Tam 5 yıldır vergi terkini bekleyen Van’da, biriken vergi borçlarının durumu tartışılmaya ve Vanlı’nın canını sıkmaya devam ediyor. Vergilerdeki faiz affı ve yapılandırmada artık son 3 güne girilirken Van’da vergi terkini beklentisinin, yapılandırmadan faydalanmanın nasıl sonuçlanacağı merak ediliyor. İşte işlerin tam anlamıyla çıkmaz bir hal aldığı böyle bir süreçte vergi terkini önerisinin fikir babası Yeminli Mali Müşavir İlhan Güneri çözüm önerilerini ve Van’ın borçları ile ilgili yapılması gerekenleri bil yol haritası ile ortaya koydu. Daha önce yapılandırma konusunda da Şehrivan Gazetesi ile görüşlerini paylaşan Güneri, bu noktada Vanlının yapılandırma konusunda da çekincede kaldığını belirtirken terkin konusunun da makul çerçevede çözülmesi gerektiğini kaydetti. “Van’ın biriken vergi borcu nasıl ödenir ve Sakar depremindeki uygulama Van’a niçin yapılmaz?” başlığı ile Van’ın en büyük derdini aşama aşama konuşan Güneri, Sakarya depreminden sonra küçük esnafa uygulanan pozitif ayrımcılığın Van’a da uygulanması gerektiğini belirterek: “Elbetteki vergi devlet düzeninde olması gereken bir şeydir. Biz kimse vergi edemesin demiyoruz. Fakat vergi borcu belli bir rakamında altında olanlarla ilgili en azından terkin yapılmalı. Çalışan, kazananlar elbette ki vergisini ödemeli.” Dedi. Güneri, Van’ın en büyük derdi olan vergi borçlarının çözümü için 4 madde ile konuya çözüm getirilebileceğini belirtti. Van’ın depremden bu yana biriken vergi borçlarına yapılandırma da çare olmazken, binlerce esnaf kara kara borçların akıbetini düşünüyor. Vergi Terkini talebi yıllardır dillendirilmesine rağmen bir adım atılmazken, yapılandırmanın da çare olmadığı kentte uzmanlar Vanlı’nın yapılandırma ile nefes almasının zor olduğunu belirtiyor. Peki tarihi affın bitmesine 3 gün kala Van’ı neler bekliyor. Van bu borçlardan nasıl kurtulacak? Bir türlü gelmeyen vergi terkininin uygulanması için nasıl bir yol izlenmesi gerekiyor? Tam da bu noktada vergi terkini konusunu ilk olarak dillendiren Yeminli Mali Müşavir İlhan Güneri, hazırladığı rapor ile tam bir yol haritası hazırladı. SAKARYA DEPREMİNDE NELER YAPIMIŞTI? Güneri hazırladığı raporda Sakarya depremi emsalini de göz önünde bulundururken bu noktada raporda şu ayrıntıları paylaştı. “Bilindiği üzere 17 Ağustos ve 12 Kasım 1999 tarihlerinde Sakarya’da meydana gelen deprem sonrasında 28.12.2001 tarihinde TBMM.de kabul edilen 4731 sayılı yasa ve akabinde 07.04.2002 tarihinde bu yasaya ilişkin yayımlanan 1 nolu tebliğle, YERİNDE VE DOĞRU BİR UYGULAMA YAPILMIŞ OLUP; bu bölgedeki uygulamalar özetle şöyledir:Varlıklarının 10’unu kaybeden mükelleflerin;a)Depremden önceki vergilendirme dönemlerine ilişkin tahakkuk etmiş ve vadesi geldiği halde ödenmemiş veyab)Bu tarihlerden öncesine ait olup deprem tarihi itibariyle vadesi geçmemiş vergi alacaklarındanVergi Usul Kanunu Kapsamına giren vergi, resim ve harçlar ile bunlara bağlı vergi cezaları ve gecikme zamları terkin edilmişti. Bu Vergiler şunlardır:- Gelir Vergisi- Kurumlar Vergisi- Damga Vergisi- Harçlar- Veraset ve İntikal Vergisi gibi vergilerdir.Ayrıca terkin edilen bu vergileri depremden sonra ödeyenlerin ödedikleri vergilerde iade edilmiştir. ( 1 Nolu Tebliğ II-A Bölümü Son pargraf) Yine terkin kapsamına giren vergiler için tarhiyat yapılmayacağı da (yani vergi incelemesi yapılabilir ama sonuçta vergi yazılmayacak) hükme bağlanmıştır. (1 Nolu Tebliğ I-B bölümü) Sakarya depreminde depremzedelerin mal varlıklarının yüzde 10’nunu kaybetme şartı ile bir vergi terkini şartının uygulandığını hatırlatan Güneri, Van için aynı oranın olmasa bile bunun farklı rakamlarda da olsa hayata geçmesi gerektiğine vurgu yaptı. Güneri, raporunda Sakarya’daki o vergi terkini ile ilgili kolaylıkları da hatırlatarak: “Sakarya Depremi nedeni ile çıkarılan 4731 sayılı yasa ve yayımlanan tebliğlerde sağlanan kolaylıkların en önemlisi VERGİ TERKİNİ’dir. Tebliğde bununla ilgili esaslar şöyle sıralanmıştır. (bu tedbirlerin uygulanması için depremzedelerin, varlıklarının 10’unun kaybetme şartı aranmaktadır.) 4731 SAYILI KANUN İLE TERKİN EDİLEN ALACAKLAR NELER?Raporunun devamında “Terkin Edilecek Alacaklar” başlığı altında bu kanun ile terkin edilen alacaklar ve Sakarya örneğini paylaşan Güneri o kanunun detaylarını da paylaştı. İşte terkin edilecek alacaklar ile ilgili o bölüm: “A- Terkin Edilecek Alacaklar: 4731 sayılı Kanunun 1 inci maddesinin 1 ila 4 numaralı fıkraları uyarınca, alacak türü ve dönemi itibarıyla Kanun kapsamına alınmış tüm amme alacakları bu Tebliğin I/C bölümünde açıklanan mükellefiyetler itibarıyla aranılan şartlara göre terkin edilecektir.Kanunun 1 inci maddesinin 9 numaralı fıkrasının Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden, vadesi deprem tarihlerinden önce geldiği halde Kanunun yürürlüğe girdiği 30/12/2001 tarihi itibarıyla tahsil edilmemiş olan Devlete ait alacaklardan, Bakanlığımız vergi dairelerince tahsil edilen ve Vergi Usul Kanunu kapsamı dışında kalan amme alacaklarından;-Sakarya il merkezi, Düzce il merkezi ve Kaynaşlı ilçesi ile Kocaeli ilinin Gölcük ilçesindeki vergi dairelerince tahsil edilenlerin tamamının,-Sakarya ilinin ilçeleri, Kocaeli ilinin Gölcük dışında kalan merkez ve diğer ilçeleri, Yalova ve Bolu illerinin merkez ve ilçeleri ile Düzce ilinin merkez ve Kaynaşlı ilçesi dışındaki ilçelerinde bulunan vergi dairelerince tahsil edilen ecrimisil alacaklarının tamamı ile 500.000.000 lirayı aşmayan (bu tutar dahil) para cezalarının, terkin edilmesi uygun görülmüştür. Terkin edilmesi uygun görülen bu alacaklar dışındaki amme alacaklarının ise takip ve tahsiline devam edilecektir.Kanunun 2 nci maddesi uyarınca 1 inci madde kapsamında olan mükelleflerin;-1999 yılına ilişkin olarak tahakkuk eden yıllık gelir veya kurumlar vergisi, bu yıla ilişkin geçici vergileri, -Kurumların, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi uyarınca 2000 yılında yapacakları gelir vergisi tevkifatı, terkin edilecektir.Bu madde kapsamına giren mükelleflerin 2000 yılına ilişkin yıllık gelir ve kurumlar vergileri, geçici vergileri ile kurumların, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi uyarınca 2001 yılında yapacakları gelir vergisi tevkifatı, Bakanlar Kurulunca belirlenecek oranlarda bu Tebliğdeki açıklamalara göre terkin edilecektir. Kanunun 2 nci maddesinde, 1999 ve 2000 yıllarına ilişkin yıllık gelir veya kurumlar vergilerinden ödenmiş kısımların red ve iade edilmeyeceği yönünde düzenleme yer almadığı gibi, madde gerekçesinde bu madde kapsamına giren vergilerin iade edileceği belirtildiğinden; bu yıllara ilişkin olarak ödenmiş bulunan yıllık gelir veya kurumlar vergileri, Kurumların, Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi uyarınca yaptıkları gelir vergisi tevkifatı, 6183 sayılı Kanunun 23 üncü maddesi de dikkate alınarak red ve iade edilecektir.Aynı şekilde,1999 ve 2000 yılları kazançlarına ilişkin olarak yıllık gelir ve kurumlar vergisine mahsuben daha önce tevkif yoluyla ödenen vergiler ile geçici vergilerin de red ve iade edileceği tabiidir. Ancak, red ve iade işlemlerinin yapılabilmesi için bu vergilerin daha önce ödenmiş olması gerekmektedir.Bu madde uyarınca red ve iade hakkı bulunan mükelleflerin; red ve iade taleplerinin yerine getirilebilmesi için, mükellefiyet kayıtlarının deremden zarar görme şartı aranılan veya aranılmayan yerlerde bulunduğuna bakılmaksızın 2002 yılı sonuna kadar yıllık gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine müracaatta bulunmaları zorunludur.” SAKARYADA’Kİ UYGULAMA VAN İÇİN DE GÜNDEME GELMELİ!Güneri, Sakarya depremi ile ilgili verileri paylaştıktan sonra bu konuda Van için de aynı uygulamanın gündeme getirilmesi gerektiğine vurgu yaptı. Güneri konu ile ilgili raporunun Van bölümünde şu ifadelere yer verdi: “Görüldüğü üzere 1999 yılında Sakarya’da meydana gelen deprem nedeniyle alının önlemlerde, deprem öncesine ait bir takım vergilerle, 1999 ve 2000 yıllarına ait gelir ve kurumlar vergisi terkin edilmiştir. Van ilini ekonomik gelişmişliği Sakarya’nın onda biri olmayıp daha pozitif ayrımcı uygulamaların yapılması hakkaniyete uygun bir davranış olacaktır. (Örneğin 10 oranı Van için 5 0larak uygulanabilir vb.) Sakarya’dakine benzer bir uygulamanın da Van için gündeme getirilmesi, yasa teklifi olarak Meclise sunulması için girişimlerde bulunması gerekir. MÜCBİR SEBEP VAN ESNAFINA HANGİ SIKINTILARI YAŞATIYOR?Halihazırda devam eden ve Vanlının yapılandırmadan da faydalanmamasına neden olan mücbir sebep ile ilgili sıkıntıları da raporuna yansıtan Güneri, devam eden mücbir sebep hali ve yarattığı sorunları şu şekilde paylaştı: “Beş yıldır devam eden mücbir sebep hali nedeniyle bölgede birçok mükellef beyannamelerini vermemektedir. Beyanname verenlerde tahakkuk eden vergileri (mücbir sebep halinden dolayı gecikme zammı olmadığından) ödememektedirler. Bu durum birçok soruna yol açmaktadır. Şöyle ki;a) Beyanname ve bildirimlerin verilmemesi nedeni ile KDV iadelerinde ciddi sorunlar yaşanmakta,b) Ödenmeyen vergiler mücbir sebep halinin sona ermesinden sonra 24 taksitte ödenebilmektedir. Bu durum biriken vergilerin ödenememesinde zorluklar yaratacaktır. Ödenmeyen vergiler nedeni ile idare doğal olarak elektronik ve fiili haciz işlemlerine başlayacak, bu da ticaretin kilitlenmesine neden olacaktır.c) Ancak bugün yürürlükte olan 6736 sayılı yasadan, VERGİ TERKİNİ ve MÜCBİR SEBEP HALİNİN DEVAMI nedeni ile yararlanmayan Vanlı mükellefler ciddi bir hak kaybına uğrayacaklardır. Şöyle ki; bu yasada var olan 48 taksit imkanından faydalanamayacağı gibi MATRAH ARTIRIMI’ndan da faydalanamayacaktır.d) Mücbir sebep halinin bitiminde sadece vergiler değil, aynı zamanda bu sürede alınan ve ertelenen kredilerinde geri ödemesi başlayacaktı ki, Van ekonomisinin böyle bir yükü kaldırması mümkün değildir. VAN’DAKİ VERGİ SORUNU NASIL ÇÖZÜLÜR?Raporun son bölümünde tam 5 yıldır biriken Van’ın vergi borçlarının ödenmesi için 4 maddelik bir yol haritası çizen Güneri, bu noktada devlete olan vergi borçlarının ödenmemesi ile ilgili bir öneriden çok ihtiyaç sahiplerinin faydalanacağı bir vergi terkini önerisinde bulunduğunu söyledi. Güneri, Van’ın biriken tüm bu sorunlardan kurtulması için şu 4 öneride bulunda: Tüm bu sorunların aşılması için; 1- MÜCBİR SEBEP HALİNİN bir an önce kaldırılması (6736 sayılı yasadan faydalanma süresi geçmeden)2- Sakarya’da uygulanan VERGİ TERKİNİ benzerinin (Van’ın Sakarya’dan zengin olmadığı göz önünde bulundurularak) vergi terkini uygulamasının Van içinde yapılması3- En kötü koşulda, yıllık cirosu 200-250 bin TL’yi geçmeyen küçük esnafın vergi borçlarının terkin edilmesi,4- Kalan borçların ödenmesi için asgari 72 aylık bir süre belirlenmesi adil bir uygulama ve kamu vicdanının rahatlaması için şarttır.ŞEHRİVAN ÖZEL: YUNUS EMRE AYKAÇ