Fırat Hoca, çocuğunu (5 yaş) markete ekmek almaya gönderir;
1-Çocuğu çok istediği için göndermiş olabilir.
2-Çocuğu evde yaramazlık yaptığı için göndermiş olabilir.
3-Fırat hoca, çocuğunun tek başına bir şeyler yapıp gelişimine ön ayak olmak için markete göndermiş olabilir.
4- Fırat Hoca, eşiyle birlikte ortak bir kararla; artık çocuklarının büyüdüğünü ve tek başına bir şeyleri yaparak hayata dahil olması gerektiğine karar verip markete göndermiş olabilir.
5- Komşunun çocuğu (5 yaş) eve ekmek almak için markete gitmiştir ve bunu gören Fırat Hoca da ‘’Komşunun çocuğu gidiyorsa benim çocuğum da gidecektir, komşunun çocuğundan neyi eksik’’ deyip göndermiş olabilir.
Buradaki örnek üzerinden sağlıklı ve sağlıksız aile yapısını hep birlikte çözümlemeye çalışacağız.
1. Maddede çocuk bir fikir ortaya atmıştır ve yapabileceği bir olayı ailesi ile paylaşmıştır. Aile, çocuğun bu fikrine destek vererek ona izin verirse ve çocuktan habersiz gerekli tedbirlere de vakıfsa ‘’Çünkü ailenin yaşadığı muhit önemlidir’’ sağlıklı bir aile davranışını göstermiş olurlar.
2. Maddede çocuk yaramazlık yapmıştır ve aile bir ceza vermiştir. Bu cezayı aile bilinçli olarak mı vermiş yoksa o anda doğaçlama olarak mı verilen bir cezadır? Bunun cevabı ne olursa olsun doğru bir davranış değildir. Çocuğun bulunduğu mekandan bambaşka bir mekana gönderilip sürgün tarzı ceza verilmesi çocukta güven duygusunu kıracaktır ve çocuğun kafasında yeni yerler ceza olarak kodlanacaktır. Markete gitmek çocukta, ihtiyaç ve mecburiyetten ziyade ceza sonucu gidilen bir yer olarak kalacaktır. Bu da sağlıksız ailenin ortaya çıkartacağı bir davranıştır.
3. Maddede Fırat Hoca çocuğuna güvenmektedir ve çocuğunun tek başına bir şeyler yapmasına ortam hazırlamıştır. Sağlıklı bir aile davranışı olarak çocuğunun helikopter aile düzeninden çıkıp bağımsız bir şekilde hareket etmesine karar vermiştir. Fırat Hoca çocuğuna hiç belli etmeden onu izlemeye başlar. İlk kez yapılan bu uygulanın izlenmesi doğaldır ama bunun sürekli yapıp ve izleme olayını çocuğa ifşa ettirirse çocuğun aklını karıştırabilir. Çocuk kendinden çok onu izleyen babasına-annesine odaklanır ve yaptığı her davranışın izlendiği kendinde kodlanır.
4. Maddede aile bir araya gelip ortak bir karar vermiştir. Burada baskın taraf yoktur, ortak değer vardır ve o değer çocuklardır. Aile, çocuklarının büyüdüğünün ve tek başına bazı davranışları kazanması gerektiğinin farkındadır. Burada aile, çocuklarına güvenli bir izleme ile bu davranışı kazandırmaya çalışmaktadırlar. Burada da sağlıklı bir aile davranışını görmekteyiz
5. Maddede Fırat Hoca, yetişkin çocuk davranışı sergilemiştir. Burada Fırat Hoca ya daha önceki yaşamında ailesinden gördüğü davranışları hala bilinçaltında yaşatmaktadır ki bu yaşantıların içerisinde şiddet dahil her turlu zorbalık vardır ya da kendinde gördüğü eksikleri sürekli komşuları ile kıyaslayarak çocuğuna yansıtmaktadır. Bilinçli yapılmayan ve muhite göre şekil alan bu davranış biçimi çocuğu da aynı düzende yetişmesine sebebiyet verecektir. Bu davranış bilinçli aile davranışı değildir ve eğer aynı görüşlere anne de sahipse o ailede çok büyük bir kaos var demektir.
Yukarıda verilen aile iletişim örneğinden de anlaşılacağı üzere eşlerin iletişim ve çatışma çözme konusundaki becerileri ailenin geri kalanına örnek oluşturur. Çocuklar stres, çatışma, engellenme gibi olumsuzluklar karşısında nasıl tepki vereceklerini, çoğunlukla anne babalarının tepkilerine dayanarak öğrenip sergilerler. Bu düzen şimdiki aile ile sınırlı kalmaz ve o aileden yetişen çocukların çocukları da aynı düzende yaşamlarını olumlu-olumsuz sürdürürler.
Anne veya babanın sürekli olarak kendi kararlarını uygulatmaya çalıştığı ve diğerleri üzerinde baskı ve kontrol kurduğu ailelerde, öfke, sinirlilik, çatışma, başkaldırı hatta aile üyelerinin ruh sağlıklarında bozulmalar ortaya çıkabilir. Ailenin sağlığını, bu liderin duyarlı, katılımcılığa önem veren, demokrat bir lider olup olmaması belirler. Başarılı liderlik karar alma gücünü elinde bulundurmak değil, ortak olarak alınan kararları yönetebilmek demektir. Aile Kuralları Sağlıklı aileler, ailenin yaşam boyu karşılaşabileceği değişim ve gelişimlere bağlı olarak kurallarını esnetebilir hatta gerekirse değiştirebilirler. Katı kurallara sahip aileler ise değişime kapalıdır ve işe yaramayan aynı cevapları tekrarlama, uygunsuz ve sert tepkiler verme, yaşam değişikliklerine rağmen değişmeme, yozlaşma ve kaosa sürüklenme gibi eğilimlere yatkındırlar. Bunlar da sağlıklı aile olmanın ötesinde zararlı bir boy olmaya doğru gidecektir.
Sağlıklı ailelerde güç tek bir kişinin elinde toplanmaz, aile bireylerince paylaşılır. Ailenin tümünün görüş ve ihtiyaçları doğrultusunda hareket edilir. Tüm aile üyelerinin fikirlerini ifade ettikleri, alınan kararlara katıldıkları ve çözümler için fikir ürettikleri ailelerde, aile birliği ve gücü olumlu yönde şekillenir. Yukarıdaki örnekte de anlaşılacağı üzere Fırat Hoca bir fikre sahiptir ve her maddede olası fikirleri çözümlenmiştir. Burada asıl olan Fırat Hocanın sahip olduğu fikirlere ne kadar bağlı olduğudur ya da fikirlerinde ne kadar despot olduğudur. Sağlıklı aile düzeninde Fırat Hoca sahip olduğu fikirleri ailesi ile paylaşmadan önce kendinde saklı tutar ve ailesinin her ferdinden konu hakkında fikirler alır ve bu fikirler doğrultusunda kendi fikirlerini elekten geçirir ve karar verir ya da kararından vazgeçip ailenin ortak görüşüne katılır.
