Van, Tüm Türkiye’deki şehirlerde olduğu gibi zorlu ve yorucu bir seçim sürecini geri de bıraktı. Bundan sonra ne olacak? Van’ı nasıl bir gelecek, nasıl bir kimlik bekliyor? Önümüzdeki süreçte bölgesinde lider ülke konumuna erişmek isteyen Van, yerel yönetimlerin yeniden şekillendiği Büyükşehir etiketiyle nasıl bir büyüme stratejisi geliştirecek? Şehrivan Gazetesi olarak daha önce yaptığımız haber çalışmaları, analiz ve derlemelerde öne çıkan en önemli konu Van şehrinin mutlak surette kendini ifade edebileceği bir kimlik sahibi olması. Peki, Van’ın profili; ekonomik, siyasi, kültürel ve sosyal durumu göz önüne alındığında nasıl şekillenecek?
Van; turizm, tarım, hayvancılık, sanayi şehri etiketlerinden birini veya birkaçını ileriki vadede mutlaka kullanmak zorunda. Van’ın mevcut şartlarda kullanabileceği en iyi yatırım alanı ve büyüme sektörü herkesin hemfikir olduğu üzere; turizm sektörü. Zira farklı sektörlerde büyüme ve ilerlemenin bütün şehir halkına ekonomik olarak yayılması uzun bir süreç ve zorlu aşamalardan oluşurken turizm sektörü için bu durum söz konusu bile değil. Çünkü Van bir zamanlar Türkiye’nin en büyük kapasitesine sahip olduğu hayvancılık potansiyelini çoktan kaybetti. Ette, sütte Türkiye lideri iken dışarıya mahkûm bir kent olan Van’da buna rağmen potansiyel de bitmek tükenmek bilmiyor. Bir taraftan hem Arap hem de Ortadoğu ülkelerine yakın olmasıyla uluslararası üs olma hayallerini koruyan bir taraftan da bölgenin yatırım merkezi olmaya çalışan Van’ın her şeye rağmen en büyük kozu yine turizmde!
VAN ARTIK BÜYÜKŞEHİR
Geçtiğimiz günlerde yapılan yerel seçimlerin ardından artık resmen büyükşehir olan Van’da şimdi yeni bir dönem başladı. Özel İdare’nin Van Büyükşehir belediyesine devrolduğu ve Van’ın en yetkili kurumunun Van Büyükşehir Belediyesi olduğu kentte artık dengeler de çok farklı. Şimdiye kadar festivaller, turizm etkinlikleri, fuarlar konusunda devlet politikasının takdirine göre turizmde rota arayan Van’da artık yerel yönetimler daha çok söz sahibi. Büyükşehir ile birlikte göle kıyısı olan 3 ilçesi bulunan Van’da şimdi Van Denizi de tarihi güzellikler de daha kıymetli. Zira yıllardır ‘lüzum görüldükçe’ değerlendirilen bu potansiyele sahip çıkması gereken birkaç belediye ve yetkili merci var. Yerel seçim ile birlikte kanını tazeleyen yerel yönetimlerin bu süreçten sonra turizmi alt sıralardan alıp ana gündeme taşıması temel önceliklerden biri haline geldi.
TURİZM GELİRLERİ YÜZDE 11,4 ARTTI AMA…
Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın verilerine göre Türkiye turizm gelirleri bir önceki yıla göre yüzde 11,4 artarak, 32 milyar 310 milyon dolar olarak gerçekleşti. Dünya Turizm Örgütü'nün 2013 yılı Avrupa ülkelerinin turizm büyüme tahminlerinin yüzde 5 olduğunu baz alırsak, ülkemizin bu hedefi 2'ye katlayarak yüzde 10'a çıktığını görüyoruz. Birkaç yıl içerisinde 50 milyon turist 50 milyar dolar gelir elde etme hedefiyle yola çıkan Bakanlık, bunu inanç turizmi konusunda bölgeye nasıl dağıtacak, şimdilik bilen yok… Hele hele Van gibi bunca potansiyeli barındıran kentte daha çok eğilmesinin zaruriyeti ise ortada.
TÜRKİYE DÖRT MEVSİM TURİST ALIYOR VAN HALA İSTEDİĞİNİ ALMIŞ DEĞİL…
2013 yılı verilerine göre Türkiye ye gelen yabancı turist sayısı 2012 yılına kıyasla yaklaşık yüzde 10 arttı. 2012 yılında 31 milyon 782 bin 832 olan yabancı ziyaretçi sayısı yüzde 9,84 artarak 34 milyon 910 bin 098 kişiye ulaştı. Dünya Turizm Örgütü ne (UNWTO) göre ülke sıralamasında turist sayısı bakımından 6. sırada yer alan Türkiye, birden fazla turizm faaliyetinin aynı anda yapılabildiği bir destinasyon olarak dört mevsim turist akınına uğruyor. Türkiye ye en çok ziyaretçi gönderen ülkeler sıralamasında ilk üç şöyle: Almanya 5 milyon 41 bin 323 kişiyle zirvede. Rusya 4 milyon 269 bin 306 kişiyle ikinci, İngiltere ise 2 milyon 509 bin 357 kişiyle üçüncü sırada bulunuyor. Turizm verilerine göre en çok ziyaretçi Avrupa’dan geldi. Türkiye ye gelen 34,9 milyon turistin, 18,7’si Avrupa ülkelerinden. Öte yandan en çok İranlı turist ağırlayan Van’da Uzakdoğu ülkelerinden de turist görmek mümkün. Fakat Van artan turist sayısına rağmen potansiyelinin altında turist ağırlıyor.
KARARSIZLIK TURİZME DE YANSIYOR…
Yıl içinde Türkiye ye gelen yabancı turistlerin en çok ziyaret ettiği iller sıralaması yine değişmedi. Sıralamada ilk üçe Antalya, İstanbul ve Muğla yer aldı. Bütün bu rakamlar ışığında ortaya çıkan durum, Van’ın turizmde hala hak ettiği noktada olmayışıdır. Van’ın hakettiği noktada olmayışının en önemli sebebi yıllardır sahip olduğu potansiyele rağmen bu fırsatların değerlendirilmeyişidir. Hem doğal hem de tarihi güzellikleri ile tam anlamıyla bir destinasyon konumunda olmasına rağmen insanların konaklamada halen istenilen düzeyde olmamasının temel sebeplerinden birisi de budur. Zira temel güzellikleri barındıran kentte turistlerin konaklama ve daha çok vakit harcaması da göz önünde bulundurulması gereken en önemli konulardan biri olarak yer alıyor. Yıllardır sadece şiddet ve olumsuzluklarla anılan kentin turizmde istenilen düzeye gelmemesinde rol oynayan önemli etkin iken son yıllarda sağlanan barış ortamına rağmen gerekli adımların atılmayışı ilerlemenin ağır tempoda işlemesine neden oldu.
VAN KARARSIZ POLİTİKA KURBANI
Son yıllarda festivaller, çeşitli uluslararası toplantılar ve yerel çaplı iyileştirmelere rağmen Van hala turizm kenti olduğunu dünyaya anlatamadı. Özellikle İranlı turistlerin en çok rağbet gösterdiği ve tatillerde ilk fırsatta ziyaret ettiği Van’da yatırım ve konaklama eksikliği de dezavantajlar arasında yer almaktadır. Daha birkaç yıl öncesine kadar 5 yıldızlı bir oteli dahi olmayan Van’da özel teşebbüslerin gelmesiyle bu sıkıntılar bir nevi de olsa giderilmiştir. Fakat buna rağmen devlet eliyle turizmdeki yatırımlar hala istenilen düzeyde değildir. Hal böyle olunca da özel yatırımcıların da tereddütlerini görmek gerekiyor. Bu noktada siyasetin de Van’daki yatırımları etkisi görülmeyecek düzeyde değildir. Zira siyaseten de kararsız bir politikanın hakim sürdüğü kentte yatırımcıyı ikna etmek daha da zorlaşan bir durum. İşte bu yüzdendir ki tüm projelerde olduğu gibi turizm projelerinde de Van halkı da yabancı yatırımcı da ne olacağını ve ne ile karşılaşacağını, bu ilin turizmine ne kazandırılacağını bir türlü öğrenemedi.
SAYISIZ TARİHİ ESERLER MEVCUT…
İlin turizm kaderini belli başlı dönemlerde düzenlenen Van Oturma Gecelerine, kurtuluş balolarına, İranlıların akın ettiği Nevruz Bayramına, Ermenilerin artık ilgi dahi göstermediği Akdamar Ayinine bağlamak ve daha ötesine gidememek Van’da bugüne kadar yapılan en büyük yanlışlardan biri oldu. Tarihi geçmişi M.Ö 3000 yıllarına dayanan, Hurri egemenliğinden itibaren birçok medeniyete ev sahipliği yapan önemli bir olan Van’da bu medeniyetlerin büyük bir bölümünden özellikle de Urartulardan kalan sayısız eserler mevcut. Şehir, kaleler ve kiliseler şehri olarak ün salmış. Ermeni vatandaşların da bir zamanlar yaşadığı bu topraklarda onlarca kilise mevcut. (Gerekli araştırmalar ve envanter için Ergin Sarı tarafından bir proje kapsamında oluşturulan http://bian-van.com/ adlı internet sitesine bakabilirsiniz)
BU MEKANLAR VAN’I COŞTURUR!
Van’da otellerin sağlam raporu aldıklarını ve mevcut durumlarının konaklamaya, barınmaya ve dahası turizm faaliyetlerine çok rahat imkanlar sağlamaya müsait olduğunu görüyoruz. Van’a yapılan yeni oteller, tadilatı bitmiş ve yakında faaliyete girecek otellerimiz, Doğu turları düzenleyen acenteler ve tur organizasyonları için rahat nefes aldıracak durumda. Van’ın mevcut tur programlarında geçiş noktası olduğunu ve GAP turlarında önemli bir destinasyon olduğunu görüyoruz. Van geneline bakıldığında barınma ile ilgili ciddi manada bir sorun da yok. En önemlisi, yapımı neredeyse bitme aşamasına gelen ve güzel gelişmelere vesile olmasını dilediğimiz Van Müzesi’nin faaliyete girmesi de ilin turizmine büyük artı getirecek.
VAN’IN DÖRT TARAFI TARİH!
Eski Van Şehrinin güney kısımlarında devam eden kazı çalışmaları, ilimizde yaşanan 1915 olaylarına önemli ışık tutacak ve tarihçiler, sosyologlar, antropologlar tarafından büyük bir dikkatle takip edilecektir. Bu anlamda da kültür ve inanç turlarında Van’ın dahil edilmesinin ne denli elzem olduğunu görebiliyoruz. İnanç turizminde artık daha yeni destinasyonlara yönelmemiz gerektiği gerçeğini de görmemiz gerekiyor. Yanı başımızda bugüne dek askeri bölge içinde yer aldığı için hep ihmal edilen ve yıkılma tehlikesi yaşayan, son dönemde restorasyonu için atağa geçilen St. Bartholomeus Kilisesi’nin yakın geleceğin en önemli Hac merkezi olacağını biliyor musunuz? Bütün dünyanın Şanlıurfa Göbeklitepe’den sonra gözü kulağı Van ve çevresinde. Özellikle bu kilise ve Anzaf Kaleleri, Kef Kalesi ile ilgili son dönem çalışmaları, bölgemizde yaşayan birçok kişi farkında olmasa da ciddi bir şekilde devam ettiriliyor.
VAN İHTİŞAMINI ARIYOR…
Şu an herkesin cevabını merak ettiği en önemli soru şu; Van’da göreve gelen yeni başkanlar bu sektöre nasıl bir katkı sunacak? Hangi çalışmalarla Van turizmi yeniden eski ihtişamlı günlerine geri dönecek? Yerel yönetimler ve Van Büyükşehir Van turizmine nasıl yön verecek? Turistlerinin sadece geçiş noktası olan Van’da gerek devlet gerekse de özel yatırımlar Van’ın bir destinasyon noktası olmasını sağlayabilecek mi?
Haber-Yorum: Emin TOKTAŞ-Orhan AŞAN
