Van’da Urartu’dan günümüze ulaşan Şamran Kanalı ile geçmişte onlarca değirmeni döndüren Kırk Değirmenler bölgesinin her geçen gün yok oluşa sürüklenmesi, TBMM gündemine taşındı. İzmir Milletvekili ve Vanlı olan Mustafa Bilici, bölgede suyun kesilmesi, değirmenlerin yıkılmaya yüz tutması ve kanalın tahribat tehdidi altında kalması üzerine Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un yanıtlaması istemiyle kapsamlı bir soru önergesi verdi. Bilici, bu mirasın “Van’ın su uygarlığı ve üretim kültürünün en önemli tanıkları” olduğunu vurguladı.
İZMİR MİLLETVEKİLİ MUSTAFA BİLİCİ’DEN ŞAMRAN KANALI VE KIRK DEĞİRMENLER İÇİN SORU ÖNERGESİ
Kırk Değirmenler ve Şamran Kanalını Koruma ve Yaşatma Derneği tarafından yapılan açıklamalara yer veren Bilici, “Van'ın Gürpınar ilçesinde yer alan Kırk Değirmenler bölgesi ile Başbulak kaynağından beslenen Şamran Kanalı, yalnızca birer su yapısı değil; Urartu döneminden bugüne uzandığı kabul edilen, bu toprakların emeğini, üretimini ve tarihle uyumlu yaşam kültürünü yansıtan özgün birer kültür mirasıdır. Kırk Değirmenler ve Şamran Kanalını Koruma ve Yaşatma Derneği tarafından yapılan açıklamalarda, bölgede bir zamanlar onlarca değirmeni çalıştıran suyun bugün kesildiği, ayakta kalmayı başarmış tek değirmenin dışında diğer değirmenlerin büyük ölçüde yıkılmaya yüz tuttuğu, Şamran Kanalı'nın ise kuruma ve tahribat tehdidi altında olduğu ifade edilmektedir” dedi.
VAN’DA BİNLERCE YILLIK SU MİRASI TEHLİKEDE
Bilici, Kırk Değirmenler ve Şamran Kanalı’nın önemine dikkat çekerek, “Dernek Başkanı Erdem Güngör'ün ifadelerinde, Kırk Değirmenler'deki yapıların "birer taş yığını değil, bu toprakların emeğini ve üretim kültürünü anlatan canlı tanıklar" olduğu, Şamran Kanalı'nın da "binlerce yıllık bir medeniyetin suyla şekillenen mirası" niteliği taşıdığı vurgulanmaktadır. Buna karşın, söz konusu tarihi yapıların yeterli ölçüde tescil edilmediği, restorasyon ve koruma çalışmalarının sınırlı kaldığı, alanın turizm ve kültürel rotalar bakımından hak ettiği ilgiyi görmediği yönünde kaygılar dile getirilmektedir” diye aktardı.
“KIRK DEĞİRMENLER VE ŞAMRAN KANALI'NI İÇİNE ALAN ALAN İÇİN HAZIRLANMIŞ BİR KORUMA AMAÇLI İMAR PLANI VAR MI?”
Milletvekili Bilici, Bakan Ersoy’un yanıtlaması istemiyle şu soruları yöneltti: “Kırk Değirmenler bölgesindeki değirmen yapıları, su kanalları ve ilişkili tarihi unsurlar ile Şamran Kanalı'nın hangi kesimleri, Bakanlığınız envanterinde tescilli taşınmaz kültür varlığı olarak yer almaktadır? Tescilsiz olup korunmaya değer görülen kısımlar hakkında yürütülen güncel bir tescil süreci var mıdır? Kırk Değirmenler ve Şamran Kanalı'nı içine alan alan için hazırlanmış bir koruma amaçlı imar planı, yönetim planı veya benzeri bir kültürel miras koruma planı bulunmakta mıdır? Varsa bu planların uygulanma durumu, ayrılan bütçe ve bugüne dek gerçekleştirilen somut restorasyon/iyileştirme çalışmaları nelerdir?”
ŞAMRAN KANALI KURUYOR, DEĞİRMENLER YIKILIYOR: BİLİCİ ACİL EYLEM ÇAĞRISI YAPTI
“Ayakta kalabilmiş ve halen faal durumda olduğu belirtilen tek değirmenin, özgün kimliğine uygun biçimde korunması ve ziyarete açılması için Bakanlığınızca yürütülen veya desteklenen bir proje var mıdır? Diğer yıkılmaya yüz tutmuş değirmenlerin rölöve, restitüsyon ve restorasyon projeleri hazırlanmış mıdır? Hazırlandıysa hangileri hangi aşamadadır?”
“VAN'DAKİ TURİZM STRATEJİSİ VE TANITIM MATERYALLERİNDE ŞAMRAN KANALI VE KIRK DEĞİRMENLER'E NE ÖLÇÜDE YER VERİLMEKTEDİR?”
“Şamran Kanalı'nın tarih, kültür ve su medeniyeti açısından taşıdığı önem dikkate alındığında; kanal güzergahının bir kültür rotası, yürüyüş yolu veya tematik turizm hattı olarak değerlendirilmesine yönelik Bakanlığınızın bir çalışması bulunmakta mıdır? Bu kapsamda Van'daki turizm stratejisi ve tanıtım materyallerinde Şamran Kanalı ve Kırk Değirmenler'e ne ölçüde yer verilmektedir?”
“BAKANLIĞINIZCA HERHANGİ BİR MADDİ VEYA TEKNİK DESTEK SAĞLANMIŞ MIDIR?”
“Kırk Değirmenler ve Şamran Kanalını Koruma ve Yaşatma Derneği ile Van Gölü Aktivistleri'nin bilimsel rapor, envanter çalışması, belgesel, rehber kitapçık vb. üretime dönük girişimlerine Bakanlığınızca herhangi bir maddi veya teknik destek sağlanmış mıdır? Sağlandıysa bu desteklerin tutarı ve kapsamı nedir, sağlanmadıysa neden? Van'ın binlerce yıllık su mirası olan Şamran Kanalı ve Kırk Değirmenler'in, orta-uzun vadede UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi'ne önerilmesi, ulusal/uluslararası fonlarla desteklenmesi veya bölgesel kültür yolu projelerine dahil edilmesi yönünde bir hedefiniz veya hazırlığınız var mıdır?”
