ŞEHRİVAN HABER: ORHAN SAĞLAM-ŞABAN BEYAZSAÇ Ayçiçeği yetiştiriciliği ve ayçiçeği yağı üretimi son zamanlarda en çok konuşulan konuların başında yer alıyor. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşı sonrası Ayçiçek yağı ithalatında dünyayı besleyen iki ülkenin durumundan dolayı dünya genelinde Ayçiçek yağı kıtlığı yaşanıyor. Bu durum sürerken ülke bir kez daha geçmişte yaygın olan Ayçiçek üretimini ve Ayçiçek yağındaki azalmayı konuşuyor. Türkiye’de yağ tedariki konusunda geçici çözümler sağlanırken artan fiyatlar sonrası alternatif yöntemler ve yitirilen üretim potansiyeli yeniden konuşuluyor. Bu konuda merak edilenlerden birisi de Van’ın üretim yapıp yapamayacağı… DESTEK VERİLİRSE VAN’IN ALTERNATİF BİR YAĞ ÜRETİM MERKEZİ OLABİLİR! Ayçiçek yağı krizi sonrası bazı kentler hızlıca yeniden üretim alanları ilan edilirken Aydın’ın Efeler, Köşk, Sultanhisar ve Yenipazar, Karabük’ün Eskipazar, Kütahya’nın Domaniç ile Sivas’ın Hafik ilçeleri yağlık ayçiçeği ekimi ve zeytin üretimi için desteklenecek bölgeler ilan edildi. Bu destekler sonrası iş insanı Erdinç Peker, Van’ın da Ayçiçek üretimi üssü olabileceği önerisinde bulundu. Öneri sosyal medyada tartışılırken Şehrivan böyle bir üretimin mümkün olup olmadığını YYÜ Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Murat Tunçtürk’e sordu. Tunçtürk, Van’ın farklı bir yağ üretiminde merkez olabileceğini söyleyerek yapılması gerekenleri sıraladı. VAN’IN BOLCA İSRAF ETTİĞİ SU, AYÇİÇEK ÜRETİMİ İÇİN DE ŞART! Ülkede yağlık ayçiçeği üretimi Tekirdağ, Edirne Konya, Kırklareli ve Adana gibi birçok şehirde yapılırken, Van’da ise ne üretimi yapılamadığı gündeme geldi. Konuyu gündeme taşıyan iş insanı Erdinç Peker, sosyal medyada; “Türkiye'de en çok Trakya illerinde yetiştirilen Ayçiçeğinin üç önemli özelliği var. Tüm toprak türlerinde yetişir. Soğuğa karşı dayanıklıdır. Güneşi sever. Van bu 3 özelliği de fazlasıyla karşılar. Acaba atıl dağ yamacı ve ovalarımız ayçiçek tarlaları olamaz mı?” sorusunu yöneltti. DOĞU’DA YETİŞTİRMEK MÜMKÜN… O yoruma destekler gelirken, Şehrivan bu üretim önerisini Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Ziraat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Murat Tunçtürk’e sordu. 2021-2022 yılları yılı verilerine göre ülkedeki ayçiçeği ekim alanı yaklaşık olarak 600 bin hektar civarında ayçiçeği ekim alanı olduğunu belirten Tunçtürk, “Bu alanda yaklaşık olarak 1 milyon 850 bin ton ayçiçeği yetiştiriliyor. Yetiştirilen Ayçiçek yağının yüzde 90’ı yağlık yüzde 10'u çerezliktir. Yağlık çeşitlerin yüzde 50, yüzde 60’ı, Trakya ve Marmara Bölgesi'nde yetiştiriliyor. Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli gibi yerlerde yoğun olarak yetişiyor. Ayçiçek yağının yüzde 20’si, Orta Anadolu'da, yüzde 15 civarı Akdeniz'de, yüzde 10 civarı Karadeniz'de ve yüzde 7-8 civarında ise Doğu Anadolu Bölgesi'nde yetişir.” Diyerek bölgede yetiştirmen imkânsız olmadığını söyledi. AYÇİÇEĞİ VAN’DA ÜRETİLİR AMA… Van ve çevresinde Ayçiçek üretimiyle ilgili açıklamalarda bulunan Tunçtürk, şunları söyledi: “Bu bölgedeki yıllık yağış miktarı 400-500 milimetre civarıdır. Bu civarlarda yağış düşen ve yağış periyodunun düzensiz olduğu bir bölgede Ayçiçek üretimini susuz olarak yapmak imkansızdır. Yani bu bölgede ayçiçeği yetiştiriciliği yapmak istiyorsanız sulamanız gerekiyor. Bu bölgede ayçiçeği yetiştiril mi? Bu bölgede ayçiçeği yetiştiriciliği ekolojik olarak uygundur. Ayçiçeği ılıman iklim bitkisidir. Bu bölgede de hem güneş var hem de ılıman iklim hakim. Bu konuda ayçiçeğin yetiştirilmesi ile ilgili problem yok. Toprak yapımız da nispetenayçiçeği yetiştiriciliği için uygundur ama bizim bu bölgede olmazsa olmazımız ayçiçeğinde kesinlikle sulamanın yapılması lazım. Ayçiçeğinden istenilen verimin alınabilmesi için çiçeklenme dönemi, tabla oluşum dönemi ve tane dolum döneminde mutlak suya ihtiyaç duyar." TUNÇTÜRK’TEN ASPİR YAĞI ÖNERİSİ! Yıllardır bu bölgede farklı alternatif yağ bitkileri üzerinde yaptıkları çalışmalardan söz eden Tunçtürk, “Kanola ve aspir bitkisi tohumlarında içerdikleri çoklu doymamış yağ asitleri bakımından ve yağ kalitesi bakımından ayçiçeğine eş değer yağlardır. Bu yağlar dünyanın birçok ülkesinde de kullanılıyor. Dünyanın farklı bölgelerinde aspir yağı şu anda dünyadaki en önemli yağlardan birisidir. Ama biz ülkemizde bu iki bitkiden elde edilen yağı çok da hayatımıza alamadık ve bu bitkilerin de ekimini ülkemizde fazla geliştiremedik. Biz yıllar önce Tarım İl Müdürlüğü ile yaptığımız ortak çalışmalar da tarım havzalarında desteklenen bitkiler listesine aspir bitkisini koyduk. Aspir bitkisi ile ilgi bu bölgede ekimler ve çalışmalar da yapıldı. Hatta Başkale'de 300-400 dönüme yakın aspir ekimi de yapıldı ve ürün de alındı.” Şeklinde konuştu. VAN’DA BİR DÖNEM ASPİR EKİLDİ AMA DESTEK OLMAYINCA VAZGEÇİLDİ… Van’da bitkilerin üretimi için devlet destekli alım garantili ve sözleşmeli bitki yetiştiriciliğinin yapılması gerektiğini kaydeden Tunçtürk, şöyle devam etti: “Bu bölgede bu bitkilerin yetiştiriciliğinin yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Kentin farklı bölgelerinde 500 dönüme yakın aspir bitkisi ektirdik. İnsanlar aspir hasat ettiler ve tohumlarını satamadılar. Bundan dolayı da ertesi yıl aspir bitkisini ekmediler. Böylelikle başladığımız bir iş yarıda kaldı. Bu yüzden bu bölgede Türkiye'nin her tarafında bir bitkinin yetiştirilmesini ve üretim alanlarının artırılmasını istiyorsanız, kesinlikle devlet destekli alım garantili ve sözleşmeli ekim yapılır. Çünkü o bitki ile ilgili insanlar kesinlikle üretime yönelecektir. EKMEK KADAR MEKANİZASYONU DA İYİ YAPMAK GEREK… Tunçtürk, son olarak sözlerini şöyle tamamladı: “Bu bölgede ayçiçeği ile ilgili veya farklı bitkilerle ilgili şu sorun da var; bir bitki yetiştirmek, kültürdür. Bir bitkiyi geliştirmeden önce bir bitkinin yetiştiriciliği ile ilgili bilgi ve tecrübenizin olması gerekiyor. Tabii ki bu bölgedeki çiftçilerimize bu tarz eksikler var. Tabii bu tür durumlarda biz Ziaarat Fakültesi olarak bu tarz eksikleri gidermede her şekilde elimizden gelen yardımı yapacağız. Bunun yanında bir bitki bu bölgede ayçiçeği yetiştiriciliğinin yapılabilmesi için en önemli sorunlardan bir tanesi de mekanizasyondur. Ekiminden hasadına kadar mekanizasyonun ayçiçeğinde kullanılması lazım. Mekanizasyonun tam olarak kullanamazsınız. Çapalamasından, bakım işlemlerine, gübrelemesine ve özellikle mekanik olarak hasat yapamazsınız tane kaybı yaşanır.”