Van’da kış ayı ile birlikte hava kirliliği de başladı. Yaklaşık 5-6 ay boyunca süren kış ayında Vanlıların en büyük eziyeti olan hava kirliliği Kasım ayı ile birlikte başladı. Van’da özellikle akşam saatlerinde yoğunlaşan kirlilik gün ağırınca ise Van üzerinde kara bulutlara dönüşüyor. Kış ayıyla birlikte sobalar yakıldı ve kaloriferler çalıştı. Vanlılar ısınmak için her yola başvurdu ama akşam saatlerinde dışarıya çıkmak, cam ve pencereyi açmak eziyete dönüştü. Yakılan sobalar ve araçların egzoz dumanı Vanlıların nefesini kesti. Yaşanan hava kirliliği sosyal medyada, vatandaş tarafından ve çevre ile ilgilenen tüm kesimler tarafından tepki gördü. Kirliliğin önlenmesi için çalışmaların yapılması gerektiğini ifade eden Vanlılar, en büyük kirliliğin ise kömürden kaynaklandığını söyledi. Hava kirliliği ile ilgili Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından illerde kurulan istasyonlara göre ise Van’ın kirliliği orta seviye olarak görünüyor. Gündüz saatlerinde normal değerlere sahip olan hava akşam saatlerinden sonra ise hassas ve gece yarısında ise sağlıksız havaya dönüşüyor. KARTAL: İNSAN YAŞAMI HAVAYA BAĞLIDIRHava kirliliğiyle ilgili gazetemize konuşan Bölge Çevre Mühendisleri Odası Başkanı Ferdi Kartal ilk olarak şunları söyledi: “Öncelikle hava kalitesi açısında kısa bilgi vermek isterim. Bir insanın sağlıklı oluşu içtiği su, yaşadığı toprak ve soluduğu hava ile ilişkilidir. Hava, etrafımızı saran gaz karışımıdır. İçinde yaşadığımız hava katmanına atmosfer denir. Temiz hava içerisinde yaklaşık olarak 78 azot, 21 oksijen ve 1 oranında da diğer gazlar, toz, su buharı gibi maddeler bulunmaktadır. İnsanoğlunun yaşamını sürdürebilmesi için oksijene ihtiyacı vardır ve oksijeni solunum yoluyla havadan alır. Hava canlılar için vazgeçilmezdir ve havanın kirlenmesi canlıların sağlığını olumsuz etkilemektedir.” “HAVA KİRLİLİĞİ HER GEÇEN GÜN ARTIYOR”Hava kirliliğinin her geçen gün arttığını ifade eden Kartal, “Günümüzde, her geçen gün artan çevre sorunlarının başında gelen hava kirliliği, geleceğin dünyasını ciddi bir şekilde tehdit etmekte, ekolojik tehlikelerle karşı karşıya bırakmaktadır. Dünya nüfusunun hızla artmasına paralel olarak, artan enerji kullanımı, endüstrinin gelişimi ve şehirleşmeyle ortaya çıkan hava kirliliği insan sağlığı ve diğer canlılar üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. Hava kirliliği, havanın doğal bileşiminin çeşitli nedenlerle değişmesi, havada katı, sıvı ve gaz şeklindeki yabancı maddelerin insan sağlığına, canlı hayatına, ekolojik dengeye ve eşyalara zararlı olabilecek derişim ve sürede bulunmasıdır.” Dedi. KARTAL: DAHA FAZLASINA İHTİYAÇ VARKirliliğin her geçen gün daha büyük sorunlara neden olduğuna dikkat çeken Kartal şöyle devam etti: “Hava kirliliğine atmosfere yabancı maddelerin girişi sebep olmakla birlikte sıcaklık, basınç, yağış, rüzgar, nem ve güneş radyasyonu gibi meteorolojik faktörlerle, konum ve topografik yapı da etki etmektedir. Plansız kentleşme ve yeşil alanların yeterli miktarda bulunmaması ve kullanılan yakıtlar da hava kirliliğini büyük ölçüde etki etmektedir. Hava kirliliği nedeniyle yerel, bölgesel ve küresel düzeyde sorunlar gözlenmektedir. İnsan sağlığının korunması ve yaşanabilir bir çevre için iyi bir hava kalitesine ihtiyaç duymaktayız. Özellikle son yıllarda gazete başlıklarında, insan aktivitelerinden kaynaklanan emisyonların hava kalitesine yansıyan tehlikeli etkilerini sıkça görmekteyiz. Örneğin; Astım hastalığına yakalanan çocuk sayısında artış. Ozon tabakasında oluşan deliğin büyümesi, asit yağmurları nedeniyle ormanların yok olma tehlikesi ile karşı karşıya kalınması ve ekstrem hava koşullarının oluşması gibi bütün bu sorunlarla ilgili yerel, ulusal ve uluslar arası düzeylerde çalışmalar yapılmakta, ancak çok daha fazlasına ihtiyacımız var.” “VAN HAVASI ISINMA KAYNAKLI KİRLENİYOR”Isınmadan kaynaklı olarak Van’ın havasının ciddi anlamda kirlendiğini dile getiren Kartal, “İnsanoğlunun yaptığı faaliyetler nedeniyle doğanın dengesi olumsuz etkilenmektedir. Hava kirliliğinde, suni kaynaklardan meydan gelen kirlilik daha önemlidir. Çünkü günümüzde insanları en çok ilgilendiren, özellikle büyük yerleşim merkezleri ve sanayi alanlarındaki hava kirliliğidir. Bu kirlilikte daha çok insan faaliyetleri sonucu meydana gelir. Bu kaynaklar şöyle sıralanabilir: Isınma, ulaşım ve sanayidir. İnsan kaynaklı faaliyetlerden oluşan bu kirlilik, bulunan bölgenin endüstriyel gelişimi, nüfusu, şehirleşme durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişim gösterir. Meteorolojik faktörler, konum ve topağrafik yapı, plansız kentleşme ve yeşil alanların yeterli miktarda bulunmaması ve kullanılan yakıtların kalitesi yapay kaynaklardan oluşan kirliliği etkileyen faktörlerdir. Özellikle Van bölgemizde önemli bir etken olan ısınmadan kaynaklı hava kirliliği insan sağlığını tehdit etmektedir.” Şeklinde konuştu. KARTAL: ÖZELLİKLE SOBALAR ÇOK KİRLETİYORIsınma kaynaklı hava kirliliğiyle ilgili konuşan Kartal şu ifadelere yer verdi: “Ateş, bulunmasından itibaren insanlık için önemli ihtiyaçlardan biri olmuştur. Özellikle ısınma amaçlı olarak yoğun şekilde kullanılmıştır. Bugün, kış aylarında ısınma amaçlı olarak evlerde, okullarda ve işyerlerinde soba ve kalorifer yakmaktayız. Soba ve kaloriferlerde yakıt olarak, odun, kömür, fuel-oil ve doğalgaz kullanılmaktadır. Bu yakıtların soba ve kaloriferlerde yakılmasıyla bacalardan çıkan karbonmonoksit(CO), kükürtdioksit(SO2), azot oksitler(NOx) ve partikül maddeler havayı kirletmektedir.” “ÖNLEM İÇİN BACALAR HER YIL TEMİZLENMELİ”Kirlilik için alınması gereken önlemlerle ilgili de bilgiler veren Kartal, “Toplum olarak hem ısınmak hem de havayı kirletmemek zorundayız. Isınmadan kaynaklanan hava kirliliğini azaltmak veya önlemek için neler yapmalıyız: Yakıt tüketimi azaltılmalı, temiz enerji kaynakları ve kaliteli yakıtlar kullanılmalı. Yakıtlar soba ve kaloriferlerde tekniğine uygun yakılmalı, binalarda ve evlerde ısı yalıtımına gidilmeli. Kalorifer ve soba bacaları her sezon başında mutlaka temizlenmeli.” Dedi. KARTAL: KÖMÜRÜMÜZ SINIR DEĞERİNİN ÜZERİNDEKartal, bu yıl henüz bir çalışma yapmadıklarını ancak kömür değerlerinden vardıkları sonuca göre değerlerin sınır değerleri üzerinde olduğunu gördüklerini söyledi. Kartal son olarak şunları söyledi: “Geçen sene yaptığımız çalışmalar neticesinde kömürden aldığımız numune sonuçları hava kalitesi açısında tehlike arz ediyordu ancak bu yıl hava kalitesi verileri hakkında henüz bir çalışma yapmadık. Bunun için havaların biraz daha soğuması ve ekonomik değeri düşük kükürt oranı yüksek kömürün tam anlamıyla kullanıldığı zaman bir sonuç çıkarmamız daha bilimsel olacaktır. Mevcut verilere baktığımızda hava kalitesinin normal değerlerde olduğunu söyleyebiliriz. Daha iyi sonuçların alınması için bölgesel hava kalitesinin izleme istasyonu sayısını arttırmak gerekli. Geçen sene aldığımız kömür numunesi verilmiştir. Ve sınır değerlerinin üzerinde olduğunu söyleyebiliriz.” KALÇIK: EN BÜYÜK SORUN KÖMÜLERDİRHava kirliliğiyle ilgili görüştüğümüz Çevre Derneği (Çev-Der) Başkanı Ali Kalçık bu sorunu defalarca dile getirdiklerini söyledi. Kalçık, “Defalarca bu sorunu dile getirdik ve sizlerle konuştuk. Ancak soruna bir çözüm olmadı. Bu sorunun çözülmemesinin 2 nedeni var. Birisi siyasi çıkarlar diğer ise şahsi çıkarlardır. Kirliliğin en büyük nedeni sosyal yardımlaşma tarafından dağıtılan kömürlerdir. İnsanların en temel sorunlarından bir tanesi ısınmaktır. Sosyal devlet anlayışında ise bu sorunun çözülmesi şarttır. Ancak böyle bir kömür ile insanlar ısınmaz ve üstüne de zehirlenirler. Böyle bir kömürün dağıtılması kimsenin hakkı değildir.” “KÖMÜRLER İNSAN SAĞLIĞINA ZARARLI”Dağıtılan kömürlerin insan sağlığına zararlı olduğunu ifade eden Kalçık şöyle devam etti: “İnsanlar ne yazık ki bu kömürler ile zehirleniyorlar. Zaman zaman dışarı da yürüdüğümüz zaman genzimiz yanıyor ve nefes alamıyoruz. Valilik, belediye zabıta ve çevre şehircilik müdürlüğü bu konuda bir çalışma yapması gerekiyor. Gerek dağıtılan kömürler ve gerekse de kirlilik için önlem alınmalıdır. Kömürün dışında ayrıca yıllardır Van’da altyapısı devam eden doğalgaz artık bitirilmelidir. Yıllardır rant için kullanılan doğalgazın bir an önce tüm kentte hayata geçmesi ve kömürün artık bitmesi gerekiyor. Doğalgaz olsa belki de biz bu kirliliğin yüzde 10’unu ancak yaşarız.” KALÇIK: BÖYLE GİDERSE KANSER OLACAĞIZVanlıların hava kirliliğinden dolayı zehirlendiğini ve hastalık geçirdiğini ifade eden Kalçık, “Hepimiz kanser ve diğer ölümcül hastalıklar ile karşı karşıyayız. Astım hastalığı olanlar, yaşlılar ve çocuklar için bu hava kirliliği ciddi anlamda tehdittir. Hepimiz Van’da bu kirlilikte dolayı zehirleniyoruz. Bunun önlemi alınmaması durumda insanlar çok daha fazla hayatını kaybedecek ve büyük hastalıklar yakalanacaklar. Bizim için büyük tehlike olan bu sorun bir an önce çözülmelidir.” Şeklinde konuştu. “BİZİ APTAL YERİNE KOYUYORLAR”Kirliliğin gözle görüldüğünü ifade eden Kalçık son olarak şunları söyledi: “Biz bunu söylediğimiz zamanda kurulan cihazlarla bize Van’ı temiz olduğunu söylüyorlar. Cihazların nerede olduğu belli bile değil. Her şeyi geçtim. Bu kirliliği gözle çok iyi görülebiliyor ve nefesle de iyi bir şekilde duyulabiliyor. Ya biz bu konuda körüz ya da bizleri aptal yerine koyuyorlar. Akşam saatlerinden sonra Van’ın üzerine kara bulutlar oluşuyor. Gözle görülen kirliliğe yok denilmesi ne kadar doğrudur.” SOSYAL MEDYADA GÜNDEM OLDUYaşanan hava kirliliğine Vanlılar sosyal medya üzerinden tepki gösterdi. Birçok oda ve STK başkanı da sosyal medya üzerinden kirliğe dikkat çekerken, kirlilik ile ilgili yorum yazanlar yetkilileri göreve davet etti. İşte sosyal medyada ki o paylaşımlar:- Sis değil, pus değil, hava bulutlu veya yağmurlu değil. Düpedüz hava kirliliği. "Kirlilik yok" diyen akla ithafen.- "Yetkililere" Van'daki hava kirliliği nefes kesiyor. Doğal gazın kesilmesi ile birlikte gaz maskesi takmak gerekecek.- Van’daki hava kirliliği karabulutlara dönüşüyor. Kara bulutlar gitmedikçe biz asla mutlu olmayız.- Bu kadar fazla kirlilik olması hiç doğal değil. Yakmayın kardeşim şu sobaları!!!- Yaşan bu hava kirliliği bize ders olmalı. Yoksa çocuklarımıza dünya diye bir şey kalmayacak…ŞEHRİVAN ÖZEL: ÖNDER ALTINAL / MERAL YILDIZFOTOĞRAF: VEYSEL İZGİ