Son yıllarda ekonomik olarak zor günler yaşayan Vanlıların sıkıntıları her geçen gün artarken, borçlanma oranları da yükseliyor. Vanlılar, gelirlerin artan giderleri karşılayamaması, iş imkânlarının kısıtlılığı ve finansal erişim sorunları nedeniyle kredi kartı ve ihtiyaç kredilerine yöneliyor. Bu borçlanma, geri ödemelerde yaşanan zorluklar nedeniyle Vanlıların mali durumunu daha da zorlaştırırken, borç kısır döngüsünü derinleştiriyor. Van’da borçlanma neredeyse yaşamın bir parçası haline gelirken, takibe düşen kredi oranları da günden güne artıyor. Geliri giderine yetmeyen Vanlı, bir borcu kapatmak için başka bir borç altına girerken, konuyla ilgili Şehrivan’a konuşan TÜRMOB Temel Eğitim ve Staj Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi ve mali müşavir İbrahim Şahin, Van için bilimsel verilerle plan yapılması gerektiğini dile getirdi.
ŞAHİN: VAN’IN EKONOMİK DURUMU HİÇ İÇ AÇICI DEĞİL
Şahin, Vanlının kredi kartı borçlanmasını değerlendirerek, “Van’ın durumu özellikle son yıllarda hiç iç açıcı değil. Daha önce de belirtildiği gibi, 81 il arasında yoksulluk açısından en alt sıralarda yer alan kentimizde, finansal erişim sıkıntıları nedeniyle bankalara borçlanmalar yaşanıyor. Ancak bu borçlar geri dönmediği için kısır bir döngü oluşuyor. Ticaret gelişmediği ve geri dönüşüm sağlanamadığı için kazanç elde edilemiyor, dolayısıyla süreç devam etmiyor” ifadelerini kullandı.
KREDİLER GERİ ÖDENEMİYOR, TAKİBE GİRİYOR
Van’ın ekonomik olarak zor durumda olduğunu dile getiren Şahin, “Bu durumda, krediler geri ödenemediği için bankalar tarafından takibe alınan borçlar Türkiye ortalamasının üzerinde seyrediyor. Bu durum, kentimizin ekonomik olarak sıkıntıda olduğunu gösteriyor. Yani defalarca kent ekonomisiyle ilgili farklı yorumlar ve endeksler ortaya konmasına rağmen, maalesef kentimiz yoksul bir kent. Finansal erişim sıkıntısı da olduğundan, esnaf bankalardan kredi çekmek zorunda kalıyor” diye konuştu.
“VAN’DAKİ ESNAFIN TÜRKİYE ORTALAMASININ ÜZERİNDE BİR TAKİP ORANI VAR”
Şahin, kredilerin neden takibe girdiğini açıklayarak, “Van’da özellikle küçük ve orta ölçekli esnafın ağırlıkta olduğu bir ekonomik yapı bulunuyor. Covid-19 salgınının da etkisiyle, geri dönüşüm olmayınca, ticaret gelişmeyince, kazanç sağlanamayınca, krediler takibe giriyor. Van’daki esnafın Türkiye ortalamasının üzerinde bir takip oranı var ve bu da esnafın durumunun orta derecenin altında olduğunu gösteriyor” diye aktardı.
VANLI ESNAF GIRTLAĞINA KADAR BORÇLU
Vanlının gırtlağına kadar borçlu olduğunu dile getiren Şahin, “Van’da, esnafın gırtlağına kadar borçlu olduğu tabirini kullanabiliriz. Çünkü bu kentte, Türkiye ortalamasının üzerinde bir borç batağı söz konusu. Özellikle tarım sektöründe, ticaretin karşılığı ve geri dönüşümü olmadığı için kazanç sağlanamıyor. İnsanlar günlük yaşamlarını ve ticaretlerini sürdürebilmek için bu tür borçlanma yöntemlerine başvuruyorlar. Dolayısıyla bu durum oldukça ağır ve yüklü bir tablo ortaya çıkarıyor” dedi.
“VAN İÇİN KAPSAMLI BİR EKONOMİK PLANLAMA ŞART”
Van için kapsamlı bir planlamanın yapılması gerektiğini belirten Şahin, “Bu sorunlar daha önce de dile getirildi. Kalkınma bölgesi kapsamında Van gibi iller için yeniden kapsamlı bir planlama ve çerçeve çizilmesi gerekiyor. Yoksa serbest piyasa koşullarında Van, üretim yapamadığı için daha çok hazır ürün getirip satış yoluyla ticaretini sürdürüyor. İhracat kısmına baktığımızda da çok iç açıcı bir tablo yok; ürün çeşitliliği ve kalite açısından sınırlamalar mevcut. Örneğin sebze, meyve gibi ürünlerde dahi bu durum geçerli. Dolayısıyla kente ciddi bir ticari katkı sağlanamıyor” şeklinde konuştu.
SANAYİ GELİŞMEDEN VAN’IN SIKINTISI BİTMEZ
Şahin, Van’ın sanayi alanında gelişim sağlaması gerektiğini aktararak, “Günümüz yapısına baktığımızda sanayiciliğin de geliştirilmesi gerekiyor. Van’da sanayi alanında büyüme ve farklı sektörlerde gelişim sağlanmalı. Ancak şu anki durumda Van’daki esnaf, sıkıntılı bir süreçten geçiyor. Bunun yanı sıra, Van esnafı zaten zor durumdayken, süpermarketler gibi kurumsal büyük işletmeler de işleri zorlaştırıyor. Van birçok açıdan dezavantajlı bir kent konumunda. Sadece tüketim var, borçlanma var ve borçların geri ödenmesinde sıkıntılar yaşanıyor” ifadelerini kullandı.
ŞAHİN’DEN YETKİLİLERE ÇAĞRI: BİLİMSEL VERİLERLE PLAN YAPILSIN
Şahin, yetkililere çağrıda bulunarak sözlerini şöyle tamamladı: “Yetkililere çağrımız şudur: Van’ın durumu bilimsel verilerle ortaya konmalı ve bu veriler, bakanlıklar düzeyinde ciddi çalışmalarla değerlendirilmelidir. TÜİK’in açıkladığı veriler ortada. Bu verilerin analiz edilmesi ve bölgenin ihtiyaçlarına yönelik politikaların oluşturulması gerekiyor. Van için yeni ve somut politikalar geliştirilmeden, sadece mevcut düzenle devam etmek mümkün değil. Bu bölgeye ciddi teşvikler verilmesi şart. Ticaretin gelişmediği, finansal erişimin kısıtlı olduğu ve teşviklerin yeterince olmadığı bu ilde, esnaf büyük sıkıntılarla karşı karşıya. Esnaf temsilcilerinin, bilimsel yöntemlerle veri toplayıp, ilgili bakanlıklara sunarak somut çözümler üretilmesini sağlaması önemlidir.”
