ŞEHRİVAN HABER-MEHMET ALİ EKİNCİ- ERDAL ERBAŞ Türkiye ekonomisinde olduğu gibi Van’da da önemli bir pay sahibi olan inşaat sektörü durma noktasına geldi. İnşaat malzemelerinde büyük oranda yurt dışına bağımlı olan Türkiye, enflasyon artışlarına bağlı olarak ciddi bir kriz yaşıyor. İnşaat maliyetleri giderek yükselirken konut fiyatları da büyük artış yaşanıyor. 2011 yılından sonra Van’ın inşaat sektöründe hareketlilik olsa da son dönemlerde hareketlilik yerini durgunluğa bırakmaya devam ediyor. Konut fiyatlarının en pahalı olduğu kentlerden bir olan Van’da inşaat sektörü dibe vuruyor. Konuyla ilgili Şehrivan’a değerlendirmelerde bulunan sektör temsilcileri, müdahale edilmezse inşaat sektörüne dayalı bir ekonomik krizin kapıda olduğunu belirtti. İNŞAAT SEKTÖRÜ BATMA NOKTASINA GELDİ! Konuyla ilgili Şehrivan’a açıklamalarda bulunan İnşaat Mühendisleri Odası Başkanı Mihail Atik, “Son zamanlardaki fiyat istikrarsızlığından ve enflasyondan dolayı sektörde ciddi bir gerileme söz konusu. Maliyetlerin artmasıyla alım gücü azaldı. Bununla beraber de mevcut konut yapanlar, konut yapmayı azalttı. Taahhüt işleriyle ilgilenen müteahhitler ise fiyat artışlarındaki istikrarsızlıktan kaynaklı çok temkinli yaklaşıyor ya da tercih etmiyorlar. Şu an yatırımcı da, girişimci de, üretici de tereddütte. Van’ın son 10 yılı göz önüne alındığında, özellikle deprem sürecinden sonra geri dönüşler çok yoğun şekilde yaşandı. Zaten göç alan bir bölgeyiz. Göçle beraber ciddi anlamda bir konutlaşmaya gidildi ve bu konutlar tüketildi. Alım gücü olan kesimler bu talep karşısında müteahhitler güçlendiler. Dolayısıyla yatırım hızlı bir şekilde gerçekleşti.” İfadelerini kullandı. ATİK: SEKTÖR ÇOK DURGUN Son 2-3 yıl öncesine kadar sektörün büyüyerek devam ettiğini söyleyen Atik, şunları kaydetti: “Fiyatların yükselmesiyle beraber maalesef bir gerileme söz konusu. Hatta bazı firmalar sektör değiştirmeye başladı. Onun için inşaat öteki sektörlere de lokomotif görevi görmesinden dolayı maalesef bununla beraber ciddi anlamda nitelikli göç vermeye başladık. Yatırımın artık sürdürülemediğini anlayan kesim farklı alanlara yönelmeye başladı. Hareketlilik devam etmiyor. Bunun sebebi de yarının ne olacağının belli olmaması, alım gücünün düşmesi, fiyatların çok yüksek olması. Sektör şu an çok durgun” “KONUTLARDAKİ ARTIŞ ÇOK FAHİŞ ŞEKİLDE ARTTI” Konut fiyatlarındaki artış tetikleyen şey malzeme fiyatlarıdır diyen Atik, cümlelerini şöyle sürdürdü: “Mevcut üretimin, enflasyonun yarattığı keskin uçurumdan dolayı konut fiyatları artıyor. Zaten üretici artık içe doğru bir pazar arayışı içerisinde değil. Genelde yurt dışını pazar olarak benimsiyor. Bununla beraber konut fiyatları da arttı. Bu yönlü yatırımlar yapanlar da ciddi anlamda etkilendi. Hatta kimisi daralmaya küçülmeye gitti. Çünkü kentte alım gücü gerçekten çok azaldı. Alım gücü azalınca konutlar bu defa üreticinin elinde kaldı. Dolayısıyla konutlardaki artış çok fahiş şekilde arttı.” İNŞAATTAKİ KRİZ KAPIDA! Son olarak Başkan Atik, sektörle ilgili şunları söyledi: “Kentte yaşayan vatandaşların çoğunluğu bu sektörden geçimini sağlıyordu. Bu sektörün öteki sektörler üzerinde çok büyük etkileri var. Çünkü döngüyü bu sektör sağlıyor. Bu sektörün durgunlaşması işsizlik oranı daha da yoğunlaştırdı. İşsizlik oranı artınca alım gücü de azaldı. Bölgede yaşayan vatandaşlar konut alabilecek durumda değil. Nitekim birçok vatandaş artık kirada bile kalamıyor. Özellikle kışın kırılmalar çok belirgin olacak. Bundan dolayı da konut fiyatlarının artışı ve işsizlik birbirini etkileyen parametrelerdir. Eğer birlik olunmaz ve çözüm, imkan, olanak sağlanmazsa çok derin bir krizle karşı karşıya kalacağız.” YAPSATÇI ŞEN: MALİYETLERDE YÜZDE 300 BİR ARTIŞ VAR Van’daki inşaat sektörü hakkında değerlendirmelerde bulunan Yapsatçı Faik Şen, konut üretip insanları mutlu etmek istediklerini söyledi. Şen, “Benim hayatta en mutlu olduğum şey evlenecek olan çiftlere ev alırken yardımcı olabilmek. Konutun ana temeli olan 2 kalemden bahsedeyim; birincisi demir, ikincisi ise beton. Geçen sene 5 bin TL’ye almış olduğumuz demiri biz bugün 15 bin 500’den alıyoruz. Yüzde 300 bir artış var. Betonun metreküpünü geçen sene 270 TL’ye alıyorduk. Bugün en düşük 800 TL’den alıyoruz. Bu durumda konutun maliyetlerinde yüzde 300 artış olmuş. Böyle bir artış ortamında bizlerin konut satması, insanları mutlu etmesi söz konusu değil. Böyle bir ortamda konut yapamıyoruz.” Dedi. “MALİYETLER ÇOK FAZLA OLDUĞU İÇİN ÜRETEMİYORUZ” Bölgede alım güçlerinin giderek düştüğünü söyleyen Şen, “Bu bölge insanının durumu iyi olmadığı için satamıyoruz. Maliyetler çok fazla olduğu için üretemiyoruz. Ekonomide 3 tip model var; fakir, orta ve zengin kesim. Türkiye’de yaşanan ekonomik buhrandan dolayı orta kesim, dip kesime yani fakir kesime yapıştı. Bugünün şartlarına baktığınız zaman kamu kurumlarında çalışan bir memura eskiden rahatlıkla konut satabiliyorduk, fakat bu sene satamıyoruz. Mevcut stoktaki konutlar bittikten sonra piyasadaki müteahhitlerin yüzde 70’inde erime olacağını tahmin ediyorum. Herkes konut yapamayacak. Dolayısıyla yüzde 30’luk kesim de 20 yıl çalışıp konut sahibi olacak.” Diye ekledi. İNŞAAT SEKTÖRÜ DURMA NOKTASINA GELDİ Ülkede ekonomik bir buhran olduğunu hatırlatan Şen, son olarak şunları kaydetti: “Bu buhranda orta gelirli insanları çok etkiliyor. Bu saatten sonra konut fiyatları artar çünkü dünyada bir maliyet ekonomisi var. Maliyet ekonomisi yükseldikçe konut fiyatları da artacaktır. Bundan dolayı konut satışları düşecek. Geçen sene 20 bin TL’ye yaptığımız işi bu yıl 100 bin TL’ye yapıyoruz. Dolayısıyla bundan sonraki süreçte daha rahat hareket edemeyeceğiz. 3-4 proje değil belki 1 proje yapacağız veya birkaç kişi birleşip proje yapacak. Gittikçe kötü olacağına kanaat getiriyorum. Çünkü halkımız konut alamayacak. Müteahhitler artık karın tokluğuna çalışacak. Bugünden sonra konut satışları da duracak.”