Türkiye, coğrafi konumu itibarıyla dünyanın en aktif deprem kuşaklarından biri üzerinde yer alıyor. Özellikle Doğu Anadolu Bölgesi’nde sık sık yaşanan depremler, bölge halkında tedirginlik yaratmaya devam ediyor. Son olarak, Irak’ın Erbil kentinde Salı günü saat 21.03’te 4.8 büyüklüğünde meydana gelen deprem Hakkari ve çevresinde hissedildi. AFAD verilerine göre, yerin 7 kilometre derinliğinde kaydedilen bu sarsıntı Van’da da hissedilirken, deprem kısa süreli endişeye neden oldu. Bu deprem Van’da bir kez daha endişe yaratırken Hakkari’de meydana gelen deprem Van’ın deprem gerçekliğini bir kez daha hatırlatırlattı. Her deprem sonrası görüş bildiren ve kentin tedbirli olması konusunu vurgulayan uzmanlar bir kez daha değerlendirmeler paylaşırken Şehrivan’a konuşan YYÜ Jeofizik Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hamdi Alkan, bu tür sarsıntıların Van üzerindeki etkilerini değerlendirdi.
ALKAN: HAKKARİ DEPREMİ VAN İÇİN DE ÖNEMLİ
Alkan, 11 Mart’ta Hakkari’de meydana gelen depremle ilgili bilgi vererek, “11 Mart 2025’te Hakkari’nin Direkli köyü yakınlarında 4.8 büyüklüğünde, sığ bir deprem meydana geldi. Deprem, en yakın beş ili etkiledi. Hakkari merkeze 50 kilometre, Van’a ise 150 kilometre uzaklıkta olması, bu sarsıntının Van için de önemli olduğunu gösteriyor. Tarihsel verilere bakıldığında, 1900-2025 yılları arasında Hakkari ve çevresinde 4.0’tan büyük depremler kaydedilmiş. 2000 yılından itibaren bu tür depremlerde genel bir artış olduğu görülüyor. Özellikle Hakkari, Yüksekova ve Şemdinli hattında” dedi.
“HAKKARİ VE ÇEVRESİNDE YAKLAŞIK HER 4-5 YILDA BİR, 5.0’TAN BÜYÜK BİR DEPREM MEYDANA GELİYOR”
Hakkari ve çevresinde 4-5 yılda bir 5.0’tan büyük bir deprem meydana geldiğini belirten Alkan, “Bölgedeki bazı önemli depremler şunlar: 19 Nisan 1947 – Ortaköy, 5.6, 3 Aralık 1984 – Konalga, 5.7, 26 Şubat 2000 – Şemdinli, 5.2, 25 Ocak 2005 – Hakkari-Sütlüce, 5.9, 27 Ekim 2011 – Hakkari, 5.6, 5 Ağustos 2012 – Şırnak, 5.3, 7 Ağustos 2020 – Siirt-Beğendik, 4.8, 31 Aralık 2023 – Yazılı-Yüksekova, 4.7. Bu verilere göre, Hakkari ve çevresinde yaklaşık her 4-5 yılda bir, 5.0’tan büyük bir deprem meydana geliyor” ifadelerini kullandı.
ALKAN, BÖLGENİN TEKTONİK YAPISI İLE İLGİLİ BİLGİ VERDİ!
Bölgenin tektonik yapısı ile ilgili bilgi veren Alkan, “Bölge, üç büyük tektonik plakanın etkisi altında. Bu tektonik plakalar şunlar: Kuzeyde Avrasya plakası, Güneyde Arap plakası, Ortasında Anadolu plakası bulunuyor. Anadolu plakası, saat yönünün tersine dönerek batıya doğru hareket ediyor. Bu hareket, Doğu Anadolu Fayı (DAF) ve Kuzey Anadolu Fayı (KAF) boyunca depremler oluşturuyor. Aynı zamanda Arap plakası ile Avrasya plakası, Doğu Anadolu’yu sıkıştırarak Bitlis Bindirme Zonunda gerilime neden oluyor” şeklinde konuştu.
“HAKKARİ’DE 66 YILDA 1.0’DEN BÜYÜK 3 BİN 257 SIĞ DEPREM MEYDANA GELDİ”
Hakkari ve çevresinde 66 yılda 1.0’den büyük 3 bin 257 sığ deprem meydana geldiğini açıklayan Alkan, “Hakkari çevresinde iki önemli tektonik kuşak var: Güneydoğu Anadolu Bindirme Zonu ve Yüksekova-Şemdinli Fay Zonu. 11 Mart’ta meydana gelen deprem, Güneydoğu Anadolu Bindirme Zonu üzerinde gerçekleşti. Bu kuşak, her 4-5 yılda bir deprem üretiyor. Hakkari ve çevresinde 1958-2024 yılları arasında 1.0’den büyük 3 bin 257 sığ deprem meydana geldi. Bu da bölgenin aktif bir deprem kuşağında olduğunu gösteriyor” diye konuştu.
HAKKARİ DEPREMLERİ VAN’I DA ETKİLER Mİ?
Hakkari’de meydana gelen depremin Van ile ilişkisini açıklayan Alkan, “Depremden üç gün önce, İran’ın Hoy kentinde (Van’a 250 kilometre uzaklıkta) 3.1 büyüklüğünde bir deprem oldu. Bu tür küçük depremler, büyük depremlerin habercisi olabilir. Van’ın güneyinde Yüksekova-Şemdinli Fayı, Güneydoğu Anadolu Bindirme Kuşağı ve Bitlis Bindirme Zonu boyunca bir sıkışma olduğu biliniyor. Van Gölü’nün doğusunda Çaldıran Fayı, Başkale Fayı, Saray Fayı gibi aktif fay hatları bulunuyor. Van merkezin kuzeyinde de Van Fayı mevcut. Van Gölü'nden Muradiye’ye doğru uzanan küçük depremler, bölgedeki stres birikiminin göstergesi olabilir” dedi.
HAKKARİ, ZAYIF ZEMİN YAPISI NEDENİYLE DAHA DA BÜYÜK BİR TEHLİKEYLE KARŞI KARŞIYA: ÖNLEMLER ALINMALI
Alkan, bölgenin deprem bölgesi olduğunu ve buna göre önlem alınması gerektiğini belirterek, “Hakkari-Yüksekova-Şemdinli hattında büyük deprem olmaması, stresin tam olarak boşalmadığı anlamına geliyor. Stres birikimi devam ettiği sürece, ilerleyen yıllarda daha büyük bir deprem yaşanabilir. Eğer bu olursa, yıkıcı etkileri olabilir. Türkiye bir deprem ülkesi ve özellikle Van Gölü Havzası ile çevresi yüksek risk taşıyor. Hakkari, zayıf zemin yapısı nedeniyle daha da büyük bir tehlikeyle karşı karşıya. Son yaşanan 4.8 büyüklüğündeki deprem, bölgedeki depremselliğin ve risklerin altını çiziyor. Bu nedenle, yerel yönetimlerin deprem hazırlıkları yapması, yapı stokunu güçlendirmesi ve halkı bilinçlendirmesi büyük önem taşıyor” diye aktardı.
