ŞEHRİVAN ÖZEL: HAMİT KARAKUŞ – Dünya’da hızla yayılan Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) can almaya devam ediyor. İran’da vaka sayısı ve ölüm sayısının artış göstermesinin ardından Kapıköy Sınır Kapısı’nın kapatılmasıyla birlikte turizm sektörü olumsuz etkilendi. Özellikle ilk vakanın Türkiye’de tespit edilmesinin ardından iç pazarın etkilendiği süreçten turizm sektörü son yılların en durağan sezonunu yaşıyor. Koronavirüs Hastalığı (COVID-19) nedeniyle küresel düzeyde olumsuz etkileri devam ediyor. Türkiye’de alınan üst düzey tedbirler kapsamında kapıların kapatılması ve vaka tespitinin yapılmasıyla birlikte tüm sektörlerde olumsuz şekilde etkilendi. Hem küresel hem ulusal ekonomi ile ilgili zorlu bir süreç yaşanırken, bazı kentler ve sektörler diğer kentlere göre daha çok etkilendi. Sayısız sektörü etkisi altına alan salgının yayılması sonrası İçişleri Bakanlığı genelgesi ile birçok toplu yaşam noktası bir süreliğine kapatılırken Van’da da salgından en büyük zararı gören sektör turizm oldu. Bu anlamda da kaybın büyük bölümünü İran ile son yıllarda ciddi seviyelere çıkan ticari ilişkiler oldu. Gerek turizmde gerekse de İranlı turistlerin kentte bulunduğu süre içerisinde yaptığı ekonomik katkı nedeniyle çok iyi süreçler geçiren Van’da kapı kapanması sonrası birçok sektör bundan doğrudan etkilendi. Kentteki esnafların büyük bölümü İranlı turistlerin gelmediği Nevruz dönemi öncesi yaptığı hazırlıkları boşa çıkarken son yıllarda sayısı hızla artan oteller de bu durumdan nasibini aldı. Oteller ciddi manada sıkıntı yaşarken, kentteki otel işletme temsilcileri süreci Şehrivan Gazetesi’ne anlattı. Kentteki ekonomi kuruluşları gibi otelciler de bu noktada hükümetin bazı ekonomik tedbirler alması gerektiğinin altını çizdi KENTEKİ OTEL İŞLETME TEMSİLCİLERİ SÜRECİ ANLATTI! Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Koronavirüs Hastalığı’nın (COVID-19) ‘Pandemi (Salgın) olarak nitelendirilmesinin ardından Dünya’da hızla yayılan ve küresel düzeyde sosyo-ekonomik olarak hayatı olumsuz etkilemeye devam ediyor. Türkiye’de tedbirler kapsamında sınır kapılarının kapatılmasıyla birlikte kentin en önemli turizm ve gelir kapısı Kapıköy Sınır Kapısı da kapatıldı. Kapıköy Sınır Kapısı’nın kapatılmasının ardından kentteki otel işletme temsilcileri süreci Şehrivan Gazetesi’ne anlattı. “BU KONU HEPİMİZİ İLGİLENDİREN TOPLUMSAL BİR DURUMDUR” Yaşanan sürecin kent ve ülke dışından küresel bir sorun olduğunu ifade eden Fırat Abi adlı otel temsilcisi, Türkiye’nin dışından ülke ekonomisin de olumsuz etkilendiğini kaydederek şunları ifade etti: “Doğu Anadolu Bölgesi’nde ilimizin konumu itibariyle turizm noktasında diğer illere nazaran iki katı daha etkilendi. Dolasıyla konaklama ve turizm alanında etkisi fazlasıyla hissedildi. Bölgemiz de kardeş şehir dediğimiz İran’dan gelen insanlar sayesinde ilimizin kendine özgü bir ekonomik çarkı oluşmuştu. Yaşanan süreç sonrası otelimizde doluluk oranı yüzde 5’lere kadar düştü. Bundan sonraki süreç için sadece umut ediyoruz, beklentilerimiz var. Özellikle Bakanlık ve yerelde Van Valiliği’nde beklentilerimiz var. Hastalık noktasında kentin genelinde insanların bilinçlendirilmesi gerekiyor. Ülkemizdeki panik havası ortadan kaldırılmalı ki hiç öngörmediğimiz olaylara mahal vermemesi adına, bu sadece işletmelerde işlerin düşüşüyle ilgili bir durum değildir. Bu konu hepimizi ilgilendiren toplumsal bir durumdur” dedi. “GEREKLİ ADIMLARIN ATMASINI BEKLİYORUZ” Kapının kapanmasının ardından iç pazara yönlendiklerini ifade eden Abi, “Otel olarak iç pazara yönelmek zorunda kaldık, fakat iç pazarda çok sayıda iptaller söz konusu olduğundan dolayı durum hiç iç açıcı değil, şu anlık sadece firma, şirket çalışanları ve ilimizde konaklama zorunluluğu olan insanlarla iletişime geçmeye çalışıyoruz. Bu yönde çalışmalarımız devam ediyor. Sürecin böyle devam etmesi halinde ilimizde çok sayıda otel, süit ve rezidans kapatma yoluna gitme ihtimalleri var. Bundan öncesi dönemde zor bir süreç geçiren konaklama sektörü bu süreçle birlikte nerdeyse bitme noktasına geldi. Bakanlığın işletmelere destek olma noktasında gerekli adımların atmasını bekliyoruz” diye belirtti. “KÖTÜ BİR DÖNEMDEN GEÇİYORUZ” Kentte turizmin bitme noktasında olduğunu ve kötü bir süreçten geçtiklerini belirten Emre Değer adlı otel temsilcisi, kentin bir turizm potansiyeli olduğunu anımsatarak şunları söyledi: “Yaşanan salgın olayından sonra ne yabancı ne de yerli turist ağırlayabiliyoruz. Yaklaşık olarak 25-30 gündür bütün rezervasyonlarımız iptal oldu. Elbette ki bu süreç bizleri zora soktu, personel çıkarmak zorunda kaldık, ödemelerimizi yapamaz hale geldik, ciddi anlamda sıkıntıdayız. Hükümetten bu zor sürecin atlatılması adına bir paket açıklanmasını bekliyoruz. Turizm Bakanımızın bu konuda bir açıklaması oldu fakat halen hayata geçmedi. Bu şekilde devam etmesi halinde otelimizi kapatmak zorunda kalabiliriz. Otelimiz de şu anlık doluluk oranı yüzde 1’lerde kötü bir dönemden geçiyoruz” “TURİZM SEZONUNU BU ŞEKİLDE KAPATIRIZ” Destek verilmesi halinde ayakta durmaya çalışacaklarını ifade eden Değer, yaşanan süreçten dolayı hiç kimsenin seyahat etmediğinin altını çizerek şunları belirtti: “Dünya’da ve Türkiye’de büyük tur operatörleri büyük bir yara aldı. 2020 yılında global olarak turizm sektörü büyük bir yara aldı, kimse de turizmden büyük beklentiye girmemesi gerektiği düşüncesindeyim. 1-2 ay sonra her şey hayat normale dönse dahi halk arasındaki tedirginlik devam edecektir. Bu yıl turizm sezonun bu şekilde kapatırız diye kötü bir senaryo çiziyorum ama öngörüm bu yönde olacak diye düşünüyorum” diye ifade etti. “İÇ PAZARI DA OLUMSUZ ETKİLEDİ” Daha önce bu kadar sıkıntılı bir süreç yaşamadıklarını ifade eden Erkan Sağınç adlı otel temsilcisi, daha önceki yıllarda iyi sezonlar geçirdikleri ve salgınla birlikte devamlılığı bulamadıklarını ifade etti. Sağınç, “Turizm de yaşanan sıkıntı kentimizle bir ilgili yok, uluslararası yaşanan bir salgından kaynaklanmaktadır. Evet, insanlar tedirgin haklı olarak tedirgin, bunun akabinde Kapıköy Sınır Kapısı kapatıldı. Kültür turlarımız şu an opsiyonlu olarak bekliyor, bu süreç böyle devam ederse muhtemel iptal edilecek. Otelimiz de doluluk oranı yüzde 20-30’lara kadar düştü. İç pazarda durma noktasında özellikle okulların tatil edilmesi, insanları sokağa çıkma endişesi ve bununla doluluk oranı olumsuz etkiledi. Bu konuda bir öngörüde bulunamıyoruz. Süreç nasıl işleyecek hiçbirimiz kestiremiyoruz, ne kadar devam edecek onu da bilmiyoruz” diye belirtti. “HERKES BU SÜREÇTEN OLUMSUZ ETKİLENDİ” Sektörel olarak değil küresel olarak salgın kriziyle karşı karşıya kaldıklarını belirten Kerem Tekin adlı otel temsilcisi, kent özelinde ele alındığında turizm kentin önemli gelir kaynağını oluşturduğunu ifade ederek sözlerini şöyle sürdürdü: “İlimizin İran ile sınır kapısı olması ve kapının kapatılması bizleri olumsuz etkiledi. İlk etapta belki oteller etkilenir gibi görünüyor olsa da en üst esnaftan en alt esnafa kadar herkes bu süreçten olumsuz etkilendi. Sonuç itibariyle sağlık söz konusu olunca küresel ölçekli kriz ekonomik açıdan herkesi derinden etkileyecek fakat sağlık her şeyden önemlidir. Kapıların kapatılması elbette önemlidir, çözüm olarak düşünülmüş olabilir ama netice olarak topyekûn hükümetin ve yerel aktörlerin bunun öncülüğünü yaparak esnafın, arkasında durması gerekiyor. İlimizdeki konaklama sektörü küçülme, personel çıkarımı ve kapatmaya kadar gidebileceğini söyleyebiliriz. Dolasıyla artık bir ekonomik reform paketi mi açıklanır, nasıl çözüm üretilecek bilemiyoruz. Ülkemizin ve ilimizin büyük ekonomik can damarı turizm olması hasebiyle büyük sıkıntılar içerisindeyiz” “EKONOMİK REFORM PAKETLERİ AÇIKLANMALI” Otelde doluluk oranının hızla düştüğünü ve yüzde 10-15 seviyesinde olduğunu ifade eden Tekin, sözlerini şöyle sürdürdü: “Otelimiz yüzde 60-70 makaslarından bu seviyelere kadar düştü, rezervasyonlarımızın yüzde 80’ni iptal edildi. Kapılar kapandı bizleri olumsuz etkiledi ama küresel ölçekte olmasından dolayı iç pazarda olumsuz etkilendi. Ülkemizde ilk vakaların açıklanmasının ardından 100-150 turla yaptığımız anlaşmalar rafa kaldırıldı. Haklı olarak insanların evlerinde çıkmamaları yönünde telkinlerde bulunuyor haliyle böyle bir ortamda insanların seyahat etmesi de beklenilemez. Resmî kurumların programları vardı onlar da iptal edildi. Konaklama sektörü olarak zor bir süreçten geçiyoruz. Umarız ekonomik anlamda söz sahibi olabilecek hükümetin ekonomik reform paketleri açıklanarak adımların atılması gerekiyor” “HAVALARIN ISINMASIYLA DURUMUN DÜZELMESİNİ UMUYORUZ” Kentin son süreçte turizm üzerine kalkındığını ifade eden Gülşen Eryüz adlı otel temsilcisi, salgının küresel düzeyde yayılmasının ardından ciddi sıkıntı yaşadıklarını kaydederek şunları söyledi: “İran’da salgının hızla yayılmasıyla birlikte haklı olarak kapının kapatıldı. Fakat kapının kapatılmasıyla turizm büyük bir sekteye uğradı. Dolasıyla geçtiğimiz yıllara nazaran bu yıl büyük bir çöküş yaşadık. İşlerimiz de büyük bir düşüş var, üzülüyoruz ama yapacak başka bir şey de yok. Sağlık her şeyden önemli. Otelimizde şu an doluluk oranı yüzde 10 seviyesinde, geçtiğimiz yılla kıyaslarsak yüzde yüz bir düşüş var. Önümüzdeki aylar içerisinde havaların ısınmasıyla durumun düzelmesini umuyoruz” diye ifade etti. “UMARIM BU SÜRECİ KISA SÜRE İÇERİSİNDE ATLATIRIZ” Kentte sadece oteller bazında bir düşüş yaşanmadığını diğer kesimlerde de düşüş yaşandığını ifade eden Cihan Demir adlı otel temsilcisi, şunları belirtti: “İlimizin en önemli kaynağı turizme bağlı haliyle salgınla birlikte herkesim bundan etkilendi. Özellikle kapının kapanmasının ardından büyük bir düşüş yaşandı, alınan karar tabi ki doğru sağlık her şeyden önemli, fakat ekonomik boyutunu da konuşmak gerektiğini düşünüyorum. Konaklama sektörü şu an ödeme noktasında sıkıntı yaşıyor. Otelimizde doluluk oranı yüzde 1’in civarında seyrediyor. Bu konuda çok mustaribiz, umarım bu süreci kısa süre içerisinde atlatırız” “HERHANGİ BİR ÖDEME YAPAMIYORUZ” Hüsemettin Babur adlı otel temsilcisi, kapının kapatılmasından dolayı zor bir süreç yaşadıklarını ifade etti. Babur, şunları kaydetti: “Kapının kapatılmasının ardından turizm sekteye uğradı, zor bir süreçten geçiyoruz. Salgın insanlar arasında büyük bir paniğe neden oldu haliyle iç pazarı de etkiledi. İnsanlar seyahat etmekten korkuyor. Otelimiz şu an doluluk oranı yüzde 1 seviyesinde, otelde 1-2 kişi var. Haziran ayından itibaren salgının durması halinde sektör kendini kurtarmasa dahi kış ayına bir hazırlık olabilir. Hükümetten beklentimiz ekonomik reform paketi açıklaması olacaktır. Özellikle elektrik, su ve vergi de yapılandırma ve diğer noktalarda el uzatmasıdır. İşlerimizin kötü gitmesinden dolayı herhangi bir ödeme yapamıyoruz. Umarım her şey yoluna girer” şeklinde konuştu.