlık harcaması yapıldı. Van ve Bölge illerinde ise, yüzde 32,6 ile en çok harcama gıda ve alkolsüz içeceklere yapılırken, yüzde 0,7 ile en az harcama eğitime yapıldı. VAN GSYH’DE DİPLERDE! 2017 yılında Bölgesel gayrisafi yurt içi hâsıla verilerine göre ilk sırada 970,2 Milyar TL ile İstanbul yer alırken, Van, Muş, Bitlis ve Hakkâri 32,2 Milyar TL seviyesinde yer aldı. Son sırada ise, 19,3 Milyar TL ile Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan oldu. Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) hesaplamalarında Van, toplam GSYH 2017 yılında 15 milyar 538 milyon 170 bin TL ile 35. sırada yer aldı. Van, GSYH’de 2017 yılında, 14 bin 080 TL kişi başına GSYH ile 2017 yılında 80. sırada yer alırken, yüzdelik payda ise, Van ili sanayi sektörü içerisindeki yüzde 0,26’lık pay ile 52. sırada yer aldı. Gayrisafi Yurt içi Hasıla’da (GSYH) 2017 yılında, İl düzeyinde Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) hesaplamalarına göre; 2017 yılında Van toplam GSYH 2017 yılında 15 milyar 538 milyon 170 bin TL ile 35. sırada yer aldı. 2017 yılında illerin toplam sanayi sektörü içerisindeki paylarına göre; Van ili sanayi sektörü içerisindeki yüzde 0,26’lık pay ile 52. sırada yer aldı. Bitlis ili yüzde 0,10’luk pay ile 70. sırada, Muş yüzde 0,09’luk pay ile 73. sırada ve Hakkâri ili ise yüzde 0,07’lik pay ile 76. sırada yer aldı. BU İHRACAT ORANLARI VAN’I KURTARMIYOR! Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre, Türkiye’de ihracatın yıllık bazda yüzde 11 artarken, ithalatın ise yüzde 4,6 azaldı. İhracat 2018 yılında 2017 yılına göre yüzde 7 artarak 168 milyar 23 milyon dolar; ithalatın ise yüzde 4,6 azalarak 223 milyar 039 milyon dolar olarak gerçekleşti. Van’da ise ihracat 37 milyon 486 bin dolar, ithalat 48 milyon 349 bin dolar olarak gerçekleşti. Van’da 2017 yılında 44 milyon 438 bin dolar ihracat, 69 milyon 192 bin dolar ithalat gerçekleşmişken, 2018 yılında 37 milyon 486 bin dolar ihracat, 48 milyon 349 bin dolar ithalat gerçekleşti. Bu rakamlara rağmen Van, 2023 hedefi için belirlenen 1 milyar dolar rakamının oldukça uzağında seyretmeye devam ediyor. VAN KONUT SATIŞINDA BÖLGENİN LİDERİ 2016 ile 2018 yılları arasında Van ve bölge illeri arasında konut satış verileri göre; Van bölge illerine göre konut satış sayısında ilk sırada yer alıyor. Van, 2016 yılında 14 bin 281 konut, 2017 yılında 7 bin 934 konut, 2018 yılında 7 bin 496 konut satışı gerçekleştirdi. Van’ın diğer illere nazaran ilk sırada bulunsa da son dönemlerde bir düşüş olduğu gözlendi. Diğer bölge iller arasında ise, en yüksek konut satışı ile 2016 yılında bin 242 konut, 2017 yılında bin 627 konut, 2018 yılında 2 bin 63 konut satışı ile Muş takip ediyor. VAN HAYVANCILIKTA ZİRVEDE DURMAYA DEVAM EDİYOR! 2017 yılı tarım alanları ve ekilen alanlar verilerine göre; Van'ın toplam tarım olanı 3 bin 153 iken, ekilen alanı ise, 2 bin 221 oldu. Van'dan sonra toplam tarım alanı ve ekilen alan olarak Muş takip etti. En düşük seviyede ise toplam tarım olanı 410, ekilen alanı 355 ile Hakkâri oldu. 2017 yılı sığır, koyun ve keçi sayısı verilerine göre; Van bölge sayı bakımında ilk sırada yer aldı. Kişi başına düşen koyun sayısı 2 milyon 523 bin, keçi sayısı 215 bin, sığır sayısı 185 bin olarak gerçekleşti. Sırasıyla Muş, Bitlis ve Hakkâri takip etti. ARAÇ SAYISI DA HIZLA ARTIYOR! Van ve Bölge illerin 2010 ile 2018 yıllar arasında motorlu kara taşıt sayısı verilerine göre; Bölge de motorlu kara taşıt sayısı bakımında ilk sırada Van yer alıyor. Van'da 2010 yılında motorlu kara taşıt sayısı 63 bin iken, 2018 yılında bu sayı 79 bine çıktı. Bölge'de ikinci en çok motorlu kara taşıt sayısı ile Muş takip etti. Motorlu kara taşıt sayısı bakımından en düşük ilde Hakkâri oldu. 2017 yılında trafik kazaları verilerine göre; Bölge’de en çok trafik kazası Van'da gerçekleşti. Van’da 4 bin 89 trafik kazasında 2 bin 568 kişi yaralanırken, 66 kişi ise hayatını kaybetti. Van'dan sonra bölgede en çok trafik kazası Bitlis'te yaşandı. Bitlis'te Bin 573 trafik kazasında bin 298 kişi yaralanırken, 27 kişi hayatını kaybetti. Bölge'de en az trafik kazası ise Hakkâri’de yaşandı.