ŞEHRİVAN ÖZEL: MERAL YILDIZ /GÜLÜZAR ORUÇ- Tüm uyarılara ve yaşattığı ölümlere rağmen çocuklar arasında hızla yaygınlaşan Mavi Balina adlı oyunun son kurbanı Van’da yaşayan Sevda E. (14) oldu. Arkadaşlarıyla birlikte piknik yapmaya giderken kayalıklara atlayan ve ölüm sebebi daha sonra mavi balina oyunu olduğu öğrenilen çocuğun ölümünden sonra flaş gerçekler de açığa çıktı. Sevda E.’nin ölümünden sonra beraberindeki 5 arkadaşının da son anda ölümden dönmesinin üzerine başlatılan soruşturmada oyunu çocuğun 7 arkadaşının daha oynadığı belirlendi. Önceki tüm Türkiye’nin de gündemine düşen ölüm olayından sonra Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı müdürlüğün, Van Valiliğin açıklamaları peş peşe geldi. Açıklamalarda mavi balina tehlikesine vurgu yapılırken dün de uzmanlardan ailelere flaş uyarılar gelmeye devam etti. Şehrivan’a konuşan Psikiyatrist Dr. Özgür Deniz Değer ailelere önemli uyarılarda bulunarak ölüme neden olan gidişatı paylaştı. Ölen Sevda’nın da vücudunda bulunan işaretler, kesikler ve benzeri işaretlerle birlikte çocukların çokça bilgisayar ve telefon ile ilgilenmesi konusunda belirtileri takip etmesi uyarısında bulundu. Mavi Balina verilen talimatların gerçekleştirilmesi sonunda çocukların ve gençlerin canını almaya devam ediyor. Rusya’dan tüm dünyaya yayılan ve ölüme sürükleyen Mavi Balina, 50 günlük bir süreyi kapsayan komutlar arasında derin olmayacak şekliyle kol ve bacakların kesilmesi, belirli bir süre boyunca kimse ile görüşülmemesi, yüksek sesli olarak müzik dinlenilmesi gibi aşamaları kapsıyor. Bu tarz aşamalardan oluşan tehlikeli oyun son olarak Van’da bir kız çocuğunun ölümüne neden oldu. 14 yaşında olan Sevda Erkaçmaz isimli kız çocuğu 3 gün önce uçurumdan atlayarak hayatına son verdi. Emniyet ve savcılıkça yapılan tahkikat sonucu kız çocuğunun “Mavi balina’dan kaynaklandığını dile getirmişti. Şehrivan gazetesine konuşan Psikiyatrist Dr. Özgür Deniz Değer, özellikle aileleri uyararak “Mavi balina” konusunda çocuklarını dinlemeleri gerektiğini vurguladı. ERGENLİK DÖNEMİNDE Kİ YAŞLAR TEHLİKEDE Şehrivan Gazetesine konuşan Psikiyatrist Dr. Özgür Deniz Değer, Mavi Balina’nın bir oyun olmadığını aslında bir platform olduğuna dikkat çekti. Değer, “Daha doğrusu bir grup. Mavi balinayı kuran Rus bir adam. Ama hala devam ediyor bu platform. Bir çeşit grup, çocuklara davetiye gibi bir şey gönderiyor. O davetiye sonrasında muhtemelen sorularda oluyor. Çocukların ruhsal durumunu daha doğrusu nasıl bir çocuk, yalnız bir çocuk mu? İçine kapanık bir çocuk mu? Aileden desteği var mı? Yok mu tarzında bunları belirlemek için çeşitli sorular soruyorlar. Eğer uygunsa o çocuk bu oyuna sonra kabul edildiğine dair yazılar gönderiliyor ve sonrasında burada bazı görevler veriliyor. Tabi çocuk diyoruz ama bunlar genellikle ergenlik döneminde ki yaşlar. Bazı görevler veriliyor ve o görevleri yapamazsa aşağılama, hakaret, tehdit gibi geri bildirimler alınıyor o kişilerden. Başarırsa ise üstün olduğuna dair, çok iyi olduğuna dair aşırı bir özgüveni arttırıcı şeyler söyleniyor.” İfadelerine yer verdi. DEĞER: GENELDE TEHDİTLERDE OLUYOR Değer konuşmasını şu ifadelerle sürdürdü: “Böylece çocuklar bir sonraki görevleri yapmaya başlıyorlar. Bu görevlerin farklı farklı seviyeleri var. Belli saatlerde kalkıp bazı videolar izleme gibi ya da işte bir arada yapılan farklı aktiviteler gibi şeyler. Genelde tehditlerde oluyor, bu görevler yapılmazsa ailesine zarar verileceğine dair. Sonunda da işte arabanın önüne atlayarak video çek, belli bir tarihte toplu olarak intihar girişimi gibi görevlerle son buluyor. Bir oyun değil aslında girilip, vakit geçirilen bir oyundan ziyade görevlerle, komutlarla ilerleyen bir aktivite gibi bir şey bu.” AİLELER DİKKAT Değer, daha çok bu oyunları oynayan kişilerin genellikle aile desteği almayan, içe kapanık, çok fazla duygu paylaşımında bulunmayan çocuklardan oluştuğunu vurgulayarak, “Özellikle bu çocukları seçiyorlar. Zaten bu tip çocuklar, aileden destek bulamadıkları için böyle platformlarda o özgüveni bulmaya çalışıyor. Ailelerin, yoğun bir biçimde üstünde durması gerekiyor. Yoğun bir ilgi gösterin demiyoruz. Özellikle çocuğun duygusunu açığa çıkartmak amacıyla desteklemek gerekiyor. Aile içindeki olaylarda ne hissediyor, ne yaşıyor bu konularda rahatlıkla konuşabilmeleri gerekiyor çocukların ya da yaşadıkları olumsuz bir olayda bunu ailesine anlattığı zaman ailenin ona olumsuz bir şekilde dönmesi kaygısı daha çok engelliyor çocukları.” Dedi. DEĞER: AİLELER EMPATİ KURMADIĞI İÇİN ÇOCUKLAR BU TARZ PLATFORMLARA YÖNELİYOR Ailelerin bu konuda empati kurmaları gerektiğine dikkat çeken Değer, “Ailelerin ben olsaydım onun yaşında ne düşünürdüm ya da ne hissederdim demeleri gerekiyor. Sadece bu oyun üzerine değil aileler empati kurmadığı için çocuklar o tarz platformlara yöneliyor. En büyük etkenlerden birisi ailedir. Çocuğun başka durumlarda yaşadığı sıkıntılar diyelim ki, aile tarafından nasıl bir şekilde karşılandığı çok önemli. Çocuğun kendini birey olarak ifade edebilmesi gerekiyor o ailede. Ben kendimi, birey olarak görmüyorum, ailem beni hala çocuk olarak görüyor diye düşündüğünde kendi yaşadığı sıkıntıyı, stresi ya da farklı şeyleri anlatamıyor aileye. Haliyle de daha gizli, saklı daha farklı yerlere yöneliyor çocuklar. “PSİKİYATRİSTLERDEN YARDIM ALABİLİRLER” Değer şu ifadeleri kullandı: “Kesinlikle belirli bir yaştan sonra şiddet içeren bazı oyunlar var bu oyunların oynanmasına izin vermemek gerekiyor, aynı zaman da bu tarz, televizyon, telefon, bilgisayar gibi aletleri ailenin gözleminde kullanmaları gerekiyor. Evde bir bilgisayar kullanıyorsa eğer ailenin içindeki herkesi görebileceği bir yerde olması gereklidir. Belli bir yaştan sonra veya belli bir yaşa kadar hangi oyunu indirdiği, nerelerde girdiğini, çıktığını kontrol etmek lazım çocuğa çok da belli etmeden. Gerekirse bazı filtreler konulabilir. Tabi ki bunlar çocukla aradaki güveni bozmadan olursa çok daha etkili olur. Çocuğu gözetlemek ama onunda farkında olmayacağı şekilde. Ve sıkıntılı bir durum olduğunda bunu önce kendisiyle konuşmak gerekiyor aynı zaman da adli yerlere gitmekte de çekinmemesi gerekiyor. Çocuklar mutlaka yaşadıkları bir eksiklik sebebiyle bu gibi şeylere yöneliyorlar. En nazından ailelerin bu eksikliği nasıl giderebilirim tarzında konuşabilirler. Mesela çocukla ilgili bir sıkıntı yaşadıklarında öğretmeni olabilir, psikolojik danışmanı olabilir, okuldaki ya da bildikleri, güvendikleri psikiyatristlerden yardım alabilirler. Buralara başvurmaktan çekinmemeleri gerekiyor sonuçta, biz burada hayatı tartışıyoruz. Bunlar yapılırsa en azından bir şekilde engel oluna bilinir. Sosyal medya ya da internet çok büyük bir alan, bir yerden girebiliyor çocuğun hayatına. ŞU BELİRTİLERE DİKKAT Mavi balina oynayan çocuklarda bazı belirtilerin olduğunu ifade ederek, bu belirtilerin şunlar olduğunu söyledi: “Çocuk daha fazla içine kapandıysa, olur olmaz vakitlerde bilgisayarı açıp bazı videolar izliyorsa ya da artık daha fazla korku ya da şiddet içeren filmler, diziler falan izlemeye başladıysa, vücudunda kesikler, çizikler gibi şeyler ortaya çıktıysa, eski arkadaşlarından farklı arkadaşlara kayma gibi bir durum ortaya çıktıysa biraz bundan şüphelenmek gerekiyor.” DEĞER: ÇOCUKLARDA RUHSAL SIKINTILAR YARATIYOR Ailelere ilk olarak bazı görevlerin düştüğünü söyleyen Değer, “Önce çocukla konuşmak lazım. Hayatında ne olup bitiyor en azından onu görmek gerekiyor. Daha önceye göre ne değişikler var, eski arkadaşlarıyla görüşüyor mu ya da aynı durumda olan ebeveynler arasında da bir ağ oluşturmak gerekiyor. Çocuğun ruhsal sıkıntıları var mı bir psikiyatriste başvurulmalıdır. Çünkü ciddi olarak çocuklarda ruhsal sıkıntılar yaratıyor. Bir arada kalmışlık oluyor bunu yapmazsam aileme zarar gelecek, bunu yaparsam kendimi iyi hissedeceğim düşüncesinde oldukları için bu arada kalmışlık çocuklar için çok zor bir hal alıyor. Sonrasında da diyelim ki çocuk gruptan erken ayrıldı ve intihar teşebbüsünden kurtuldu, yine de ruhsal olarak çocuk kendini çok kötü hissedecek ve ruhsal anlamda çökecektir.” Diye konuştu. UYGULAMANIN İSMİ DE DİKKAT ÇEKİYOR Değer şunları söyledi: “Oyun diyoruz ama bunun yayıldığı bir yer yok. Girip indirebileceğiniz bir alan yok. Bir şekilde sosyal medya aracılığıyla size bir davetiye geliyor ve o davetiyeye girip tıklıyorsunuz. Burada hangisini yasaklayacaksınız, belli bir alan yok. Görevlerin, emirlerin gibi şeylerin geldiği bir platform bunun adı. İsminin Mavi Balina olmasının sebebi ise gerçek mavi balinalar kendilerini kıyıya vurmalarıyla, intihar etmeleriyle bilinen hayvanlar. Bunun için ismiyle bağdaştırılmış. Yani bilgisayar ve telefon kullanıyor ise çocuklar bunların gözetim altında olması, mümkün olduğu derecede kontrolü sağlayabilecek derecede olması gerekiyor.” ÇOCUĞU İNTİHARA MOTİVE EDEN FAKTÖR “MAVİ BALİNA” Van Valiliği yaşanan “Mavi Balina” vakasıyla ilgili yazılı bir açıklama yaptı. Valilik açıklamasında, “02.04.2019 günü ilimiz Akköprü Mahallesinde bulunan yüksek kayalıklardan 14 yaşındaki 8’ini sınıf öğrencisi bir çocuk atlayarak intihar eylemini gerçekleştirmiş ve olay yerinde hayatını kaybetmiştir. Yakınlarında aynı eylemi gerçekleştirme ihtimali bulunan çocukların olup olmadığının tespiti amacıyla zaman geçirmeksizin, derhal polis helikopteri ile tespit çalışmaları başlatılmıştır. İl Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şube Müdürlüğü görevlilerince yapılan araştırmalar sonucunda; çocuğu intihara motive eden faktörün “mavi balina” isimli sanal oyun olduğu anlaşılmıştır.” Denildi. 7 ÇOCUK GÖZETİM ALTINA ALINDI Tahkikatı derinleştiren çocuk şube müdürlüğü görevlilerinin aynı oyunu oynayan 7 çocuğu tespit ederek istenmeyen olası vakaların oluşumunu engellendiği kaydedilen açıklamada, “Konu hakkında uzman görevlilerden de faydalanarak çocukların korunma altına alınması için gerekli tüm kurumlar harekete geçirilmiştir. Benzeri üzücü hadiselerin yaşanmaması için ailelerin üzerine önemli görevler düşmektedir. Çocukların davranışlarında farklılıklar, anormal davranışlar, yalnız kalma isteklerini gören ailelerin zaman geçirmeden Emniyet Müdürlüğü Çocuk Şubesi görevlileri ile iletişime geçmeleri önemli rol oynamaktadır.” İfadelerine yer verildi. ÇOCUKLAR KORUMA ALTINA ALINDI Konuyla ilgili konuşan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürü Abdurrahman Çohaz ise 14-15 yaşlarında 5 kız çocuğunun piknik amacıyla çıktıkları Akköprü tepesinden Sevda Erkaçmaz isimli kız çocuğunun atlayarak intihar ettiğini dile getirdi. Haberi alan çocukların yakınları ve emniyet görevlilerinin diğer çocukların kendilerine zarar vermelerini önlediğini ifade eden Çohaz, “Olaya emniyet ekipleri el koyarak soruşturulmak üzere çocuklar Çocuk Şube Müdürlüğüne götürülerek, Çocuk İzleme Merkezi aracılığıyla meslek elemanlarımızın refakatinde ifadeleri alınmış. Konu savcılığa sevk edilmiştir. Savcılık değerlendirmesi sonucunda, üç kız çocuğunun müdürlüğümüze bağlı ilk kabul birimine gönderilmesine karar verilmiştir. Üç kız çocuğu halen müdürlüğümüze bağlı ilk kabul birimine kabulleri yapılmış olup, süreç içerisinde değerlendirme yapılacak olup, uygun görülen sosyal hizmet modellerinden yararlandırılacaklar” şeklinde konuştu. “ÖLÜM NEDENİ ‘MAVİ BALİNA’ İSİMLİ OYUN” Emniyet ve savcılık araştırmasına göre ölümün 'Mavi Balina' oyunu sonucunda meydana geldiğini açıklayan Çohaz, sözlerini şöyle sürdürdü: “Ülkemizde zaman zaman meydana gelen bu üzücü olayların önüne geçmek için ailelerin çocuklarına sahip çıkarak, dünya ve dini eğitimlerini yaptırmaları, medyadaki sakıncalı sitelerden ve bu tür oyunlardan uzak durmalarını sağlamaları gerekmektedir.” MAVİ BALİNA NEDİR? Mavi Balina, “Mavi Balina Challenge” olarak da bilinen ve birçok ülkede oynanabildiği iddia edilen bir internet oyunudur. İddialara göre oyun 50 bölümden oluşuyor ve son bölümde oyuncunun intihar etmesi isteniyor. Oyun, ilk olarak 2013 yılında VKontakte isimli sosyal ağda yer alan “ölüm grubu” isimli bir grup üzerinden yayılmaya başladı. Oyun sebebiyle ilk intihar 2015 yılında gerçekleşti. Oyunu üniversiteden uzaklaştırılan eski bir psikoloji bölümü öğrencisi olan Philipp Budeikin'in yazdığı bilinmektedir. Oyun nedeniyle “en az 16 çocuğu intihar etmeye teşvik etmek” suçundan tutuklanan Budeikin, yaptığı açıklamada “toplumu biyolojik atıklardan temizlemek” amacıyla oyunu yaptığını belirtmiştir. Rus Novoya gazetesine göre oyun nedeniyle gerçekleşen intiharların 130'a ulaştığını belirmiştir. MAVİ BALİNA’DAN KORUNMA YOLLARI Ebeveynlerin öldüren oyun için aşağıdaki maddelere özellikle dikkat etmesi gerekiyor: – Çocukların sosyal medya ve internet ortamında bu tarz tuzaklara düşüp, üzücü olayların yaşanmaması için aileler, çocuklarının internet kullanma alışkanlıklarını mutlaka takip etmeliler. – Oynadıkları oyunları mutlaka birlikte belirlemeliler. – Oyun başında ve internette geçirilen sürenin sınırlandırılması ve oyunun çocukların yaşına uygun olması gerekir. – İnternet ortamında bilinmeyen yabancılara karşı şüphe ile yaklaşılması ve bu kişilerin hayatımız açısından tehlikeli sonuçlar doğurabileceği çocuklara mutlaka anlatılmalıdır. – Aileler bu konuda sorumlu ebeveyn yaklaşımları sergilemeli, gerekirse bir uzmandan destek almalı, çocuklarını sosyal aktivitelere yönlendirmeli ve sosyal paylaşım ağlarında arkadaşı olup, çocuklarının internet adımlarından haberdar olmalılar.