ŞEHRİVAN ÖZEL: ORHAN SAĞLAM- Tüm dünya genelinde etkisini sürdüren covid 19 salgını nedeniyle Türkiye’de alınan yeni kısıtlama kararları, en çok esnafı vurdu. Salgınla mücadele kapsamında 9 aydır belirli kısıtlamalar altında iş yapmaya çalışan esnaflar, iş yerlerine yönelik kapatma ve sokağa çıkma yasağı yüzünden kara kara düşünmeye başladı. Şehrivan’a sorunlarını değerlendiren esnaflar, kısıtlamanın kendilerini çok etkileyeceğini bildirdi. VAN ESNAFI: DAYANACAK GÜCÜMÜZ KALMADI! Mart ayında Türkiye’de görülmeye başlamasından sonra adım adım tedbirlerin aldıran ve kısıtlamalar uygulatmaya sebep olan Koronavirüs bu kış da esnafa zor zamanlar yaşatacak. Yaz aylarında hafiflemesi ile birlikte yeni normalleşme sürecinin başladığı süreçte esnaflar yavaş yavaş toparlama sürecine girerken yeniden yükselişe geçen vakalar önlemleri geri getirdi. Aylarca kepenkleri kapalı kalan, iş yapamayan, kira ödeyemeyen esnaflar bu süreci zar zor da olsa atlatırken yeni başlayan süreçte bu işi daha fazla götüremeyeceğinden endişe gediyor. Sokağa çıkma yasaklarının, iş yerinin kapalı kalma sürecinin belini iyice büktüğü esnaf yeni süreçte başlayan kısmi tedbirlerin ileriki zamanlarda vaka patlamasıyla tam anlamıyla kapanmaya gideceğinden endişe ederken daha fazla dayanacak güçleri kalmadığını vurguladı. Esnaflar bu konuda endişesini devam ettirirken, esnaf odaları ise bu konuda bir desteğin muhakkak sunulması hususunu vurgulamaya devam ediyor. ESNAF ÇIKMAZA GİRDİ! Çin’nin Wuhan kentinde ortaya çıkan korona virüs salgını hızlı bir şekilde yayılmaya devam ediyor. Salgının Türkiye’de biran düşüşe geçtiği Haziran ayında, yeni normalleşme adımları kapsamında açılan dükkânlarda esnaf beklediğini bulamazken, vatandaşların hijyen endişesinden dolayı restoran, giyim berber gibi yerleri tercih etmemesi esnafın belini iyice büktü. Yeni getirilen kısıtlama kararı esnafı daha da kötü bir hale getirdi. Yeni normalleşme adımları kapsamında esnaf, iş yerlerinde yeni yeni düzelmeye doğru giderken, getirilen kısıtlamalar biriken kiraları ödemeleri ve çalıştırdıkları personelin maaşlarını ödemeleri zorunluluğu esnafı kara kara düşündürüyor. Ticari olarak aradığını bulamayan esnaf, çıkmaza girdiklerini belirttiler. “İŞVEREN, İŞÇİ VE MÜLK SAHİBİNİ KÖTÜ ZAMANLAR BEKLİYOR” Yeni tedbirlerin alınması birçok sektörü tekrar dara düştüğünü belirten kafe işletme sahibi Filiz Kızıl, “Bu tedbirler tamamen esnafın ekonomik durumunu olumsuz yönde etkileyecektir. İşveren olarak düşündüğün zaman kira derdi, geçim derdi bir yana birde çalışanlar konusunda eksikliğe gittiğiniz zaman vicdanen kabullenemiyor insan. Çünkü bazı personellerin tek geçim kaynağı bu iş yeri olduğundan dolayı onları da mağdur etmek istemiyoruz. Fakat süreç kötü devam ediyor, bizde pek bir şey kazanamıyoruz ki başkalarına kazandıralım. Biz daha çok öğrencilere yönelik iş yaptığımızdan dolayı okulların açılmaması bizi derinden etkiletmişti. Sadece memur kesimiyle ayakta durmaya çalışıyoruz. Tabi memurlarda tüm gün işlerinde ve evlerinde online eğitim verdikleri için akşam saat 19.00’dan işlerimiz açılıyordu. İlk kısıtlama getirildiği zaman gece saat 22.00’da kapatıyorduk. Yani sadece 3 saat bir zaman diliminde iş yapabiliyorduk. Bu sektörler için şunu söyleyebilirim ki zaten gece çalışan yerlerdi. İkinci dalga endişesi tekrar kafeleri kapattı ve biz tekrar işsizlik dönemine girmiş bulunacağız. Herhangi bir destek sağlanmadığı için kiralarda ödenmiyor. Kısaca işvereni, işçiyi ve mülk sahibini kötü zamanlar bekliyor.” Dedi. KISITLAMALAR MAĞDUR EDİYOR! Yeni normalleşme adımları kapsamında kapatılan iş yerleri hakkında Şehrivan’ana açıklamalarda bulunan esnaflardan Elif Sarıtaş, “Aslında söylenecek çok şeyim ve insanların bu şekilde mağdur edilmesini doğru bulmuyorum. Zaten belli kısıtlamalar nezdinde çalışıyorduk. Tabi sağlığımız için tedbir almaları güzel şeyler fakat bu durumda işveren ve işçiyi de düşünmeleri gerekir. Ekonomi çok kötü, günlük kazancımız bile anca kiralara ve çalışanlara yetiyor. Yani ortada bir mağduriyet var ve bu mağduriyetin de düzeltilmesi gerekiyor. Bu yüzden direk böyle genelge paylaşıp, arkalarını esnaflara dönmeleri doğru bir karar değildir. Çünkü virüsün ilk çıktığı zamanlarda da aynısını yaptılar ve destek verilmeden geçinmemizi istediler. İlk zamanlar herkes korkudan ne yapacağını bilmediği için kapatıp evinde biriktirdiği paralarını harcadı. Şimdi birimde yok kapanan halı sahalar, kafeler, restoranlar, sinemalar gibi yerler ne yapacak. Bence bu sefer kesinlikle esnafa destek verilmelidir.” Şeklinde konuştu. BU KISITLAMA YENİ KISITLAMALARIN HABERCİSİ Mİ? Tedbirlerin çözümcü olamadığına değinen Kuaför Beşir Günyez, mantıksız olduğunu da söyleyerek, şunları anlattı: “Virüs sadece hafta sonları sabah saat 10.00’dan önce ve gece saat 22.00’den sonra mı bulaşıyor? Zaten ülkenin yarısı tedbirleri anlamadı. İlk zamanlar müşteri bulmakta sıkıntı yaşıyorduk, sonra normalleşme döneminde insanların tekrar tıraş olmaya geldiği ve alışmaya çalıştığı zamanda bu kısıtlamaların geri gelmesi bizi ekonomik yönden kötü etkileyebilir. Virüs gün içerisinde de bulaşır gece de bulaşır. Ancak benim bu kısıtlamadan anladığım şey, kısıtlamaların tekrar tamamen geri gelmesi için halkı şimdiden alıştırmaları anlamına geliyor. Direk sokağa çıkma yasağı olacak veya virüsü önleyemiyoruz diyemediklerinden dolayı böyle tedbirler almaya başlıyorlar. Haklılık payları illa vardır, fakat kendi vatandaşlarını da düşünmek gibi zorunluklarının olduğunu düşünüyorum.” “KAFAMIZ KARIŞIK, PANDEMİNİN GEÇMESİNİ BEKLİYORUZ” Bilardo salonu sahibi ve işletmecisi Mürsel Avni, daha öncede sıkıntılı bir süreç yaşadıklarını vurgulayarak, şunları kaydetti: “Pandemi salgını yüzünden dolayı 2 ay boyunca kapalı kaldık. Ondan sonra 3 ay gibi bir süreçte bir toparlanma süreci oldu ve biz pek toparlanamadık. Bundan sonra kapanması bizim için ayrı bir sıkıntı yaratıyor ve bu konuda memnun değiliz. 2 ay kapalı kaldığımız zaman dükkân sahibi bize o zaman çok destek olmuştu. Bunu her mülk sahibi yapmaz Allah ondan razı olsun. Devletin desteği olmadı, sadece bankaların verdiği kredi vardı ve biz onları ödüyoruz zaten. Şuan ne yapacağız bizde bilmiyoruz, normalleşme döneminde de pek iş yaptığımızı söyleyemem. Kapalı kalırsak daha kar ederiz. Çünkü açık olurken de çalışmıyor ve zarar ediyoruz. Şuan kafamız karışık pandeminin geçmesini bekliyoruz. “ARTIK PLAN KALMADI” Tiyatro Oyuncusu ve İnşaat Mühendisi olan Mesut Irk, “İşin içine girdiğimizde çıkılmayacak konulara gireceğiz. Çünkü burada şikâyet edilecek durum vakaların artması değildir. Düzensiz çalışmalardan kaynaklanıyor. 1 Haziran’da neden açtık şimdi niye kısıtlanıyoruz veya bundan sonra tamamen kapanacak mıyız? Bu soruların cevaplarını aramakta sorunlar yaşıyoruz. Çünkü hiç kimse bir şey bilmiyor. Bizde artık her şeyi çok çabuk kabul ediyoruz. Destek yok ama söylenen her şeyi yapıyoruz. Bazen öğlene kadar siftah edemeyen iş yerleri var ve öğlenden sonra çay içmeye gelen insanlarda kafede çay içmeyi lüks haline getirdi. Buda hayatın giderek pahalı olmasından kaynaklıyor diyebilirim. Yani tarla bizim buğday bizim eken biziz ezilen yine biz. Tamamen kısıtlama gelse ne yapacağımızı bilmiyoruz. Eskiden A,B,C planımız olurdu, şimdi oda yok. Elimizdeki eşyaları satmaya başlayacağız.” İfadelerini kullandı. “YA TAM KAPATILMALI YA DA TAMAMEN YASAK SAÇMALIKLARINA SON VERİLMELİ” Öteki kafe işletmecisi Sadık Doğrul, cümlelerini şöyle sürdürdü: “Ülkemiz, ekonomik maddiyat açısından zorlu bir süreçten geçiyor bunun bilincindeyiz ama son zamanlarda gelen zamların esnafı ne kadar çok etkilediğini de biliyoruz Van merkezdeki esnaf arkadaşların adına konuşmak gerekirse herkesin ne kadar zor bir durumda olduğunu dile getirmek isterim. Biz kafe esnafı olarak oyun salonlarımızın açılma tarihini beklerken, yeniden yasakların ve kısıtlamaların gelmesi bizleri fazlasıyla yıpratıyor bu süreçte emekçi garson komi çalışma arkadaşlarımızda zor durumda. Evet, 1000₺ yapılan destekler bir nebze olsun yüklerini hafiflettiği doğrudur ama arkadaşlarımız işlerini kaybetme endişesi içerisindeler evet sözlerimizin bittiği noktasına varılmıştır. Elbette insan sağlığı bizim için önemlidir, kurumların ve kafelerin oyun salonlarına kuracakları dezenfektan istasyonları, okey salonlarında müşterilerine verecekleri tek kullanımlık pudralı eldivenler, çözüm olur diye düşünüyorum gerçekten ya tam kapatılmalı ya da tamamen yasak saçmalıklarına son verilmelidir.” “ESNAFIMIZA DESTEK SUNULMALI” Van Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (VAN ESOB) Başkanı İsa Berge, şunları açıkladı: “Korona virüs süreci boyunca hükümetimizin sunduğu kredi destekleri önemlidir ancak esnafımızın daha fazla desteğe ihtiyacı vardır. Özellikle korona virüsün Türkiye’ye geldiği günden beri işyeri kapalı olan esnafımız ayakta duramamaktadır. Kahvehane, kıraathane, kır bahçesi, internet kafeler, elektronik oyun salonları, bilardo salonları, lokal ve çay bahçeleri ile halı sahalar, nargile salonları, okul servisi esnafı, okul kantin işletmecileri çok zor durumdadır. Hükümetimizin tüm esnafımıza KOSGEB üzerinden acilen 50 bin TL faizsiz kredi desteği sunmalıdır. SGK, vergi ve tüm resmi borçlar alınmamalıdır ya da faiz işlenmemelidir. Vergi yapılandırmasının süresi uzatılmalıdır. Kış şartları da göz önüne alınmalıdır.”