Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük kentlerinden biri olan Van bir dönem yakaladığı büyük nüfus artış ivmesini kaybetti. Son 5 yılda nüfus artış oranı iyice düşen Van, son iki yılda ise nüfusu azalan iller arasında yer almaya başladı. Uzun bir süredir en çok göç veren iller arasında yer alan kentte özellikle gençlerin iş olanakları ve eğitim fırsatları için başka illere göç etmesiyle ciddi bir demografik kayıp yaşıyor. Çevre illerden ve kırsaldan göç alıp nitelikli nüfusunu sürekli batıya gönderen kentin nüfus kaybı sürerken Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Van’ın 2024 yılı nüfusu 1 milyon 118 bin 87 olarak açıklandı. 2023 yılında olduğu gibi 2024 yılında da nüfus kaybı yaşayan Van’daki nüfus kaybı ilgili Şehrivan’a konuşan Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, böyle giderse göçü durdurmanın zor olduğunu ve bunun önüne geçmek için Van’ı kalkındıracak uzun vadeli yatırımlar şart olduğunu dile getirdi.
TÜİK AÇIKLADI, VAN’IN NÜFUSU 2024’TE DE AZALDI!
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçlarına göre, Van’ın 2024 yılı nüfusu belli oldu. Van, 2023 yılında olduğu gibi 2024 yılında da nüfus kaybı yaşadı. TÜİK verilerine göre, 2023 yılında 1 milyon 127 bin 612 olan Van’ın nüfusu, 2024 itibarıyla 1 milyon 118 bin 87’ye düştü. Böylece Van’da bir yılda 9 bin 525 kişilik bir azalma meydana geldi. Son yıllarda sürekli göç veren kentte nüfus düşüşü dikkat çekmeye devam ediyor.
TÜRKİYE’DE NÜFUS ARTTI, VAN’DA AZALDI
Öte yandan, Türkiye genelinde nüfus artışı yaşandı. 31 Aralık 2024 itibarıyla Türkiye'nin toplam nüfusu bir önceki yıla göre 292 bin 567 kişi artarak 85 milyon 664 bin 944 kişiye ulaştı. Erkek nüfus 42 milyon 853 bin 110 kişi, kadın nüfus ise 42 milyon 811 bin 834 kişi olarak kaydedildi. Van’ın nüfusundaki düşüşün en büyük nedenlerinden biri, artan göç hareketliliği. İşsizlik, ekonomik sıkıntılar ve sosyal imkânların kısıtlı olması, özellikle genç nüfusun büyük şehirlere yönelmesine neden oluyor. Son yıllarda Van’dan başta İstanbul, Ankara, İzmir ve Antalya olmak üzere batı illerine yoğun bir göç yaşanıyor.
ALAEDDİNOĞLU: VAN’DA NÜFUS AZALIYOR, GÖÇ EN BÜYÜK ETKEN!
Alaeddinoğlu, göçün Van’da nüfusun azalmasına neden olduğunu belirterek, “Van’da nüfusun azalış nedeninin en önemli nedeni göç. İş bulmak, daha iyi bir eğitim ve daha farklı nedenlerle insanlar Türkiye’nin farklı kentlerine göç ediyor. İş ve istihdam alanının yaratıldığı kentler tercih ediliyor. Bu da demektir ki Van’da insanlar artık geçimini tarımdan sağlayamıyor. Köylerin büyük bir kısmı göç etmek zorunda kalıyor. Bu bilinçli değil, zorunlu bir göç. İnsanlar temel ihtiyaçlarını karşılamak için göç ediyor” dedi.
VAN’DA KIRSALDAN KENTLERE GÖÇ DEVAM EDİYOR!
Van’da kırsaldan kentlere hızlı bir göç hareketinin olduğunu dile getiren Alaeddinoğlu, “Türkiye’de kırsaldan kentlere hızlı bir göç hareketi var. İnsanlar kırsal alanlarda artık geçimini sağlayamama sorunuyla karşı karşıya kalıyor. Van’da kırsalda yaşayan insanların çoğu tarım ve hayvancılıkla geçimini sağlıyor. Dolayısıyla insanlar geçimini sağlayamadığı için kente göç ediyor. Son 10 yıldır bu bölgede yaşanan kuraklık Vanlıların tarımsal faaliyetlerini büyük ölçüde engelliyor. Onların ihtiyaç duyduğu suyu da yetkili kurum ve kuruluşlar bunu temin edemediği için insanlar tarımsal faaliyetini gerçekleştiremiyor. İnsanlar bunu gerçekleştiremediği için ekip biçemiyorlar ve kırsaldan kente göç etmek zorunda kalıyorlar” ifadelerini kullandı.
SANAYİ OLMAYINCA GÖÇ KAÇINILMAZ OLUYOR!
Van’da kent merkezinde istihdam alanlarının olmamasının göçü etkilediğini aktaran Alaeddinoğlu, “Van’ın bir başka sorunu daha var. Van kent merkezine gelen insanların temel bir sorunu var. O da Van kent merkezinin istihdam yaratmaması. Van’da sanayi tesisleri yok. İnsanlara istihdam sağlayacak sanayi yok. Van tarım ekonomisine dayalı bir il. Belli ölçüde de hizmet sektöründen faydalanılıyor. Sanayi çok büyük bir paya sahip. Bu da nüfusun göç etmesine neden oluyor” diye konuştu.
“VAN’DA DOĞURGANLIK HIZI YÜKSEK”
Alaeddinoğlu, Van’da doğurganlık hızının yüksek olduğunu belirterek şunları söyledi: “Son birkaç yıldır bütün Türkiye’yi etkileyen çok ciddi derecede azalan doğurganlık hızı var. Türkiye’de doğurganlık hızı çok ciddi derecede düştü. Bir ülkede nüfusun stabil kalabilmesi için, nüfus artış hızının olağan olabilmesi için doğurganlık hızının 2.0 olması lazım. Yani doğurma çağına gelmiş kadınların 2 çocuk doğurması lazım. Oysa bu oran geçen yıl 1.54’e kadar düşmüş. Van’da doğurganlık hızı yüksek. Ama ülkede düşük.”
VAN’IN KIRSAL İLÇELERİ BOŞALIYOR
Alaeddinoğlu, Van’ın ilçelerinde nüfusun azalmasını değerlendirerek, “Van’ın kırsalı korkunç derecede boşalıyor. 2024 yılında Çaldıran, Özalp, Başkale, Muradiye ve Gürpınar’ın nüfusu düştü. Bu ilçelerde yaşayan vatandaşlar tarım ve hayvancılık yaparak geçimini sağlıyor. Son yıllarda bunu yapamadıkları için bu ilçelerde nüfus düşüyor. İnsanlar suya ulaşamıyor, tarımsal faaliyetlerini yerine getiremiyor. Hayvancılık bu insanlar için bir gelir kapısı olmaktan çıktı. İnsanlar emeklerinin karşılığını alamıyor. İnsanlar desteklenmiyor. Bu yüzden de tarım yapmıyorlar. Hal böyle olunca maddi durumu biraz daha iyi olan insanlar iş bulabilecekleri illere göç ediyorlar. Maddi durumu iyi olmayanlar da Van’ın üç merkez ilçesi oluyor. Yani İpekyolu, Edremit ve Tuşba ilçesi. Bu üç ilçede nüfus artışı var. Kırsalda yaşayan insanlar Van merkeze göç ediyor” şeklinde konuştu.
“KIRSALDA KORKUNÇ BİR GÖÇ VAR”
Kırsalda korkunç bir göç olduğunu belirten Alaeddinoğlu, “Demek ki bizim temel argümanımız şu; insanların doğurganlık hızı iyi. 2’nin üzerinde. Demek ki doğal nüfus artışı var. Ama toplam nüfusa baktığımızda nüfus azalıyor. 9 binin üzerinde bir azalma var. Göç alıyoruz ama göç de veriyoruz. Kırsalda korkunç bir göç var. Kırsalın boşalması, tarımsal alana dayalı alanların boşalması anlamına gelir. Bu Van’ın geleceği açısından çok önemli bir sorun. Köylerin boşalması oradaki üretim alanlarının büyük ölçüde yok olması demektir. Bu sorun basit bir sorun değil” diye konuştu.
GÖÇÜN ÖNÜNE GEÇMEK İÇİN NE YAPMALI? İŞTE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Göçün önüne geçmek için alınması gereken önemleri dile getiren Alaeddinoğlu, “Van’da göçün önüne geçmek için öncelikle kırsalda yaşayan insanların geçimlerini sağladıkları alanlara ilişkin beklentilerinin karşılanması lazım. Yaz aylarında yağış olmuyor. Son yıllarda bu anlamda bir tutarsızlık var. Bunun yönetilmesi lazım. İnsanların ihtiyaç duyduğu suyun karşılanması lazım. Bunun için de mali kaynak ayrılması gerekiyor. Görünen o ki bu göç hareketi devam edecek. Önümüzdeki yıllarda da göç hareketi olacak. İklim değişikliği daha ciddi bir sorun haline gelecek. İnsanlar ekip biçme konusunda eskisi gibi cesur davranamayacak. İnsanlar emeğinin karşılığını alamıyor. İnsanların yaz aylarında ihtiyaç duyduğu suyu karşılayabilecek garantiyi vermeniz lazım” ifadelerini kullandı.
“GÖÇÜ DURDURMAK İÇİN VAN’I KALKINDIRACAK UZUN VADELİ YATIRIMLAR ŞART”
Alaeddinoğlu, uzun vadeli ve iyi planlanmış yatırımlarla vatandaşı Van’da tutmak gerektiğine dikkat çekerek, “İnsanların kentlere göç etmemesi için, kırsalda tutmak için tarım ve hayvancılık alanlarını desteklememiz lazım. Eğer bu yapılmazsa insanlar göç etmeye devam edecek. Van maalesef istihdam yaratan bir şehir değil. Harika bir doğası, muazzam bir gölü var. Bölgenin cazibe merkezi olma potansiyeline sahip ama istihdam yaratılmadığı için insanlar Van’da kalmıyor. Önce Van’ın üç merkez ilçesine sonra da ülkenin farklı illerine göç ediyorlar. Bu göçün önüne geçici çözümlerle geçmek mümkün değil. Uzun vadeli, iyi planlanmış birtakım yatırımların yapılıp Vanlıları burada tutacak adımların atılması gerekiyor” dedi.
