Dünya’da Urartuca Çivi yazısını yazabilen tek kişi, okuyabilen ise 38 kişiden biri olan Vanlı Mehmet Kuşman, ömrünün neredeyse tamamını bu kaleye adadı. İşte Kuşman'ın hayatı:ABD'de sempozyumlara davet edilen Dünyadaki profesörlerin referans gösterdiği, her kitabeyi okuyabilen ve tercüme eden 74 yaşındaki Mehmet Kuşman şimdi Çavuştepe Kalesi'nin girişinde, eskiden kazıevi olarak kullanılan taş kulübede hayat mücadelesi veriyor.40 yıldır Çavuştepe Kalesi'nin bekçiliğini yapan Kuşman'a hiçbir yardım yapılmıyor.Her gün sabah 05.00'te kaleye gelen Kuşman, vali olsun, milletvekili olsun, kaymakam olsun birçok önemli şahsın Van'ı ziyaret edip kaleye geldiğini belirtip onlardan yardım talep ettiğini ancak 'bakarız' denilerek geçiştirildiğini söyledi.Taş üzerine 105 harften oluşan Urartu alfabesini yapması tam 7 gününü alıyor.Gelen misafirlere Çavuştepe Kalesi'ni gezdiren ve Urartularla ilgili bilgi veren Kuşman, kalenin tüm tarihini yanındaki küçük çantasında taşıyor. İşte Kuşman'ın çantasındaki tarihin bir bölümü.Çavuştepe Kalesi'nin planı.Urartular döneminden kalan 2 bin 600 yıllık buğdaylar.Kuşman: ”Gözlerimi kapattığım zaman bile Urartuları görüyorum” diye anlatıyor tarihe olan ilgisini.Urartucayı yazmayı ve okumayı 20 yılda öğrendiğini söyleyip, "Zor olduğu için kimse öğrenmek istemiyor o yüzden ben de dilin devamlılığı için kendi oğluma öğrettim" diyor ve başlıyor Urartuca yazarak kaleyi anlatmaya.Çavuştepe, Urartulardan kalmış en iyi durumdaki kale. İki tepe üzerine kurulu.Ovadan 1000 metre yükseklikteki tepede, baş-tanrı Haldi tapınağı var. Saray bölümünü oluşturan tepede de atölyeler, sarnıçlar, mutfak ve Tanrı İrmuşini'nin tapınağı bulunuyor.Kuşmanın lacivert ciltli kitabı onun herşeyi bu kitapta kaleyle ilgili bütün bilgiler yer alıyor.Mehmet Kuşman, aslen kalenin kuzeyindeki Çavuştepe Köyü'nden. Tapınaktaki taşlara oyulmuş yazıtı önce Urartuca sonra Türkçe çevirisiyle bir çırpıda okuyor.Kuşman, tarihe karışmış bir uygarlığın dilini taş yığınlarının içersinde tamamen kendi çabasıyla çözmüş.Bekçilik yaptığı yıllar boyunca boş durmak yerine aldığı kitaplarla Urartu dilini çözen, ayrıca turistlerle anlaşabilmek için dört ayrı yabancı dil de öğrenen Kuşman , yabancı ülkelerden araşırmacıların getirdiği Urartu yazıtlarını çeviriyor.(Radikal)