Koronavirüse yakalanıp atlatanların sayısı bütün dünyada hızla artarken, Covid-19’un etkileri arasında Long Covid-Uzamış Covid terimini sıklıkla duymaya başladık. Araştırmalar Covid-19’a yakalanan her 10 hastadan birinde hastalık belirtilerinin en az üç ay daha devam etme ihtimalinin olduğunu gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü, ABD, İngiltere ve İsviçre’de Covid-19 geçirmiş 4 milyon kişinin kaydının tutulduğu bir çalışmayı baz alarak yeni bir tanımlama yaptı. Buna göre koronavirüs geçirdikten sonraki üç hafta boyunca şikâyetler devam ediyorsa bu duruma Post Akut Covid Sendromu deniyor. Eğer şikâyetler 12 haftadan uzun sürüyorsa buna Kronik Covid ya da Uzamış Covid deniyor. Yani Covid-19 bazı belirtilerinin aylarca sürmesi ve vücutta kalıcı hasar bırakması sebebiyle kronik hastalık grubuna girmeye aday gibi görünüyor. Uzamış Covid belirtileri arasında en sık görülenler ise kas ve eklem ağrıları, ağır yorgunluk ve bitkinlik hâli, hâlsizlik, kafa karışıklığı, unutkanlık, odaklanma problemi, uyuklama eğilimi, depresif ruh hâli, kalp çarpıntıları, göğüs ağrısı, ritim bozuklukları ve uykusuzluk olarak sıralanıyor. COVID-19 SONRASI İZLEM MERKEZİ KURULDU Eskişehir Şehir Hastanesi bünyesinde hizmet veren Covid-19 Sonrası İzlem Merkezine başvuran hastaların yaygın olarak gezici eklem ağrıları, hâlsizlik ve yorgunluk belirtilerinden şikâyet ettiğini söyleyen Başhekim Uzm. Dr. Yaşar Bildirici, “Merkezimize bugüne kadar yaklaşık 850 hastamızı davet ettik. Bir ay içinde 500'e yakın hastayı merkezimizde takip edip bilgilerini formlara işleyerek ileriye dönük yapılabileceklere yönelik planlama hazırladık. Takip ettiğimiz hastaların büyük bölümü ağrılarının devam ettiğini söylüyor. Serviste yatan ancak yoğun bakıma girmemiş hastalarımızın yüzde 20’sinde, yoğun bakımda tedavi görmüş hastalarımızın yüzde 10'unda solunum güçlüğü problemini görüyoruz. Uyku bozuklukları, dalgınlık ve unutkanlık gibi nörolojik belirtilere de rastlıyoruz” dedi. NEFES DARLIĞINA EGZERSİZ TEDAVİSİ Covid-19 geçiren hastalarda nefes darlığının arttığını, yürüme ve efor kapasitelerinin azaldığını gözlemlediklerini vurgulayan fizik tedavi uzmanı Dr. Fulya Bakılan hastalık geçtikten sonra şikâyetleri devam eden kişilerin “kardiyopulmoner rehabilitasyon” adı verilen, solunum kapasitesini artıracak egzersiz programlarına katılmaları gerektiğini belirterek “Bu programlarda hastaların efor, yürüyüş ve yürüme kapasitelerini artırıp hâlsizlik ve yorgunluk düzeylerini azaltmayı amaçlıyoruz. Ünite içindeki çeşitli cihazlardan faydalanıyoruz. Yaptığımız bazı testleri geçen hastalarımıza rehabilitasyon uyguluyoruz. Bu sürede bazı değerleri de kontrol ediyoruz. Gerekirse hastalarımıza ev egzersizi programları da hazırlıyoruz" diye açıkladı. İYİLEŞEN HASTALAR KALBİNİZE DİKKAT! Koronavirüsün damarları tutan bir hastalık olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Murat Aksoy, hastaların bir bölümünde akciğer, kalp ve beyinde hasar oluştuğunu, bu durumun kalıcı olup olmadığının uzun dönemde görülebileceğini söyledi. Yapılan bir çalışmada 55 Covid-19 hastasının iyileştikten üç ay sonra yüzde 60’ında nefes darlığı devam ettiğini, yüzde 70’inde de tomografide bağ dokusunda artış veya akciğer yapısında bozulma olduğunun tespit edildiğini belirten Prof. Dr. Aksoy, akciğerlerden sonra en çok tutulan organın kalp olduğunu belirtti. Prof. Dr. Aksoy, “Virüs, kalp kasına yerleşerek miyokardit oluşturuyor ve kalbin fonksiyonlarını bozuyor. Kalp ağrısına ve kalp krizine sebep oluyor. Daha çok kalp problemi olan kişilerde görülen bu durumun hiçbir sağlık şikâyeti olmayan sporcularda da gösterilmesi, kalp tutulumunun herkesi için önemli bir problem olduğunu gösteriyor. Covid 19’un uzun dönemde etki bıraktığı noktalardan bir tanesi de beyin fonksiyonları. Beyin tutulumu olan kişilerde baş ağrısı, hâlsizlik, algı bozukluğu ve şiddetli baş dönmesi görülüyor. Bunun ne kadar uzun süreceği ile ilgili elimizde net bir bilgi yok. Covid-19’un kronik etkilerinden biri de pıhtılaşma bozukluğu. Enfeksiyon sırasında sıkça görülen pıhtılaşma bozukluğu, hastaların bir kısmında iyileştikten sonra da devam ediyor. Covid-19’un erkek üremesi üzerinde de olumsuz etkisinin olabileceği bildiriliyor” diye anlattı. Türkiye Gazetesi