ŞEHRİVAN ÖZEL/FATMA NUR POLATCAN – ZENÜN YEŞİL
Gümrüklerden Geçiş Karnesi (CPD) olarak bilinen ve Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu tarafından düzenlenen uluslararası sigorta (yeşil kart) fiyatları Van’dan İran’a giderken karşılaşılan en büyük sorunların başına gelmeye devam ediyor. Türkiye’nin birçok ülke ile sınırında olmayan sadece belli başlı ülkelere giderken uygulanan ve triptik bedeli olarak bilinen bu miktar son dönemlerde fahiş artışlar görürken Türkiye’den İran’a araçla geçmek adeta imkânsız hale geldi. Geçtiğimiz yıllarda 1 yıllık teminat bedeli 100 ila 200 dolar arasında değişirken yeni dönemde 10-20 bin dolar aralığına kadar yükseldi. Türkiye’ye gelip Van’a akın eden İranlı turistlerin artışı sürerken Vanlıların özel araçla İran tarafına geçmesi hayal haline gelirken Şehrivan, o konuyu işin uzmanlarına sordu.
VAN’DAN İRAN’A GEÇİŞTE ÖDENEN TRİPTİK ÜCRETİ KARŞILANAMAZ BOYUTA ÇIKTI!
Gümrüklerden Geçiş Karnesi anlamına gelen triptik uluslararası karayolu yolculuklarında zorunlu olarak bulunduruluyor. Türkiye’de, Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu tarafından düzenlenen uluslararası nitelikte bir gümrüklerden geçiş belgesi olan triptik ile gümrük kapılarından daha önce 1 yıllık teminat bedeli ile 100-200 dolara İran’a geçiş yapılırken, son yıllarda fiyat artışına gidilmesiyle araç sahipleri sıkıntı yaşamaya başladı. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu’nda yer alan fiyatlandırmaya göre, bir taşıtın kasko değeri 460 bin TL’nin altında ise 2.500 dolar triptik ücreti alınıyor. Bu triptik ücreti lüks araçlarda 20 bin doları buluyor. Van’ın Kapıköy Sınır Kapısı’ndan İran’a giden vatandaşlar triptik ücretinin çok yüksek olmasından dolayı araçlarını sınır kapısında bırakıp İran’da araç kiralamak zorunda kalıyor. Bu durum özellikle Van’dan İran’a giden turizmci, iş insanları, esnafları ve turistik amaçla komşu ülkeye gitmek isteyen vatandaşları ciddi olumsuz anlamda etkiliyor.
ALTINAL, UYGULAMANIN DETAYLARINI ŞEHRİVAN’A ANLATTI!
Yüksek bedelle geçişlerin yaşattığı sorunlarla ilgili Şehrivan aracılığı ile bilgi veren, Doğu Anadolu İhracatçılar Birliğinin (DAİB) Yönetim Kurulu Üyesi ve Van TSO Meclis Başkan Yardımcısı Mehmet Faruk Altınal, triptikin ne olduğunu açıklayarak sözlerine şöyle başladı: “Triptik, Türkiye’den yurt dışına çıkacak araçların çıkışta kullandıkları karnedir. Bir nevi aracın pasaportu anlamına gelir. Yurt dışına çıkıldığında birden fazla ülkeye gidip gezebilecek araç karnesidir. Triptik masrafı iki çeşittir. Bir Turing’in yurt dışına çıkacak araçlar için aldığı teminat miktarıdır. Bir de karnenin satış ücretidir. Teminat kısmında Türkiye’deki aracın kasko bedelinin yüzde 50’sine kadar teminat mektubu veya nakit döviz olarak teminata alınıyor. Karne iptali yapıldığında müracaat edildiğinde para hesabınıza tekrar aktarılıyor. Fakat bugünkü araç piyasasına göre minimum bir araç 1 milyon TL ise bunun yüzde 50’si yani 500 bin TL civarında bir döviz veya teminat mektubu sunması lazım ki karne alıp yurt dışına çıkılabilsin.”
ALTINAL: VANLI KENDİ ARACIYLA İRAN’A GİDEMEZ OLDU
Altınal, kendi aracıyla İran’a giden araçların triptikten dolayı yok denecek kadar az olduğunu belirterek, “Bu yüksek bir fiyat ve bu yüzden de Türkiye’den İran’a giden araçların miktarlarında çok ciddi anlamda düşüş var. Bugün ticari olarak İran’a giden, yolcu taşımacılığı yapan araçlar için uygun seviyede ama turistik veya iş seyahati için yurt dışına çıkacak kendi araçlarıyla yurt dışına çıkması imkânsız hale geldi. Bugün 3 milyon TL olan bir esnaf aracının 1.5 milyon TL teminat yatırması lazım. Dolayısıyla yurt dışına çıkacak vatandaşlarımız genelde sınıra kadar gidip araçlarını sınırda bırakıp yaya olarak İran’a geçip turistik veya iş seyahatlerini gerçekleştirip geri dönüyorlar. Araçla İran’a geçiş yok denecek kadar az” ifadelerini kullandı.
UYGULAMA VAN’IN İHRACATÇILARI İÇİN DE BÜYÜK SORUNLAR OLUŞTURUYOR
Triptik uygulamasının kentin ihracatını da olumsuz etkilediğini aktaran Altınal, “Bir iş insanı İran’a giderse kendi aracıyla müşterileriyle görüşemez, pazar araştırması yapması imkânsızdır. Bu durum kentin ihracatını olumsuz etkiliyor. İnsanlar yurt dışına valizle gitmek zorunda kalıyor. Yurt dışında araç kiralayıp müşterilerini ziyaret ediyorlar. Bu hem turizm hem de iş seyahatleri için aynı sıkıntıyı yaratıyor. Daha önce Turing yetkilileri ile görüştük ama herhangi bir ilerleme olmadı. Merkezi yönetim sınır illerinde yaşayanlara istisnai durum gözetlenebilir. Yurt dışına çıkacak araçların teminat ücreti düşürülebilir. Bu şekilde ihracatçılar daha iyi şartlarda müşteri ziyaretlerini yapabilirler, daha iyi bir pazar arayışı olur. İnsanlar daha çok İran’ı ziyaret edebilir. Bu da ihracata katkı sağlar. Bu durum Van için olumlu bir gelişme olacaktır” diye konuştu.
TURİZM CAMİASI DA UYGULAMADAN RAHATSIZ
Triptik uygulamasıyla ilgili Şehrivan’a konuşan Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB) Doğu Anadolu Bölgesel Yürütme Kurulu Başkanı Cevdet Özgökçe, bu durumun turizmi olumsuz etkilediğini dile getirerek şunları söyledi: “Triptik özetle aracın pasaportu demek. Irak’a gittiğimizde böyle bir sorun yaşamıyoruz. Irak’a 2 ay önce gittim. 40 riyal verip seyahatimizi gerçekleştirdik. Bu durum biz turizmcileri olumsuz etkiliyor. Geçen gün Tahran’da Turizm Fuarı vardı. Van’ı, bölgemizi tanıtan 3 dilde materyaller vardı. Materyalleri götüremedik. Çünkü Kapıköy’de geçişler esnasında aracımızı götüremedik. Biz aracımızı sınır kapısında bıraktık. Araç kiralayıp Tahran’a gittik. O araçla sınıra geri geldik. Bu uygulamadan derhal dönülmelidir.”
ÖZGÖKÇE: TURİZM VE İŞ DÜNYASI ÇOK MAĞDUR!
Bu konuda mağduriyetlerin yaşandığını aktaran Özgökçe, “Bu durumu sayın Valimize de aktardık. Vali bey Bakan ile görüştü. Bu konunun hassasiyetini dile getirdi ama bir arpa boyu yol alınmadı. Bu konu ile ilgili ciddi anlamda mağduriyetler yaşıyoruz. Bu konuda sık sık bizi arayıp mağduriyetlerini dile getirenler oluyor. Eski sisteme geri dönülmesini istiyoruz. Ben daha önce 200 dolar yatırıp aracımı geçirebiliyordum. Aracımın yıllardır triptiği vardı. Triptiği tekrar değiştirebiliyordum. Böyle İran’ın her tarafına gidebiliyordum. İş dünyası bu konuda çok mağdur. Turizmciler çok mağdur” ifadelerini kullandı.
TUNÇDEMİR: İRANLILAR NASIL Kİ BURAYA GELİYORSA BİZ DE ÖYLE İRAN’A GİTMEK İSTİYORUZ
Geçişlerdeki yüksek teminat ücretleriyle ilgili Şehrivan’a görüş veren isimlerden biri olan turizmci ve Van Gölü Havzası Turizm Derneği (VAHATUDER) Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Tunçdemir de uygulamadan yana dert yandı. Tunçdemir yaşanan mağduriyet ile ilgili olarak; “Van’da Kapıköy’e çalışan bütün kooperatifler, araç şirketleri, esnaflar, turizmciler kısacası herkes triptikten dolayı mağdur. Biz buradan Kuzey Irak’a veya Batum’a gitmek istediğimizde sadece ruhsatla geçiyoruz. Bir ücret verip triptik almıyoruz. Ama dünyada sadece bu durum İran’da kaldı. İran’da olan ambargodan dolayı bu olay devam ediyor. Kaç defa geçerseniz geçin triptik almak zorundasınız. Triptik ücreti de çok yüksek. Her aracın sigorta değeri ne kadarsa ona göre bir depozit alınıyor. Bu da mağduriyet yaratıyor. Çoğu insan bu yüzden kendi aracıyla İran’a gidemiyor. Ben kendi aracımla İran’a gidemiyorum. İranlılar nasıl ki buraya geliyorsa biz de öyle İran’a gitmek istiyoruz.”
TAŞIMACILAR DA MAĞDUR!
Erdem Turizm Taşımacılık Yetkilisi Kemal Durmaz, bu durumun en çok iki ülke arasında taşımacılık yaparak geçimini sağlayanları etkilediğini ifade ederek, “Van-Tebriz arasında çalışıyoruz. Ben günde yaklaşık 300 kişiyi Van’a getiriyorum. Bu 300 kişiyi tekrar İran’a götürüyoruz. Geçişte triptik ücreti ödüyoruz. Bu da 4 bin dolardan başlıyor 20 bin dolara kadar. Bu da çok fazla. Irak’ta veya İran hariç hiçbir ülkede böyle bir uygulama yok. Biz çok mağduruz. Biz de ülkemiz için çalışıyoruz. Kapıköy, Van’ın ve ülkenin ekmeğidir. Bu konuya el atılması lazım. Buna acilen çözüm bulunması lazım” dedi.
